Գեղարվեստական գրականության կանանց մրցանակ

Գեղարվեստական գրականության կանանց մրցանակ
Երկիր	Միացյալ Թագավորություն
Տեսակ	գրական պարգև
Վիճակագրություն
Հիմնադրման ամսաթիվ	1996
Հերթականություն
Կայք	womensprizeforfiction.co.uk

Գեղարվեստական գրականության կանանց մրցանակ (անգլ.՝ The Women’s Prize for Fiction, ավելի վաղ` «Օրանժ» գրական մրցանակ (անգլ.՝ Orange Prize for Fiction) 1996-2012 թվականներին, Գեղարվեստական գրականության կանանց «Բեյլիս» մրցանակ (անգլ.՝ Baileys Women's Prize for Fiction)` 2013-2017 թվականներին), անգլալեզու աշխարհում ամենաճանաչված մրցանակներից մեկը գրական այն ստեղծագործության համար (վեպ), որը գրել է ցանկացած ազգության կին անգլերենով և հրատարակել է ստեղծագործությունը մրցանակի հանձնումից մեկ տարի առաջ։ Մրցանակը հանձնվում է 1996 թվականից։

Մրցանակի հաղթողներն ստանում են 30.000 ֆունտ ստերլինգ, ինչպես նաև` քանդակագործ Գրիզել Նայվանի կողմից պատրաստված «Bessie» բրոնզե արձանիկը։

Մրցանակի պատմություն

Մրցանակի գաղափարը ծագել է 1991 թվականի Բուքերյան մրցանակի շորթ-լիստի հրապարակումից հետո, որտեղ չեն հայտնվել կին հեղինակների ստեղծագործությունները։ Ինչպես նշում են մրցանակի կազմակերպիչները, չնայած այն բանին, որ մրցանակի ստեղծման ժամանակ գրքերի մեծամասնությունը գրվում է կանանց կողմից (60/40 հարաբերակցությամբ), նրանք ստանում են Բուքերյան մրցանակի շորթ-լիստի տեղերի միայն 10 տոկոսը։ 1995 թվականին հիմնադիրը դիմել է Օրանժ ընկերությանը` հովանավորության խնդրանքով։ 1996 թվականի հունվարին հիմնվել է «Օրանժ» գրական մրցանակը։ 2017 թվականի հունիսին մրցանակի հիմնադիրները հայտարարել են BAILEYS-ի հետ եռամյա համագործակցության մասին, որի ավարտին հովանավորներին են միացել Deloitte-ն և NatWest-ը։

