Հեպատոզ
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Հեպատոզներ, լյարդի հիվանդությունների խումբ, որոնք հիմնված են լյարդի բջիջներում նյութափոխանակության խանգարումների (հեպատոցիտների) և լյարդի բջիջներում դիստրոֆիկ փոփոխությունների զարգացման վրա։ Ընդ որում, բորբոքային երևույթները բացակայում են, կամ թույլ են արտահայտված։
Դասակարգումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կան ճարպային և պիգմենտային հեպատոզներ, որոնք ունեն սուր և քրոնիկ (ավելի հաճախ) ընթացք։ Ամենատարածված հեպատոզը քրոնիկ ստեատոհեպատոզն է (հոմանիշներ՝ ճարպային հեպատոզ, լյարդի ճարպային ներթափանցում, լյարդի ճարպային դիստրոֆիա)։
Էթիոպաթոգենեզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էկզոգեն ազդեցությունները ներառում են թունավոր ազդեցություն (սուր և քրոնիկ), այլ օրգանների և համակարգերի պաթոլոգիա և սննդային (սննդային) գործոններ`վահանաձև գեղձի քաղցկեղ, շաքարախտ, ճարպակալում, Կուշինգի համախտանիշ, սպիտակուցային անբավարարություն, վիտամինների անբավարարություն և այլն։ Պիգմենտային հեպատոզները պայմանավորված են լյարդի մեջ բիլիռուբինի և լեղաթթուների փոխանակման խանգարումներով։
Ճարպային հեպատոզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստեատոհեպատոզը դա լյարդի հիվանդություն է, որն ուղեկցվում է լյարդի բջիջների ճարպակալմամբ։ Լյարդի բջիջներում ճարպակալման պատճառները ամենից հաճախ սննդի մեջ ճարպերի և ածխաջրերի ավելցուկն են կամ արյան մեջ դրանց չափազանց մեծ կուտակումները`կապված տարբեր նյութափոխանակության խանգարումների, նյութափոխանակության համախտանիշի, էնդոկրին հիվանդությունների, լյարդի համար թունավոր նյութերի ազդեցության, ներառյալ ալկոհոլի և հեպատոտոքսիկ դեղերի պատճառով։
Հնարավոր է ճարպային հեպատոզի զարգացումը լյարդից ճարպի հեռացման պատճառով։ Դա տեղի է ունենում ճարպերի վերամշակման մեջ ներգրավված նյութերի քանակի նվազումով (սպիտակուցային, լիպոտրոպային գործոններ)։ Ճարպերից ֆոսֆոլիպիդների, բետա-լիպոպրոտեինների, լեցիտինի ձևավորումը խաթարվում է, որի արդյունքում «ավելցուկային» ազատ ճարպեր են պահվում լյարդի բջիջներում։
Կլինիկական դրսևորումները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քրոնիկ հեպատոզի կլինիկական դրսևորումները նախնական փուլերում սովորաբար նվազագույն են, ապա տեղի է ունենում լյարդի անբավարարության երևույթների աստիճանական աճ։ Ժամանակի ընթացքում, հաճախ տարիներ կամ նույնիսկ տասնամյակներ, մարդը կարող է զգալ առողջության հետ կապված խնդիրներ, ինչպիսիք են.[1]
- Հոգնածության զգացում
- Քաշի կամ ախորժակի կորուստ
- Թուլություն
- Սրտխառնոց, փսխում
- Շփոթություն, կարճատեսություն կամ ուշադրության կենտրոնացման խնդիրներ
Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուլտրաձայնային ախտորոշումը ցույց է տալիս լյարդի միատեսակ աճ, դրա էխոգենության դիֆուզիոն բարձրացում (երբեմն արտահայտված), դրա միատարրության պահպանմամբ (չնայած գործընթացի զարգացման հետ մեկտեղ հայտնվում է պարենխիմայի բնութագրական «հատիկավորությունը», որը ցույց է տալիս ստեատոհեպատիտի և հեպատիտի զարգացման սկիզբը) և այլն։
Համակարգչային տոմոգրաֆիան բացահայտում է, տարբեր աստիճանի, դենսիտոմետրիկ ցուցանիշների արտահայտված ցրված նվազում (55 HU-ից ցածր, երբեմն մինչև ճարպի խտությանը համապատասխանող բացասական արժեքներ), որպես կանոն, նշվում է օրգանների չափի աճ։ Հնարավոր է նույնականացնել ճարպային ներթափանցման սահմանափակ տարածքները, որոնք շրջապատված են լյարդի անփոփոխ հյուսվածքով։ Ավելի հաճախ ճարպերի ներթափանցումը նկատվում է S4 լյարդի մեջ, ունի բավականին հավասարաչափ, ուղիղ ուրվագիծ, ճարպերով ներթափանցված հյուսվածքում արյան անոթների ընթացքը չի փոխվում, բացակայում է զանգվածային ազդեցությունը (ծավալային ազդեցությունը շրջակա կառույցների վրա)։
Արյան քննության միջոցով։ Բժիշկը կարող է պարզել, որ լյարդի ֆերմենտները նորմայից բարձր են։ Սա չի հաստատում լյարդի ճարպակալման ախտորոշումը։ Այնուամենայնիվ, սա կարող է ազդանշան լինել հետագա հետազոտությունների համար, որոնք անհրաժեշտ են բորբոքման պատճառները պարզելու համար[2]։
