Իսլամական ջիհադի միություն
| Իսլամական ջիհադի միություն إتحاد الجهاد الإسلامي | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | ահաբեկչական կազմակերպություն |
| Էթնիկ կազմ | ուզբեկներ, գերմանացիներ, արաբներ, փուշտուններ, տաջիկներ, ռուսներ և այլն։ |
| Կրոնական կազմ | իսլամ |
| Գաղափարախոսություն | Ոչ ոք արժանի չէ երկրպագության, բացի մեկ Աստծուց |
| Հիմնադիր | Մուհամմադ Ֆաթիհ Աբու Յահյա |
| Ստեղծման տարեթիվ | 2002 թվական |
Իսլամական ջիհադի միություն (ԻՋՄ, արաբ․՝ إتحاد الجهاد الإسلامي Ittiḥād-ul-Jihād-il-Islāmī, ուզբ.՝ Исломий Жиҳод Иттиҳоди, ИЖИ, Islomiy Jihod Ittihodi, IJI), Վազիրիստանում տեղակայված իսլամիստական մարտական կազմակերպություն, որը հայտնի է Ուզբեկստանում և Գերմանիայում կատարած իր ակցիաներով[1][2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2002 թվականին ցեղային գոտում (պակիստանա-աֆղանական սահմանի տարածաշրջան) հայտնվել է իսլամական ջիհադի խումբ։
Նաջմուդդին Ջալոլովը, որը պատերազմել է արդեն Կովկասում և Աֆղանստանում, խորհրդակցելով փորձառու մուջահիդների հետ, կազմակերպել է սեփական խումբ, որը ձգտում էր վերադառնալ Ուզբեկստան և տարածել «ջիհադը» ողջ Միջին Ասիայում։ Առաջին հերթին նա մարզումային ճամբար է բացել Հորոսանայի լեռներում, որի սաներն այնուհետև մեկնել են Ուզբեկստան։ Մեծ թվով նորակոչիկներ են եղել Ուզբեկստանի իսլամական շարժման նախկին անդամները։
«Իսլամական ջիհադի միության» առաջացմանը հանգեցրած պառակտումը տեղի է ունեցել ռազմավարության հարցերի շուրջ արդեն վաղուց ի հայտ եկած տարաձայնությունների հիման վրա, և առաջին հերթին՝ այդ շարժման նպատակների վերաբերյալ։ Այսպես, ղեկավարությունը մինչ օրս առաջնային է համարում Ուզբեկստանում Քարիմովի ռեժիմի դեմ պայքարը։ 2001 թվականին նրա դեմ հանդես էր գալիս արմատական թևը, որը պահանջում էր, որ «ջիհադիստական գործունեության» ոլորտը տարածվի ամբողջ Կենտրոնական Ասիայի, իսկ հետո նաև Արևմուտքի երկրների վրա։ 2002 թվականին այդ թևի ներկայացուցիչներից բաղկացած մի խումբ ընդդիմադիրներ, չկարողանալով իրենց կամքը պարտադրել, հռչակեցին «Իսլամական ջիհադի խմբի» ստեղծումը։ Նրա ղեկավարությունը, ինչպես և ԻՋՄ-ի ղեկավարությունը, հիմնված է Պակիստանում, մասնավորապես Հյուսիսային Վազիրիստանում, որտեղ նրա հենարանը մինչ օրս մնում է Միր Ալի քաղաքը[3]։
Ստեղծված խումբն արդեն 2004 թվականին և 2005 թվականի սկզբին սկսել է Ուզբեկստանին հարվածներ հասցնել, իսկ այդ ժամանակ կազմակերպությունը ստացել է ներկայիս անվանումը՝ Իսլամական ջիհադի միությունը։ Այդ ժամանակից ի վեր ԻՋՄ-ն ակտիվորեն մոտեցել է Ալ-Քաիդայի հետ, ինչպես նաև փոխել է առաջնահերթությունները՝ սկսելով պայքարել Պակիստանում և Աֆղանստանում և ոտնձգություններ կատարել Եվրոպայի դեմ[4]։
Ստեղծված խմբի գաղափարախոսներից մեկը Աբու Լեյս ալ Լիբին է, որը Ալ Քաիդայի ջոկատի հրամանատարն է, որի կազմում եղել է Ջալոլովը։ Մինչև 2008 թվականի սկիզբը նա հանդես էր գալիս որպես կապող օղակ «Ալ Քաիդայի» և ԻՋՄ-ի միջև, մինչև 2008 թվականի հունվարի վերջին սպանվել է Ամերիկյան կործանիչի կողմից Միր Ալիի տներից մեկի վրա արձակված հրթիռի ընկնելու ժամանակ։ Այդ հարձակման ժամանակ, բացի Ալ Լիբիից, զոհվել են «Իսլամական ջիհադի միության» ևս մի քանի անդամներ։ Հնարավոր է, որ Աբու Լեյս ալ Լիբին, որին անվանում էին «Մեր Շեյխ», կազմակերպության գլխավոր ստրատեգն էր, ինչպես նաև պատասխանատու էր այն գործողությունների համար, որոնք ծրագրվում էր իրականացնել Գերմանիայի տարածքում։ Բացի այդ, ալ Լիբին հատուկ սերտ կապեր է ունեցել Թալիբանի հետ՝ Կենտրոնական Ասիայում «Ալ Քաիդայի» հանձնակատարի գործառույթները կատարելով[3]։
