Կառլ Թուրեքյան

Կառլ Թուրեքյան
Ծնվել է	հոկտեմբերի 25, 1927; Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Մահացել է	մարտի 15, 2013 (85 տարեկան); Բրենֆորդ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	համալսարանի դասախոս, երկրաֆիզիկոս, երկրաբան և երկրաքիմիկոս
Հաստատություն(ներ)	Եյլի համալսարան
Անդամակցություն	ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն
Պարգևներ	Վիկտոր Գոլդշմիդտի մրցանակ Գուգենհայմի կրթաթոշակ Ուոլասթոնի մեդալ և Մորիս Յուինգի մեդալ
	Karl Karekin Turekian Վիքիպահեստում

Կառլ Գարեգին Թուրեքյան (հոկտեմբերի 25, 1927(1927-10-25)^[1], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ - մարտի 15, 2013(2013-03-15)^[1], Բրենֆորդ^[2]^[6]), ամերիկահայ երկրաֆիզիկոս, երկրաբան և երկրաքիմիկոս, գիտությունների դոկտոր, Եյլի համալսարանի երկրաբանության և երկրաֆիզիկայի պատվավոր պրոֆեսոր, ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (1984)^[7], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիայի անդամ, Երկրաքիմիական ընկերության նախագահ^[8],Եյլի համալսարանի երկրաքիմիայի ռահվիրա^[9]։ Ուսումնասիրել է մոլորակագիտության հարցերի լայն շրջանակներ։ Եյլի կենսոլորտային հետազոտությունների ինստիտուտի տնօրեն^[10], Եյլի Եղիսաբեթյան ակումբի անդամ^[9]։

Կենսագրություն

Կառլ Թուրեքյանը ծնվել է 1927 թվականի հոկտեմբերի 25-ին Բրոնքսում, Հայոց ցեղասպանությունից փրկված հայ գաղթականների ընտանիքում։ Ծառայել է ԱՄՆ-ի ռազմածովային ուժերում։ 1949 թվականին բակալավրի աստիճան է ստացել Ուիթոն քոլեջում, իսկ 1955 թվականին Կոլումբիայի համալսարանում առաջիններից մեկը ստացել է երկրաքիմիայի դոկտորի աստիճան^[11]։ Հաջորդ տարի նա ընդունվել է Եյլի համալսարան^[9]։

Գիտական գործունեություն

Թուրեքյանի հետազոտությունների հիմնական ուղղությունը եղել է միկրոտարրերի երկրաքիմիան։ Զբաղվել է ծովային, մթնոլորտային և ցամաքային երկրաքիմիայի, ինչպես նաև մոլորակագիտության բնագավառում մոլորակների ձևավորման և զարգացման ուսումնասիրություններով։ Նրա աշխատանքի մեկ այլ ուղղություն էր երկրաքրոնոլոգիան։

Թուրեքյանի աշխատանքը հիմք է դրել ստրոնցիումի իզոտոպների հարաբերակցության լայն կիրառմանը Երկրի շրջակա միջավայրի պատմության բացահայտման գործում։ 1956 թվականին նա տեղափոխվել է Եյլի համալսարան, որտեղ էլ անցկացրել է իր հետագա ողջ մասնագիտական կարիերան^[12]։

1970-ական թվականներին նա դարձել է GEOSECS ծրագրի ղեկավարներից մեկը, որը շատ բան է արել օվկիանոսում քիմիական հատկությունների հիմնարար բաշխումն առաջին անգամ բացահայտելու գործում^[12]։

Թուրեքյանն ուսումնասիրել է Երկրի շրջակա միջավայրում քիմիական փոխանակումը և օգտագործել է տարբեր ռադիոակտիվ իզոտոպներ՝ որոշելու ապարների տարիքը, օվկիանոսում կենսաբանական պրոցեսների և մթնոլորտում ռադիոնուկլիդների տեղափոխման արագությունը^[13]։

Թուրեքյանը խմբագրական պաշտոններ է զբաղեցրել ութ գիտական ամսագրերում և տարբեր վարչական պաշտոններ՝ Եյլի համալսարանում։ 1980-ական թվականներին եղել է երկրաբանության և երկրաֆիզիկայի ամբիոնի վարիչ^[6]։

Անձնական կյանք

1962 թվականին Թուրեքյանն ամուսնացել է Ռոքսանայի հետ։ Նրանց ունեցել են երկու զավակ՝ Կառլա Էնն և Վոն Չառլզ Թուրքյաններ, երկու թոռ^[9]։