Մրցանակի դափնեկիրներ

Տարի	Դափնեկիր	Գիրք	Շորթ-լիստ
1996	Հելեն Դանմոր	A Spell of Winter	Ջուլիա Բլեքբյորն, The Book of Colour Փեգան Քենեդի, Spinsters Էմի Տան, Հարյուր գաղտնի զգացմունք Էնն Թայլեր, Տարիների աստիճան Մարիաննա Ուիգգինս, Eveless Eden
1997	Աննա Մայքլզ	Fugitive Pieces	Մանդա Սքոթ, Hen's Teeth Դեյրդա Մեդդեն, One by One in the Darkness Ջեյն Մենդելսոն, I Was Amelia Earhart Մարգարետ Էթվուդ, ...Նույն ինքը` Գրեյսը Էննի Պրու, Ակորդեոնի մեղքերը
1998	Քերոլ Շիլդս	Larry’s Party	Պոլին Մելվիլ, The Ventriloquist's Tale Էնն Փեթչեթ, The Magician's Assistant Դեյրդա Փերսել, Love Like Hate Adore Անիտա Շրիվ, The Weight of Water Քրիստեն Բակիս, Lives of the Monster Dogs
1999	Սյուզան Բեռնե	A Crime in the Neighborhood	Ջուլիա Բլեքբյորն, The Leper's Companions Մերիլին Բոուրինգ, Visible Worlds Թոնի Մորիսոն, Paradise Բարբարա Կինգսլովեր, The Poisonwood Bible Ջեյն Համիլթոն, The Short History of a Prince
2000	Լինդա Գրանտ	When I Lived in Modern Times	Ջուդի Բուդնից, If I Told You Once Զեդի Սմիթ, Սպիտակ ատամներ Էլիզաբեթ Ստրաուտ, Էմի և Իզաբել Ռեբեկա Ուելս, Divine Secrets of the Ya-Ya Sisterhood Էլիշ Նի Գիվնե, The Dancers Dancing
2001	Քեյթ Գրենվիլ	The Idea of Perfection	Մարգարետ Էթվուդ, Կույր մարդասպանը Ռոզինա Լիպպի, Homestead Ջեյն Սմայլի, Horse Heaven Ջիլ Դոուսոն, Fred & Edie Ալի Սմիթ, Հյուրանոց` աշխարհ
2002	Էնն Պետչետ	Բելկանտո	Մեգգի Ջի, The White Family Աննա Բերնս, No Bones Հելեն Դանմոր, The Siege Սառա Ուոթերս, Նուրբ աշխատանք Խլոե Հուփեր, A Child's Book of True Crime
2003	Վալերի Մարտին	Property	Էնն Դոնովան, Buddha Da Շենա Մաքեյ, Heligoland Դոննա Տարտ, Փոքրիկ եղբայրը Զեդի Սմիթ, Ինքնագրեր հավաքողը Քերոլ Շիլդս, Unless
2004	Անդրեա Լևի	Small Island	Ռոուզ Տրեմեյն, The Colour Ջիլիան Սլովո, Ice Road Շիրլի Հազարդ, The Great Fire Մարգարետ Էթվուդ, Օրիքսն ու Կորոստելը Չիմամանդա Նգոզի Ադիչի, Մանուշակագույն բաղրջուկ
2005	Լայոնել Շրայվեր	Չսիրո գինը	Մարինա Լևիցկա, Տրակտորների կարճ պատմությունն ուկրաիներեն Մեյլ Մելոյ, Liars and Saints Շերի Հոլման, The Mammoth Cheese Ջեյն Գարդման, Old Filth Ջուլզ Դենբի, Billie Morgan
2006	Զեդի Սմիթ	Գեղեցկության մասին	Սառա Ուոթերս, Գիշերային պահակախումբ Քերրի Տիֆանի, Everyman's Rules for Scientific Living Ալի Սմիթ, Հանկարծակի Հիլարի Մենթել, Սևից սև Նիկոլ Կրաուս, Սիրո ժամանակագրություններ
2007	Չիմամանդա Նգոզի Ադիչի	Դեղին արևի կեսը	Էնն Թայլեր, Որդեգրելով Ամերիկան Ռեյչել Կուսկ, Arlington Park Կիրան Դեսաի, Սնանկացածների ժառանգությունը Ջեյն Հարրիս, The Observations Գո Սյաոլու, Սիրեկանների չինարեն-անգլերեն կրճատ բառարան
2008	Ռոուզ Տրեմեյն	The Road Home	Շառլոտա Մենդելսոն, When We Were Bad Հիզեր Օ'Նիլ Lullabies for Little Criminals Պատրիցիա Վուդ, Lottery Նենսի Հյուսթոն, Բեկման գծեր Սեդի Ջոնս, The Outcast