Ահաբեկչական կազմակերպություն ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԿՀՎ-ի ղեկավար Պորտեր Գոսսը 2005 թվականի մարտին հայտարարել էր, որ «ԱԳՆ-ն առավել վտանգավոր սպառնալիք է դարձել ԱՄՆ-ի և միջինասիական տարածաշրջանի երկրների կառավարությունների շահերի համար»։ Նույն տարվա մայիսին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը միությունը ճանաչել էր ահաբեկչական կազմակերպություն։ Հունիսին կազմակերպությունը հայտնվել էր ՄԱԿ-ի ահաբեկիչների ցանկում[5]։
2005 թվականի հոկտեմբերի 15-ին պատգամավոր Հեյզլ էն Բլերսը կոչ էր արել բրիտանական համայնքների պալատին ճանաչել ԻՋՄ-ն որպես ահաբեկչական կազմակերպություն, քանի որ այն «սպառնում էր բրիտանական շահերին արտասահմանում»[6]։ Ուզբեկստանում Մեծ Բրիտանիայի նախկին դեսպան Քրեյգ Մյուրեյը պնդել է, որ ԻՋՄ-ն, եթե գոյություն ունի, ապա օգտագործվում է Ուզբեկստանի կառավարության կողմից իր նպատակների համար։ Հեյզլ Բերսը պատասխանել է, որ «իր կասկածները հիմնավորված են հետախուզական տվյալներով և անվտանգության ծառայությունների աղբյուրներով, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի շատ անդամներ մտահոգված են ԱԳ նախարարների խորհրդի գործունեությամբ»[7]։ Այն բանից հետո, երբ Մյուրեյը հետ էր կանչվել Ուզբեկստանում դեսպանի պաշտոնից, նա Սամարղանդում գիրք է գրել «բռնապետության երկրում Մեծ Բրիտանիայի դեսպանի պայքարը միջազգային ահաբեկչության դեմ» մասին։
Գերմանիայում ԻՋՄ-ն տարբեր կերպ է գնահատվել[8][9]։
Ուզբեկական հետախուզության հետ համագործակցության մասին լուրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2008 թվականի սեպտեմբերի 25-ին գերմանական Monitor խոշոր հանդեսում հայտնվեց ուզբեկ փախստական Իկրոմ Յակուբովի հարցազրույցը այն մասին, որ ԻՋՄ-ը ստեղծվել է ուզբեկական հետախուզության կողմից[10]։
Բրիտանացի նախկին դեսպան Ուզբեկստանում Քրեյգ Մյուրեյը կարծում էր, որ «ԻՋՄ-ն ստեղծվել է ուզբեկական հատուկ ծառայությունների կողմից, իսկ ահաբեկչությունները Տաշքենդում կազմակերպված են կամ այդ հատուկ ծառայությունների կողմից, կամ նրանց կողմից հավաքագրված մարդկանց կողմից»[11]։
Հայտնի ակցիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԻՄՋ-ի մարտական պատմությունը սկսվել է Ուզբեկստանում 2004 թվականի մարտի 28-ից մինչև ապրիլի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում մի քանի պայթյուններից, որոնք 47 մարդու կյանք են խլել։ Արդեն այդ ժամանակ ԻՋՄ-ը սկսել է իր ճյուղերը կազմակերպել Ռուսաստանում, Ղրղզստանում, Ուզբեկստանում և Ղազախստանում։ Հիմնական մարզումային ճամբարները տեղակայված էին Պակիստանում, ինչպես նաև Ղազախստանում։ 2004 թվականի հուլիսի 30-ին պայթեցրել են Իսրայելի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները, ինչպես նաև Տաշքենդում գլխավոր դատախազի գրասենյակը՝ հայտարարելով, որ այդ ակցիաներն «ուղղված են դավաճանական կառավարության դեմ»։ 2004 թվականի վերջին ԱԳ նախարարների խորհրդի մի քանի անդամներ Ղազախստանում ձերբակալվել էին[5]։
2007 թվականին Գերմանիայի Զաուերլանդի շրջանում երեք մարդ է ձերբակալվել։ Նրանք մեղադրվում էին Ֆրանկֆուրտի միջազգային օդանավակայանի և ամերիկյան ռազմական օբյեկտների վրա հարձակվելու պլանների մեջ, օրինակ՝ Ռամշտայն ավիաբազայի, ինչպես նաև Գերմանիայում ԱՄՆ-ի և Ուզբեկստանի դեսպանատների վրա։ Երեքն էլ կապված էին ԻՋՄ-ի հետ, նրանք մտնում էին այսպես կոչված «Զաուերլանդյան մասնաճյուղի» մեջ։ Նրանցից երկուսը գերմանացիներ էին, ովքեր իսլամ էին ընդունել[3][12][13]։ Այդ ակցիաների նպատակն էր գերմանացիներին ստիպել կազմալուծել խոշոր ռազմաբազան Թերմեզայի տակ։