Լյարդի բիոպսիա։ Լյարդի հիվանդության վերջնական ախտորոշումը կարող է հաստատվել միայն լյարդի բիոպսիայով։ Օգտագործելով ասեղ, որը որովայնի պատի միջոցով լյարդի մեջ է մուտք գործում, ձեռք է բերվում հյուսվածքի մի կտոր, որը վերլուծվում է մանրադիտակի տակ[3]։
Ախտորոշումներ, որոնց դեպքում պետք է ստուգել լյարդը։[4]
- որովայնի խոռոչի ներքին ճարպակալում;
- ինսուլինոռեզիստենտություն;
- հիպերինսուլինեմիա;
- միկրոբլամինուրիա;
- հեմոստատիկ խանգարումներ;
- և այլն։
Երբ դիմե՞լ բժշկական օգնության[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանի որ լյարդի ճարպային հիվանդությունը շատ դեպքերում առանց ախտանշանների է, մինչև լյարդի բորբոքում տեղի չի ունենում, ախտորոշումը հաճախ կատարվում է պատահականորեն։ Գործնականում բժիշկը կարող է նկատել մի փոքր ընդլայնված լյարդ՝ սովորական ֆիզիկական բժշկական հետազոտության ընթացքում։ Նաև արյան ստուգումը (վերլուծությունը) կարող է ցույց տալ մեղմ շեղումներ լյարդի գործունեության մեջ։
Այն հիվանդները, ովքեր զգում են փորկապություն, դեղնությունկամ թեթև կապտուկներ, պետք է բժշկական օգնության դիմեն, չնայած նման իրավիճակներում պարտադիր չէ, որ դա կապված լինի ալկոհոլային ստեատոհեպատիտի կամ լյարդի ցիռոզի հետ[3]։
Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կիրառվում են լյարդի ճարպակալման բուժման հետևյալ մեթոդները.
- դիետայի պահպանում
- ֆիզիկական վարժությունների կատարում
- ավելորդ քաշի այրում (առաջին երկու մեթոդների շնորհիվ)
- ծանր դեպքերում, ակնկալվում է բարիաթիկ վիրաբուժական միջամտություն[5]
Դիետան սահմանվում է սպիտակուցի բարձր պարունակությամբ (առնվազն վեց ամիս), ճարպերի, հատկապես հրակայուն կենդանական ծագման սահմանափակումներով։ Նշանակում են դեղեր, որոնք բարելավում են ճարպերի նյութափոխանակությունը` վիտամին B12, ֆոլաթթու, լիպոիկ թթու, քոլին քլորիդ, հեպատապաշտպան դեղամիջոցներ` պրեգեպար, ռիպազոն, սիրեպար։ Առաջարկվում է համարժեք ֆիզիկական ակտիվություն։
2018 թվականի ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ կետոդիետան շատ արդյունավետ է լյարդի ճարպակալման դեմ պայքարում[6][7][8]։
Կանխատեսում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վնասող գործոնի գործողությունը բացառելու և ժամանակին բուժվելու դեպքում հնարավոր է առողջացում, սակայն հեպատոզը առանձին դեպքերում կարող է վերածվել քրոնիկ հեպատիտի և ցիռոզի։
Հղիության ընթացքում հիվանդության ծանր ձևը կարող է հանգեցնել պտղի հիպոքսիայի և վաղաժամ ծննդաբերության։
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Fatty Liver Disease: Symptoms, Causes, and Treatments» (անգլերեն). Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
- ↑ «Fatty Liver». Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Fatty Liver Causes, Symptoms, Treatment - Fatty Liver Symptoms - eMedicineHealth». Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
- ↑ «Что такое ожирение печени?». www.buildbody.org.ua. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
- ↑ «What is Fatty Liver? Symptoms, Diet, & Treatment». Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
- ↑ {{{վերնագիր}}}. —
- ↑ {{{վերնագիր}}}. —
- ↑ {{{վերնագիր}}}. —
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Լյարդի ստեատոզ և ոչ ալկոհոլային ստեատոհեպատիտ. ժամանակակից հայացք պաթոգենեզին, ախտորոշում և բուժում». Բժշկական թերթ։ Здоровье Украины:. Վերցված է 27.03.2015-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link) - «Ճարպային հեպատոզները զարգացման երեք փուլ ունեն։». Առողջապահության մասնագետ. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 14-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Алмазов В.А. и др. Клиническая патофизиология. — 2-е издание исправленное и переработанное. — Москва: ВУНМЦ, 1999 год. — 303 с.