Թունաթափ սուր
| Թունաթափ սուր | |
 Թունաթափ սուր | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Կարգ | Բոգածաղկավորներ (Gentianales) |
| Ընտանիք | Շնամեռուկազգիներ (Apocynaceae) |
| Ենթաընտանիք | Asclepiadoideae |
| Տրիբա | Asclepiadeae |
| Ենթատրիբա | Cynanchinae |
| Ցեղ | Շնախոտ (Cynanchum) |
| Տեսակ | Թունաթափ սուր (C. acutum) |
| Միջազգային անվանում | |
| Cynanchum acutum | |
| Կարգավիճակ | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ | |
Թունաթափ սուր (լատին․՝ Cynanchum acutum), թունաթափազգիների ընտանիքի երկշաքիլավոր, ծլարմատավոր մոլախոտ։ Ունի հողի մեջ շատ խորը գնացող, լավ զարգացած առանցքային արմատ, որի վրա, արմատավզիկից 15-20 սմ խորությամբ, գտնվում են ածման բողբոջները։ Վերջիններից առաջանում է արմատային ցրուկը, որը սկզբնական շրջանում աճում է հորիզոնական ուղղությամբ և հիշեցնում է ստորգետնյա ցողուններ։
Հայտնի ենթատեսակն է՝ Cynanchum acutum subsp. sibiricum (Willd.) Rech.f.:
Տարածումը և բնական միջավայրը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կոսմոպոլիտ բույսերը լավ տարածված են Եվրոպական երկրներում, Հյուսիսային Աֆրիկայում և Ասիայում[1][2]։ Ռուսաստանում դրանցից հանդիպում են Կովկասում, երկրի եվրոպական հատվածում և Սիբիրում[2]։ ՀՍՍՀ ցածրադիր ու նախալեռնային գոտիներում աղբոտում է հացահատիկային կոիլտուրաների, խոտաբույսերի ցանքերն ու բազմամյա տնկարկները։
Արմատներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արմատավզիկից դուրս են գալիս մերկ կամ վերին մասում թավոտ, թխագորշ երանգավորմամբ բազմաթիվ ցողուններ, որոնք ուղղականգուն բույսերիհարևանության դեպքում փաթաթվող են։
Տերևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տերևները սրտաձև, եռանկունաձև են, կոթունավոր, պարզ խոշոր։
Ծաղիկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծաղիկները հավաքված են հովանոցաձև ծաղկափթթության վրա՝ տերևածոցերում։ Ծաղկապսակը սպիտակ կամ վարդագույն է, անվաձև։ Ունի նշտարաձև տերևապտուղ։ Մեկ բույսը նպաստավոր պայմաններում կարող է տալ մինչև 1500 սերմ։
Սերմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սերմերը տարածվում են քամու միջոցով։ Ցանքերում կամ մարգագետնատիպ հողատեսքերում բույսը կազմում է շրջանաձև թոփուններ, որոնց միջավայրում մշակովի բույսերը կամ դուրս են մղվում, կամ խիստ ճնշվում են։
Ցողուն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հասունանալուց հետո ցողունները կոշտանում են և չորանում։ Կենսունակ են մնում արմատները, նրանց ցրուկներն ու բողբոջները՝ խանգարելով հացաբույսերի կոմբային բերքահավաքին։
Պաշտպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բույսը գրանցված է կարմիր գրքում՝ Թաթարական հանրապետությունում (Ռուսաստան)։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Catalogue of Life - 15th February 2015 :: Species details». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
- ↑ 2,0 2,1 «Cynanchum acutum information from NPGS/GRIN». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ռ. Ա. Կարապետյան - Հայաստանում տարածված մոլախոտերի ատլաս, «լույս» հրատարակչություն, Երևան - 1980 թվականի։
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թունաթափ սուր» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թունաթափ սուր» հոդվածին։ |
| ||||||
