Լոբու ընդակեր
| Լոբու ընդակեր | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
| Acanthoscelides obtectus (Say, 1831)
| ||||||||||||||
|
|
Լոբու ընդակեր (լատին․՝ Acanthoscelides obtectus), ընդակերների ընտանիքի բզեզ, լոբազգիների վնասատու։
Արտաքին տեսք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարմնի երկարությունը 2-5 մմ։ Բզեզը օվալաձև է և ունի ձութանման գորշավուն գույն։ Վերջույթները թևավոր են և ունի դեղնակարմրավուն փոր։
Գլուխը փոքր է, աչքերի միջև գտնվող ճակատն ունի նեղ ողնուց։ Աչքերը մեծ են, կլորավուն, խոշոր ցանցավոր։ Բեղիկները մուգ են, 1-ին և վերջին 4 հատվածները կարմրավուն են, 3-րդ հատվածը հակադարձ կոնաձև է, գրեթե կրկնակի երկար 2-րդից, 4-րդը եռանկյունաձև է, 5-10-ը՝ սուր ձգված և եռանկյունաձև, արուի մոտ լավ փոշոտ։ Առաջնամեջքը կոնաձև է, բավականին խիտ խավավորված, 2 երկայնական մուգ գծերով։ Կողային եզրերը համարյա ուղիղ են, առաջնամեջքի հիմքի մոտ միջին թաղանթը խոյանում է դեպի վեր, խոր երկայնական ակոսիկով, ծածկված է խիտ, սպիտակավուն-անփայլ խավով։
Վահանիկն ուժեղ խավավոր է։ Վերնաթևերի կողային եզրերը փոքր-ինչ կլորացած են, ուսերը՝ դեպի վեր ուղղված։ Մեկ վերնաթևի լայնությունը համարյա երեք անգամ քիչ է երկարությունից։ Խավը դեղնավուն է, հիմքից մինչև վերջին քառորդ հատվածը ձգվող 2-րդ ճեղքը ուժեղ խավավորված է բաց գույնի մազիկներով, 4-րդ, 6-րդ և 8-րդ ճեղքերը՝ նման, սակայն ավելի կարճ մազիկներով, որոնք գծերով տեղակայված են վերին մասին մոտ։ Վերնաթևերի կողերին տեղակայված են մուգ բծեր։
Պիգիդիան կարմրավուն է, վերնամասում երկու կողմերից ունի մուգ բծեր։ Հետին ազդրերն արտաքինից և ներսից ունեն երկար ատամիկ։ Արտաքին ատամիկը բթացած է։ Ձվի երկարությունը 0.8 մմ է, լայնությունը՝ 0.55 մմ։ Ձուն սպիտակավուն կաթնագույն է։ Թրթուրը սպիտակ է, կորացած, մինչև 5 մմ երկարությամբ։ Հարսնյակը, որպես կանոն, սպիտակ է, մինչև 3 մմ երկարությամբ
Բազմացում և զարգացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լոբու ընդակեր բզեզները հայտնվում են լոբու հասունացման սկզբում։ Բազմացումը տեղի է ունենում դաշտում և պահեստում` 13-31 °C ջերմաստիճանի պայմաններում։ Միջինը 45 ձու է դնում։ Իգականները խմբավորվում են չոր լոբում, սերմերում և սերմերի միջև և այլն։ Թրթուրները 4 օրվա ընթացքում ազատվում են և ապա կծում են սերմերը, որտեղ նրանց զարգացումը անցնում է մետամորֆոզի (կերպարանափոխության)։ Տարբեր ջերմաստիճաններում լոբու ընդակերի զարգացման փուլը տևում է 34-ից 60 օր։ Հյուսիսում այս բզեզը տարեկան 3-4 սերունդ է տալիս։
Լոբու ընդակերի կենսակերպը նման է չինական և չորսբծանի ընդակերների կենսակերպին։ Բրազիլիայում և Հավայան կղզիներում այս տեսակի զարգացման տևողությունը 27 °C ջերմաստիճանի պայմաններում շարունակվում է 67 օր, իսկ 30 °C-ի դեպքում՝ 27 օր։ Եվրոպայում կարող է բազմանալ հատիկների պահեստներում։ Իր հայրենիքում համարվում է դոլիխոսի լուրջ վնասատու։
Էգը ձվերը դնում է մեկական կամ 3-6 հատ կույտերով սերմերի վրա։ Դոլիխոսի կամ դրան չափերով նման մեկ հատիկում կարող է զարգանալ 1-ին սերնդի 4-5 բզեզ, իսկ կրկնակի վարակման դեպքում՝ մինչև 14 բզեզ։ Հարսնյակից դուրս եկած բզեզներն անմիջապես զուգավորվում են և նույն օրը սկսում են ձվադրել։
Այս վնասատուն կարող է տարածվել լոբազգիների վարակված սերմերով։
Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նրանք ապրում են Եվրոպայում։ Ռուսաստանում հիմնականում հանդիպում են Անդրկովկասում և Կրասնոդարի երկրամասում։
Մարդկանց համար կարևորություն և վերահսկողության միջոցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այն հիմնականում վնասում է լոբին, հազվադեպ նաև սիսեռը, տափոլոռը, ոլոռը, ոսպը, ձիալոբին և սոյան։ Սերմանումը վատանում է և սերմերի սննդային որակը։ Վերահսկողության միջոցառումներ։ Լոբու հասունացման ժամանակ մշակաբույսերի քիմիական բուժում, պահածոների հոտազերծում, պահեստների վնասազերծում, պեստիցիդների հետ լոբի մշակման, վարակված լոբու սառեցում և սառեցում կամ սերմացուների ջեռուցման համար 20 -ից մինչև 48 °C:
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լոբու ընդակեր» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լոբու ընդակեր» հոդվածին։ |
| ||||||||||
Категория:Насекомые-вредители Категория:Животные, описанные в 1831 году