Հակոբ Հարությունյան (պատմաբան)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հակոբ Հարությունյան
Դիմանկար
Ծնվել էմայիսի 21, 1958(1958-05-21)[1] (65 տարեկան)
ԾննդավայրԼենինական, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1]
ԿրթությունԵրևանի պետական համալսարան[1]
Գիտական աստիճանպատմական գիտությունների դոկտոր[1]
Մասնագիտությունպատմաբան

Հակոբ Ժորայի Հարությունյան (մայիսի 21, 1958(1958-05-21)[1], Լենինական, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1]), հայ պատմաբան, Հին Հայաստանի և հին աշխարհի պատմության մասնագետ։ Պատմական գիտությունների դոկտոր, Երևանի պետական համալսարանի պրոֆեսոր[2]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Լենինականում։ Ավարտել է մաթեմատիկական թեքումով դպրոցը։ 1975-1976 և 1979 թվականներին աշխատել է Լենինականի տեքստիլ կոմբինատում, 1976-1978 թվականներին ծառայել է խորհրդային բանակում՝ Գորիի և Բաթումի տանկային զորքերում[2]։

1979-1984 թվականներին սովորել է Երևանի պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետում, 1984-1987 թվականներին՝ ԵՊՀ ասպիրանտուրայում (ընդհանուր պատմության ամբիոն)։ 1989 թվականի նոյեմբերին Հարությունյանին շնորհվել է պատմական գիտությունների թեկնածուի աստիճան, ատենախոսության թեման՝ «Հռոմեական կայսրության տիրապետության ժամանակաշրջանի արևելյան քաղաքականությունը և Հայաստանը (մ.թ. IV դար)»։ 2008 թվականին պաշտպանության է ներկայացրել իր դոկտորական ատենախոսությունը «Արևելյան Միջերկրծովյան տարածաշրջանի երկրներ, Իրան և Հայաստան՝ միջպետական սահմանների և վարչատարածքային բաժանման հարցեր (մ.թ.ա. 189 - մ.թ. 298 թ.)» թեմայով։

Պատմական գիտությունների դոկտորի ատենախոսության թեման է եղել «Հին Հայաստանը Արևելյան Միջերկրծովյան երկրների և Իրանի միջև (մ.թ.ա. II դ. - III դար) միջպետական սահմանների դինամիկան և վարչատարածքային բաժանումը», հունիս, 2016, Բելգորոդի պետական ազգային հետազոտական համալսարան։ Դոկտորական ատենախոսության պաշտպանությունը կատարվել է Դաշնային պետական կրթական հաստատության բարձրագույն մասնագիտական կրթության՝ Բելգորոդի պետական ազգային հետազոտական համալսարանում և նրան շնորհվել է պատմական գիտությունների դոկտորի աստիճան՝ 07.00.03 մասնագիտությամբ՝ «Համապատասխան ժամանակաշրջանի (հին աշխարհ)» «Ընդհանուր պատմություն»։ ՀՀ բարձրագույն ատեստավորման հանձնաժողովի կողմից 2017 թվականի մարտի 22-ին վավերացվել է պատմության դոկտորի դիպլոմը։

Մասնագիտական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1988-1993 թվականներին աշխատել է Հայաստանի պատմական աշխարհագրության և քարտեզագրության լաբորատորիայում որպես գիտաշխատող, 1993 թվականից դասավանդում է ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի ընդհանուր պատմության ամբիոնիում, 2004 թվականից՝ դոցենտ, 2021 թվականից՝ պրոֆեսոր։

Տիրապետում է հայերենի, ռուսերենի, անգլերենի, հին հայերենի (գրաբար), հին հունարենի, լատիներենի։

Անդամակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Պատմության ֆակուլտետի գիտխորհրդի անդամ։ ԵՊՀ, Ատենախոսական խորհուրդ 069 (Համաշխարհային պատմություն), ԵվրԱզԷՍ ակումբ (Հայաստան)։
  • Կրթության միջազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս,
  • Ամսագրերի խմբագրական խորհրդի անդամ՝
  1. «Ռուսաց լեզուն Հայաստանում» (Երևան),
  2. «Ժամանակակից ռուսագիտության հիմնախնդիրներ» (Երևան),
  3. «ԲելՊՀ-ի գիտական հայտարարություններ։ Սերիաների պատմություն, քաղաքագիտություն» (Բելգորոդ), այժմ Via in tempore: Պատմություն։ Քաղաքագիտություն։
  4. «Նյութեր հին և միջնադարյան Ղրիմի հնագիտության և պատմության վերաբերյալ» (Սևաստոպոլ-Տյումեն-Նիժնեվարտովսկ),
  5. Ուրալյան արևելագիտություն. Միջազգային Ալմանախ» (Եկատերինբուրգ)։
  6. «Պատմություն և մշակույթ»։ Հայագիտական ուսումնասիրություններ» (Երևան),
  7. Հյուսիսային Կովկասը պատմական և հնագիտական հարթություններում։ Վ. Բ. Վինոգրադովի Կովկասագիտության գիտամանկավարժական դպրոցի տեղեկագիր, Վ. Բ. Վինոգրադովի Կովկասագիտության դպրոցի միջազգային սեմինարի զեկույցներն ու հաղորդումները (Արմավիր, Ստավրոպոլ)։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • ԵՊՀ հիմնադրման 95-ամյակի կապակցությամբ (Երևանի պետական համալսարան) պարգևատրվել է հուշամեդալով և պատվոգրերով, 2014,
  • «Գիտությանը ծառայության համար» հատուկ մրցանակ, Միացյալ Թագավորության Կրթության II աստիճանի ակադեմիա, 2019։

Հրապարակումների ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարությունյանը հեղինակ է ավելի քան 200 հրապարակումների, 5 մենագրության և 1 համալսարանական դասագրքի (Հայաստանում և արտերկրում՝ Ռուսաստան, Բելառուս, Ուկրաինա, Ղազախստան, Ավստրիա, Լիբանան, Մոլդովա, Նորվեգիա)։

Մենագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Армения, государства Восточного Средиземноморья и Иран (189 г. до н. э. — 298 г. н. э.), Ростов-на-Дону, Изд. ЮФУ, 2015, 370 с.
  • Столица Великой Армении Тигранакерт в контексте армяно-римско-ближневосточных межгосударственных отношений (296-301гг.), Ростов-на-Дону-Таганрог, изд. Южного федерального университета, 2019, 260 с.
  • Պրոֆեսոր Վալտեր Արտաշեսի Դիլոյան.։ Պատմագրական ուրվագիծ կամ memento vivere։ Երևան, 2020, Լիմուշ հրատ. 142 էջ։
  • Հնագույն Իրանի պատմություն։ Դասագիրք (Էլամ,Մարաստան)։ Երևան, Լիմուշ հրատ. 2020. 445 էջ։
  • Անվանի զինվորականը և տեսաբանը. Սարգիս Վարագի Սարգսյանի կյանքը և գիտական ժառանգությունը (1899-1981 թթ.), Երևան, 2021, Լիմուշ հրատ. 144 էջ։
  • Պերճ Սերգեյի Բոշնաղյան. Ուրվագծեր ռազմական, գիտական և հասարակական-քաղաքական գործունեությունից կամ MEMENTO VIVERE. Երևան, 2022, Լիմուշ հրատ. 200 էջ։