2008 թվականին ԱԳՆ-ի երկու ենթադրյալ անդամներ ձերբակալվել էին Գերմանիայի Քյոլն-Բոնն օդանավակայանում՝ KLM ընկերության օդանավում, որը ուղևորվում էր Ամստերդամ[14]։
2008 թվականի մարտի սկզբին Գերմանիայում ծնված թուրք պատանի Ջյունեյթ Չիֆչին պայթեցրել է իրեն աֆղանական Հոստ նահանգի ամերիկյան ռազմաբազայում։ Հարձակման հետևանքով սպանվել է երկու ամերիկացի զինվոր և աֆղանական բանակի երկու ծառայող։ Հարձակման պատասխանատվությունը ստանձնել է ԻՋՄ-ը։ Նա նաև հրապարակել է տեսագրություն, որը նկարահանել է մահապարտին այդ ակցիային նախապատրաստվելու և դրա իրականացման ժամանակ։ Այդ իրադարձությունը միայն հերթական ապացույցն էր այն բանի, որ ԻՋՄ-ը հավաքագրել էր մի խումբ նորակոչիկների, որոնք նախապատրաստվել էին Պակիստանի Վազիրիստան շրջանում[3]։
2009 թվականի մայիսի 26-ին ԱԳՆ-ն պայթեցրել Է Ուզբեկստանի Խանաբադի և Անդիժանի մարզի Անդիժան քաղաքներում ոստիկանության և այլ օբյեկտների դիրքերը[15]։
2011 թվականին «Բադր աթ Թաուհիդ» գործակալությունը, որը ԻՋՄ Մեդիա-բաժանմունք է, տեսագրություն է հրապարակել, որտեղ ցուցադրվում են Աֆղանստանի հյուսիսում և արևելքում Թալիբանի հետ համատեղ գործողությունները, ինչպես նաև ուսումը ուզբեկների, տաջիկների և փուշտունովի տեղական վարժական ճամբարներում[16]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ DPA news agency (kjb) (2008 թ․ սեպտեմբերի 19), Germany Arrests Two Suspected of Failed Terror Plot, Deutsche Welle, Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 20-ին
- ↑ https://www.tagesschau.de/ - Der Dschungel deutscher Dschihadisten
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 ««Союз исламского джихада»: Портрет террористической организации». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 17-ին.
- ↑ The Islamic Jihad Union (IJU) Արխիվացված 2012-08-24 Wayback Machine
- ↑ 5,0 5,1 Central Asia: Regional Developments and Implications for U.S. interests Library of Congress
- ↑ «Hazel Blears Lies to Parliament about Origin of Intelligence». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «The Mysterious Islamic Jihad Union». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
- ↑ «Zweifel an Existenz der Terrorgruppe»
- ↑ Der Dschungel deutscher Dschihadisten
- ↑ Ehemaliger Geheimdienstoffizier beschuldigt den usbekischen Geheimdienst, die Islamische Jihad Union ursprünglich gegründet zu haben
- ↑ Ein Käfig voller Enten. Wie Politik und Medien al-Qaida im Sauerland entdeckten (Teil 2)
- ↑ Smith, Diane (2007 թ․ սեպտեմբերի 5), Three Suspected Terrorists Arrested in Germany, eFluxMedia, Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 7-ին, Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 20-ին Արխիվացված է Սեպտեմբեր 7, 2008 Wayback Machine-ի միջոցով:
- ↑ DPA news agency (dc) (2008 թ․ սեպտեմբերի 2), Germany Indicts "Home Grown" Islamists for Terrorist Bomb Plot, Deutsche Welle, Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 20-ին
- ↑ Germany Arrests Two Suspected of Failed Terror Plot
- ↑ ««Союз Исламского Джихада» скорбит по лидеру». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 18-ին.
- ↑ Islamic Jihad Union details cooperation with Afghan Taliban