Դագնի Յուել

Դագնի Յուել; բուկմոլ՝ Dagny Juel
Ծննդյան անուն	նորվ.՝ Dagny Juell
Ծնվել է	հունիսի 8, 1867
Ծննդավայր	Kongsvinger Municipality, Հեդմարկ, Նորվեգիա
Վախճանվել է	հունիսի 5, 1901 (33 տարեկան)
Վախճանի վայր	Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Մասնագիտություն	գրող, բնորդ և դաշնակահարուհի
Քաղաքացիություն	Նորվեգիա
Ամուսին	Ստանիսլավ Պշիբևսկի
Զավակներ	Zenon P. Westrup? և Iwa Dahlin?
	Dagny Juel Վիքիպահեստում

Դագնի Յուել, ամուսնության մեջ՝ Պշիբիշևսկի (նորվ.՝ Dagny Juel, Juell, հունիսի 8, 1867(1867-06-08)^[1]^[2], Kongsvinger Municipality, Հեդմարկ, Նորվեգիա^[3] - հունիսի 5, 1901(1901-06-05)^[1]^[2], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն^[3]), նորվեգացի գրող, դաշնակահարուհի, թարգմանչուհի, հիասքանչ դարաշրջանի նկարիչների և գրողների մուսան։

Կենսագրություն

Բժշկի աղջիկ է, նորվեգացի քաղաքական գործիչ, երկրի եռակի վարչապետ Օտտո Բլերի զարմուհին է մայրական կողմից։ Ավարտել է աղջիկների մասնավոր դպրոց (1875-1881): 1882 թվականից երաժշտություն է սովորել Էրֆուրտում։ 1890 թվականին տեղափոխվել է Օսլո, փոխել է ազգանունը և մինչև 1892 թվականը այնտեղ ապրել է բոհեմի կյանքով։ Ռոմանտիկ կապ է ունեցել գրող Խալմար Կրիստենսենի հետ, ամենայն հավանականությամբ հենց այդ ժամանակ էլ ծանոթացել է Էդվարդ Մունկի հետ։ 1892-1893-ական թվականներին երաժշտություն է սովորել Բեռլինում, այցելել է ռոմանտիզմի ժամանակներից հայտնի «Սև խոզուկի մոտ» սրճարանը։ Սիրավեպ է ունեցել Մունկի, Ստրինդբերգի, շվեդ գրող Ադոլֆ Պաուլի հետ։ Մունկը բազմիցս նկարել է իր ընկերուհուն («Մադոննա», «Վամպիռ», «Խանդ», «Համբույր» նկարներ)։

1892 թվականին ամուսնացել է Ստանիսլավ Պշիբիշևսկու հետ։ Ամուսինները ապրել են Բեռլինում և Կոնգսվիգերում, նրանց տուն էին այցելում՝ Իբսենը, Կիտելսենը, Վիգելանդը, Գամսունը։ 1895 թվականին Դագնին և Պշիբիշևսկին ունեցան որդի՝ Զենոնը, 1897 թվականին՝ դուստր՝ Իվան։ Ամուսիններն ապրել են Ստոկհոլմում, Կոպենհագենում, Բեռլինում, Կոնգսվիգերում, Իսպանիայում (1898), որտեղ ծանոթացել են Վինցենտ Լյուտոսլավսկու հետ։

1898 թվականին ամուսինները տեղափոխվել են Կրակով, ծանոթացել են Հենրիկ Սենկևիչի, Բոյ Ժելենսկու և այլոց հետ։ Պշիբիշևսկին սիրավեպ ուներ այլ կանանց հետ (սիրավեպերից մեկի արդյունքում դուստր է ունեցել, ապագայում լեհ գրող Ստանիսլավա Պշիբիշևսկի, 1901-1935): 1901 թվականին Դագնին որդու և սիրեկանի՝ հարուստ նավթագործարանատիրոջ որդի Վլադիսլավ Էմերիկի հետ մեկնել է Թբիլիսի, Պշիբիշևսկին պետք է մեկներ նրանց հետ, բայց ուշացել է մի քանի օր։ Էմերիկը Գրանդ հյուրանոցի համարում վիճել է սիրուհու հետ և գնդակահարել նրան, իսկ հաջորդ օրը ինքնասպան եղել։

Թաղված է Թբիլիսիում։

Գործունեություն

Բանաստեղծությունների, դրամաների և պատմվածքների հեղինակ է։ Թեոդոր Կիտելսենի մասին գրքի հեղինակ։ Նորվեգերեն է թարգմանել ամուսնու և այլ նորվեգացի հեղինակների ստեղծագործություններ։

Կերպարն արվեստում

Դագնիին նկարել են Էդվարդ Մունկը, Ստանիսլավ Վիսպյանսկին, Կոնրադ Կրժիժանովսկին, Վոյցեխ Վեյսը, Յուլիա Վոլֆտորնը, Յան Նալբորչիկը և այլք։

Դանգի Յուելը բրիտանացի ռեժիսոր Պիտեր Հոթքինս «Էդվարդ Մունկ» (1974) կեղծ վավերագրական ֆիլմի հերոսներից մեկն էր։

Ստեղծագործություն

The poems of Dagny Juel Przybyszewska. — Philadelphia: Branch Redd Books, 1988.

Գրականություն

Kossak E. K. Dagny Przybyszewska, zbłąkana gwiazda. — Warszawa: PIW, 1973.
Kolinska Kr. Stachu: jego kobiety, jego dzieci. — Kraków: Wydawn. Literackie, 1978 (переизд. 1984, 1994).
Norseng M. K. Dagny: Dagny Juel Przybyszewska, the woman and the myth. — Seattle: University of Washington Press, 1991
Wittlin Th. Eine Klage für Dagny: Biographie der Dagny Juel-Przybyszewski. — Paderborn: Igel Verlag, 1995
Lishaugen R. Dagny Juel: tro, håp og undergang. — Oslo: Andresen & Butenschøn, 2002.
Sawicka A. Dagny Juel Przybyszewska: fakty i legendy. — Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2006.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #119056992 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ Norsk biografisk leksikon(նորվ.) — Kunnskapsforlaget. — ISSN 2464-1502

Արտաքին հղումներ

[1] Արխիվացված 2001-03-31 Wayback Machine(նորվ.),(անգլ.),(լեհ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դագնի Յուել» հոդվածին։

[_6f34225465bceaff-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_47f4528308b9ae52-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)

[_678abd8ee1df1975-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #119056992 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_c1b7a257bb3cecae-4] Norsk biografisk leksikon(նորվ.) — Kunnskapsforlaget. — ISSN 2464-1502

[1]

[2]

[3]

[4]