Ընտրյալ հոդվածներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Реформы Арташеса I и эллинизация древнеармянского государства. Научная мысль Кавказа. Ростов-на-Дону, 2007, № 4. С. 46-55.
  2. Феодализация древнеармянского государства в аспекте границ полномочий царей династии Аршакидов и феодал-нахараров. Вестник СПбУ. серия 2. История. 2008, № 1. С. 134—138.
  3. Из истории Ереванского государственного университета. Научная мысль Кавказа. Ростов-на-Дону. 2008, № 2. С. 68-73 (соавтор В. С. Петросян).
  4. Арташес I и основание древнеармянской профессиональной армии. ВДИ. 2009, № 2. С. 129—137.
  5. О местонахождении «Castellum Volandum» согласно Корнелию Тациту (историко-лингвистическое и географическое исследование). Вестник СПбУ. серия 2. История. 2010, № 2. С. 154—159.
  6. К вопросу территории расселения древневосточных славян согласно трудам Мовсеса Хоренаци. Каспийский регион, политика, экономика, культура, Астрахань. 2012, № 2. С. 365—371.
  7. О численности армии Тиграна II. Мнемон. Исследования и публикации по истории античного мира. вып. 11. Под ред. проф. Э.Д. Фролова. СПб., 2012. С. 127—136.
  8. Возникновение института губерний на территории древнеармянского государства (согласно античным историкам). Материалы по археологии и истории античного и средневекового Крыма. Вып. IV. Севастополь — Тюмень. 2012. C. 47-54.    
  9. Контуры древней армяно-грузинской границы в спорном освещении грузинских авторов. Сохранение культурного наследия и проблемы фальсификации истории. Материалы всероссийской молодёжной конф. в рамках фестиваля науки 19-21 сентября 2012. Астрахань. Т. 2. С. 81-86
  10. Ориентация древнеармянской карты «Ашхарацуйц». Восток (Oriens). Афро-азиатские общества: история и современность. Москва. 2013, № 3. C. 88-94. 
  11. Знаменитый выпускник Санкт-Петербургского университета: Жизнь и творчество Николая Георгиевича Адонца (1871—1942 гг.). Вестник СПбУ. серия 2. История, 2014, вып. 1. С. 83-90 (соавт. П.О. Оганесян).
  12. Армения и Великая Армения в историко-географической концепции Страбона. Материалы по археологии и истории античного и средневекового Крыма. Вып. V. Севастополь-Тюмень, 2013. С. 5-13.
  13. Административно-территориальное деление Аршакидской Армении согласно «Географии» Клавдия Птолемея (северные губерни). Каспийский регион. Политика, экономика, культура. Астрахань, 2014, № 2. С. 14-21.
  14. Восточная политика императора Марка Аврелия (160—181 гг.) и Аршакидская Армения. Вестник Томского государственного университета. История, Томск. 2014, № 4 (30). C. 51-53.
  15. К разгадке тайны имени Лукулла-Вайкуна. Вестник Удмуртского университета. серия 5. История и филология. Ижевск, 2014. вып. 3. С. 81-86.
  16. Административно-территориальное деление Аршакидской Армении согласно «Географии» Клавдия Птолемея (южные губерни). Каспийский регион. Политика, экономика, культура. Астрахань, 2014, № 3. С. 15-23.
  17. Греция согласно данным «Ашхарацуйц»-а. Материалы по археологии и истории античного и средневекового Крыма. вып. 8. Севастополь-Тюмень-Нижневартовск, 2016. C. 335-345.
  18. Древний Китай согласно данным  «Древнеармянской географии» или «Ашхарацуйц»-е. Материалы по археологии и истории античного и средневекового Крыма. вып. 9. Севастополь-Тюмень-Нижневартовск, 2017. C. 367-374.
  19. К 90-летию со дня рождения Гагика Хореновича Саркисяна. ВДИ. 2017, № 1. С. 236-237.
  20. Северный Кавказ и сопредельные территории согласно данным древнеармянской географии (или «Ашхарацуйц-А»). Гуманитарные и юридические исследования. Научно-теоретический журнал. Ставрополь. 2017, № 2. С. 25-30.
  21. К 110-летию со дня рождения Сурена Тиграновича Еремяна. ВДИ. 2018, № 2. С. 215-218.
  22. Древнеиранские государства (Элам и Мидия) согласно данным «Древнеармянской географии» или «Ашхарацуйц». Tractus aevorum, 5(1). Белгород, 2018 весна. С. 111-134.
  23. Крым и сопредельные территории по данным «Древнеармянской географии» («Ашхарацуйц», V-VIIвв.). Боспорский феномен. Общее и особенное в историко-культурном пространстве античного мира. Материалы межд. научн. конф. Часть 2. СПб.: ИПЦ СПбГУПТД, 2018. С. 321-326.