2009	Մերիլին Ռոբինսոն	Home	Կամիլա Շամսի, Burnt Shadows Սամանտա Հանթ,The Invention of Everything Else Էլլեն Ֆելդման, Scottsboro Սամանտա Հարվի, The Wilderness Դեյրդա Մեդդեն, Molly Fox's Birthday
2010	Բարբարա Կինգսլովեր	Փոքր փոս	Մոնիկ Ռոֆի, The White Woman on the Green Bicycle Լորի Մուր, A Gate at the Stairs Հիլարի Մենթել, Գայլերի սրահ Ատտիկա Լոք, Black Water Rising Ռոզի Էլիսոն, The Very Thought of You
2011	Տեա Օբրեխտ	Վագրի կինը	Նիկոլ Կրաուս, Մեծ տունը Քեթլին Ուինթեր, Annabel Էմմա Հենդերսոն, Grace Williams Says it Loud Ամինատտա Ֆորնա, The Memory of Love Էմմա Դոնոխյու, Սենյակ
2012	Մեդլին Միլլեր	Աքիլեսի երգը	Էնն Պետչետ, Հրաշքի ճանապարհին Սինտիա Օզիկ, Foreign Bodies Էսի Էդուգյան, Half-Blood Blues Ջեորջինա Հարդինգ, Painter of Silence Էնն Էնրայթ, Մոռացված վալսը
2013	Ա. Մ. Հոումս	Թող որ մենք ներվենք	Մարիա Սեմփլ, Ո՞ւր ես կորել, Բերնադետ Հիլարի Մենթել, Внесите тела Բարբարա Կինգսլովեր, Flight Behavior Քեյթ Ատկինսոն, Կյանքը կյանքից հետո Զեդի Սմիթ, NW
2014	Էյմար ՄաքԲրայդ	A Girl Is a Half-formed Thing	Չիմամանդա Նգոզի Ադիչի, Ամրիկուհին Հաննա Քենթ, Burial Rites Ջումպա Լահիրի, Ցածրավայր Օդրի Մագի, The Undertaking Դոննա Տարտ, Կարմրակատարը
2015	Ալի Սմիթ	Ինչպես երկու լինել	Լալին Փոլ, Մեղուներ Էնն Թայլեր, Կապույտ թելերի կոճը Սառա Ուոթերս, The Paying Guests Կամիլա Շամսի, A God in Every Stone Ռեյչել Կուսկ, Outline
2016	Լիզա Մաքիներնի	The Glorious Heresies	Սինտիա Բոնդ, Ruby Էնն Էնրայթ, The Green Road Էլիաբեթ ՄաքՔենզի, The Portable Veblen Հաննա Ռոթշիլդ, The Improbability of Love Հանյա Յանագիհարա, Փոքրիկ կյանք
2017	Նաոմի Օլդերման	Ուժ	Այոբամի Ադեբայո, Stay With Me Լինդա Գրանտ, The Dark Circle Կ. Է. Մորգան, The Sport of Kings Գվենդոլին Ռայլի, First Love Մադլեն Տյեն, Մի ասա, որ մենք ոչինչ չունենք
2018	Կամիլա Շամսի	Տնային կրակ	Ջեսմին Ուորդ, Sing, Unburied, Sing Էլիֆ Բատուման, The Idiot Ջեսսի Գրինգրաս, Sight Imogen Hermes Gowar, The Mermaid and Mrs Hancock Մինա Քանդասամի, When I hit you: or, a Portrait of the Writer as a Young Wife
2019	Թայարի Ջոնս	An American Marriage	Փեթ Բարքեր, The Silence of the Girls Օյինկան Բրեյթուայթ, My Sister, the Serial Killer Աննա Բըրնս, Milkman Դիանա Էվանդ, Ordinary People Մեդլին Միլլեր, Circe

Քննադատություն

Մրցանակը բազմիցս մեղադրվել է սեքսիզմի համար։ Այսպես, Բուքերյան մրցանակի դափնեկիր Անտոնիա Սյուզեն Բայեթն ասել է, որ արգելել է իր հրատարակիչներին իր գործերն ուղարկել մրցույթին մասնակցելու համար, քանի որ այդ մրցանակը երբեք պետք չի եղել։ Քինգսլի Էմիսը հայտարարել է, որ չէր ցանկանա ստանալ այդ մրցանակն, անգամ եթե կին լիներ։

Մյուս կողմից, մրցանակը սատարել են Սինտիա Օզիկը, Սառա Ուոթերսը և այլ լրագրողներ։

Արտաքին հղումներ

• Մրցանակի պաշտոնական կայքը