Հերմես Եռամեծ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հերմես (այլ կիրառումներ)

Հերմես Եռամեծ
Մասնագիտություն	փիլիսոփա և աստղագուշակ
Տիրապետում է լեզուներին	հին հունարեն
Hermes Trismegistus Վիքիպահեստում

Հերմես Եռամեծը պատկերված Սիենա քաղաքի տաճարի մանրապատկերում

Հերմես Եռամեծ (հունարեն՝ Έρμής ο Τρισμέγιστος, լատիներեն՝ Mercurius ter Maximus), հնավանդ իմաստասերի անվանում կամ տիտղոս, որը համարվում էր եգիպտական իմաստության աստված Թոթի և հունական Հերմես աստծու մարմնավորումը։ Պլատոնի համաձայն Հերմեսը ստեղծել է թվաբանությունը, երկրաչափությունը, աստղագուշակությունը և գիրը։ Քրիստոնեական աստվածաբան և գրող Կղեմենտ Ալեքսանդրացին համարում էր Հերմես Եռամեծին աստղաբանական-տիեզերագիսական և դավանաբանական բովանդակության 42 աշխատությունների հեղինակ։ Հերմես Եռամեծի անունից էլ առաջացել է հերմետիզմ թերմինը։

«Հերմետիկ» ստեղծագործությունների ժողովածուները հունարեն և լատիներեն լեզուներով թվագրվում են մ.թ.1-ից-4-րդ դարերով, և քիչ հավանական է, որ նրանք մեկ հեղինակի գրվածքներ լինեն։ Նրանք գրված են պլատոնյան երկխոսությունների տեսքով և բաժանվում են 2 հիմնական խմբերի՝ "գործնական" կամ "հանրամատչելի" հերմետիզմ՝ աստղագուշակության, ալքիմիայի, մոգության և այլ գաղտնագիտությունների վերաբերյալ և "բարձր" կամ "գիտական" հերմետիզմ, որը տալիս էր աստվածաբանական և իմաստասիրական հարցերի մեկնությունը։ Այս երկու ուղղությունները սերտորեն կապված են եղել և մշտապես փոխազդել։ Առավել վաղ հերմետիկ ստեղծագործությունները նվիրված էին աստղաբաշխությանը, այնուհետև նրանց միացան ալքիմիական և բժշկական, իսկ ավելի ուշ՝ փիլիսոփայական աշխատությունները։ Հերմեսի աստվածաբանական ստեղծագործությունները ներառված են 17 աշխատությունների մեջ՝ Corpus Hermeticum, Ստոբեի լայնածավալ հատվածներում և Ասկլեպիոսի լատինական թարգմանություններում, որոնք պահպանված են Ապուլեոսի մոտ։ Ուշ միջնադարում առավելապես սիրված և տարածված էր Հերմես Եռամեծի Զմրուխտե քառասալիկը (կամ Tabulae Smaragninae), որի հնագույն տարբերակներից մեկը պահվում է Երևանի Մատենադարանում։

Հղումներ

• The Corpus Hermeticum and Hermetic Tradition
• “Изумрудная Скрижаль” Гермеса Трисмегиста

Գրականություն

• Энциклопедия мистических терминов. М.։ ЛОКИД МИФ, 1998, с.146-148.
• Ф. Йейтс. Гермес Трисмегист Archived 2008-03-17 at the Wayback Machine. // Йейтс Ф. Джордано Бруно и герметическая традиция. М.։ НЛО, 2000, с. 10-59