  24. Историческое обоснование русско-армянского двуязычия и его дальнейшего развития в Республике Армения. Международный конгресс “Языковая политика стран Содружества Независимых Государств”. Сборник тезисов. Минск, 2-4 декабря, 2019 г. Минск, 2019. С. 49-50.
  25. Тридцать третья страна Всеобщей Азии по «Древнеармянской географии»: Арик (Ариана—Ария) или Парфия?, Материалы по археологии и истории античного и средневекового Причерноморья. вып. 11. Москва, Тюмень, Нижний Новгород, 2019. С. 505-516.
  26. Образ богини Артемиды в «Истории Армении» Мовсеса Хоренаци. ΣΧΟΛΗ (Schole). Философское антиковедение и классическая традиция. T. 15. Вып. 1. Новосибирск, 2021. С. 78-85.
  27. Далмация в «Древнеармянской географии». Stratum plus. Археология и культурная антропология. СПб., Кишинев, Одесса, Бухарест, 2020. С. 327-333.
  28. Италия по данным «Древнеармянской географии». Scripta antiqua. Вопросы древней истории, филологии, искусства и материальной культуры. Альманах. Т. девятый. М., 2020. С. 131-139.
  29. Мизия (Мисия) по данным «Древнеармянской географии» (или «Ашхарацуйца»-a). Боспорский феномен. Боспорское царство М.И. Ростовцева. Взгляд из XXI века. Материалы межд. научн. конф. Ч. 2. СПб.: ИПЦ СПбГУПТД, 2020. С. 260-264.
  30. Regions of Early Byzantium․ Tractus Aevоrum 7 (2). Fall / Winter 2020. Белгород, изд. НИУ БелГУ. Р. 176-178
  31. Межкультурная коммуникация в свете архетипа триединства. Norwegian Journal of development of the International Science. 2021. № 61. Vol. 1. Norway, Oslo. Iduns gate. С. 29-33 (И.Р. Саркисян).
  32. Аравия (Арабия) по данным древнеармянского памятника V–VII веков «Ашхарацуйц». Ученые записки Казанского гос. уиверситета. Серия Гуманитарные науки. 2021. Т. 163. кн. 3. С. 137-150.
  33. Герасим Артемьевич Эзов: армянин на службе России. Армяне юга России: История, культура, общее будущее. Матер. IV межднар. науч. конф. г. Ростов-на-Дону, 28-29 сентября 2021 г. ЮФУ. С. 48-55.
  34. Ахеменидский и Сасанидский Иран согласно данным «Древнеармянской географии» или («Ашхарацуйц»-а), Tractus aevorum, 8 (1). Весна/Лето. Белгород, 2021. С. 33-71.
  35. Языковая политика РА на современном этапе. II Международный конгресс «Языковая политика стран Содружества Независимых Государств (СНГ)» (Алма-Ата, 26–28 октября 2021 г.). Сборник тезисов. Алматы. Изд․ Гос. Инстит. русского языка им. А.С. Пушкина. 2021. С. 57-59.
  36. Скифы (Цисуральские и Трансуральские) по данным «Древнеармянской географии» («Ашхарацуйц»-а). Вестник Полоцкого государственного университета. Серия А. Гуманитарные науки. Исторические науки. 2022, № 1 (63). С. 26-31.
  37. Фригия согласно трудам Хоренаци и Ширакаци. Вестник СПбУ. серия 2, История, вып. 3, 2022. С. 789-799.
  38. Ликия по данным «Древнеармянской географии» («Ашхарацуйца»). Херсонесский сборнык. Вып. XXIII. Cевастополь, 2022. С.  204-207.
  39. Историко-географический обзор Галлии в труде «Ашхарацуйц. Журнал Белорусского гос. университета. История. 2023, 2. С. 21-27.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 https://dspace.ncfu.ru/bitstream/20.500.12258/9797/1/231-233.pdf
  2. ↑ 2,0 2,1 «Источник» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 14-ին.

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Беликов А. П. К юбилею Акопа Жораевича Арутюняна // Гуманитарные и юридические исследования. — 2018. Научно-теоретический журнал, Ставрополь, 2018 № 2, с. 231-233
  • Г. Вартанян, Страна Ширак. Ереван, 2009, С. 190 (на арм. яз.)
  • 90-летие исторического фак. ЕГУ. Под ред. А.Г. Симоняна и Э.Г. Минасяна, Ереван, 2009 С. 228
  • Акоп Жораевич Арутюнян. Известия высших учебных заведений. Северо- кавказский регион, Общественные науки, Ростов-на-Дону, 2018 № 2, էջ 142-143
  • Болгов Н.Н., Рябцева М.Л. Акоп Жораевич Арутюнян – исследователь пограничных пространств и этнокультурных контактов (к 60-летию со дня рождения). Классическая и византийская традиция. 2018. Материалы ХII международной научной конференции. Белгород: ИД «Белгород» НИУ «БелГУ», 2018. С. 353-357
  • Ереванский государственный университет - Арутюнян Акоп Жораевич. Биографическая энциклопедия, изд. 2-е, Ереван, 2019 С. 378 (на арм. яз.)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հակոբ_Հարությունյան_(պատմաբան)&oldid=9509634» էջից