Պարգևներ, մրցանակներ

Մորիս Յուինգի մեդալ (1997)^[12]
Վիկտոր Գոլդշմիդտի մրցանակ (1989)^[14]
Ուոլասթոնի մեդալ (1998)^[9]^[15]
Ուիլյամ Քլայդ ԴեՎեյնի մեդալ (2003)^[16]

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Freebase տվյալների վերբեռնում — Google.
↑ CONOR.Sl
↑ https://www.geolsoc.org.uk/About/Awards-Grants-and-Bursaries/Society-Awards/Wollaston-Medal
↑ https://www.agu.org/honors/ewing/past-recipients
↑ ^6,0 ^6,1 «A Giant Has Fallen». Institute for Biospheric Studies (անգլերեն). 2012 թ․ դեկտեմբերի 5. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
↑ «Karl K. Turekian». www.nasonline.org. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
↑ «Karl K. Turekian (1927-2013)». www.geochemsoc.org (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 «In memoriam: Karl Turekian». YaleNews (անգլերեն). 2013 թ․ մարտի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
↑ Yale Environmental News, 2003
↑ National Academies Press, 2000
↑ ^12,0 ^12,1 ^12,2 «Karl K. Turekian». Honors Program (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
↑ «Karl Turekian | Faculty of Arts and Sciences». fas.yale.edu. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
↑ «V.M. Goldschmidt Award | Geochemical Society». www.geochemsoc.org (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
↑ «The Geological Society of London - Wollaston Medal». www.geolsoc.org.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
↑ «DeVane Medalists | Yale Phi Beta Kappa». pbk.yalecollege.yale.edu. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

Գրականություն

Karl Turekian, An Institution Within an Institute!(անգլ.) // Yale University. —New Haven, Connecticut, 2003. — С. 1. Архивировано из первоисточника 15 Նոյեմբերի 2022.
J. KIRK COCHRAN Karl K. Turekian (1927−2013)(անգլ.) // GEOPHYSICISTS. —Yale University, 2013. — № 43. — С. 387–388. Архивировано из первоисточника 15 Նոյեմբերի 2022.
John H. Steele, Karl K. Turekian, Steve A. Thorpe Ocean Currents. — Elsevier Science, 2010. — 647 с. — ISBN 9780080964867
Heinrich D. Holland, Karl K. Turekian, R.L. Rudnick The Crust Treatise on Geochemistry. — Elsevier Science, 2005. — 702 с. — ISBN 9780080448473
Heinrich D Holland, Karl K. Turekian Readings from the Treatise on Geochemistry. — Elsevier Science, 2010. — 680 с.
John H. Steele, Karl K. Turekian, Steve A. Thorpe Marine Biology. — Elsevier Science, 2010. — 647 с. — ISBN 9780080964805
National Research Council, Division on Earth and Life Studies, Commission on Geosciences, Environment and Resources, Ocean Studies Board 50 Years of Ocean Discovery, National Science Foundation 1950-2000. — National Academies Press, 2000. — С. 27. — 283 с.

Արտաքին հղումներ

Կառլ Թուրեքյան — ResearchGate

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կառլ Թուրեքյան» հոդվածին։

[_8fc3c33f13bafd3f-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.

[_50416ab5a516b651-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Freebase տվյալների վերբեռնում — Google.

[_5043d3aed62cac5e-3] CONOR.Sl

[_47091ffc3bfbe06b-4] ttps://www.geolsoc.org.uk/About/Awards-Grants-and-Bursaries/Society-Awards/Wollaston-Medal

[_4b189521211901ff-5] ttps://www.agu.org/honors/ewing/past-recipients

[:2-6] 6,0 ^6,1 «A Giant Has Fallen». Institute for Biospheric Studies (անգլերեն). 2012 թ․ դեկտեմբերի 5. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[7] «Karl K. Turekian». www.nasonline.org. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[8] «Karl K. Turekian (1927-2013)». www.geochemsoc.org (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[:1-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 «In memoriam: Karl Turekian». YaleNews (անգլերեն). 2013 թ․ մարտի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[Yale_Environmental_News—2003——-10] Yale Environmental News, 2003

[National_Academies_Press—2000——-11] National Academies Press, 2000

[:0-12] 12,0 ^12,1 ^12,2 «Karl K. Turekian». Honors Program (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[13] «Karl Turekian | Faculty of Arts and Sciences». fas.yale.edu. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[14] «V.M. Goldschmidt Award | Geochemical Society». www.geochemsoc.org (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[15] «The Geological Society of London - Wollaston Medal». www.geolsoc.org.uk. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[16] «DeVane Medalists | Yale Phi Beta Kappa». pbk.yalecollege.yale.edu. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 15-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]