Բիզերտե
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Բիզերտե | ||
 | ||
| Երկիր |  Թունիս | |
| Մակերես | 34 կմ² | |
| ԲԾՄ | 4 մետր | |
| Բնակչություն | ▲142 966 մարդ (2014) | |
| Ժամային գոտի | Կենտրոնական եվրոպական ժամանակ | |
| Փոստային դասիչ | 7000 | |
| Ավտոմոբիլային կոդ | BI | |
| Պաշտոնական կայք | commune-bizerte.gov.tn(արաբ.) | |
| ||
Բիզերտե (Բիզերտա) (արաբ․՝ بنزرت), քաղաք Թունիսում։ Բնակչություն՝ 114 հազար (2004 թ.)։ Նավահանգիստ Միջերկրական ծովում։ Գտնվում է Բլանկո հրվանդանի մոտ։ Ամենահյուսիսային քաղաքը Թունիսում, ինչպես նաև ամբողջ Աֆրիկայում։ Այն ծովափնյա հանգստավայր է եվրոպական դասի հյուրանոցներով, որոնք գտնվում են ափի երկայնքով։ Հիմնական տեսարժան վայրերն են հին նավահանգիստը, արաբական քաղաքը, 19-րդ դարի վերջի - 20-րդ դարի սկզբի պահպանված ֆրանսիական շինություններով ափը, ինչպես նաև երկու հին ամրոցներ, որոնք բաց են զբոսաշրջիկների համար։ Հին նավահանգիստը Բիզերտեի ամենահմայիչ վայրն է՝ սպիտակ տներով, սրճարաններով և վառ գույներով մեծ նավակներով[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սիդոնի փյունիկեցիները հիմնել են Բիզերտեն՝ Թունիսի հնագույն քաղաքներից մեկը, մ.թ.ա. մոտ 1100 թվականին[2][3]։ Բիզերտե նավահանգիստը պատմության մեջ կարևոր դեր է խաղացել իր յուրահատուկ աշխարհագրական դիրքի շնորհիվ։
XVI դ. Բիզերտեն դարձավ Միջերկրական ծովի ծովահենների բազան։
1881 թվականին Ֆրանսիան գրավեց Թունիսը և վերահսկողություն ձեռք բերեց Բիզերտեյի վրա, քաղաքում կառուցեց ծովային մեծ նավահանգիստ։ 1891 թվականից մինչև 1895 թվականը ջրանցք է փորվել՝ ուղղակիորեն կապելով Միջերկրական ծովը Բիզերտե լճի հետ։ Ձևավորված թմբի վրա կառուցվել է ժամանակակից քաղաք։ 1895 թվականին նավահանգիստը բացվեց միջազգային առևտրի համար։
1961 թվականին Ֆրանսիայի և Թունիսի միջև զինված հակամարտություն սկսվեց Բիզերտեյի ծովային ռազմաբազայի շուրջ, որը հայտնի է որպես Բիզերտեի ճգնաժամ։ 1961 թվականի հուլիսին երեք օրվա ընթացքում զոհվեց 700 թունիսցի (1200 վիրավոր), ֆրանսիացիները կորցրեցին 24 մարդ (100-ը վիրավորվեցին)[4]։
ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում հանդիպումները և այլ միջազգային ճնշումները Ֆրանսիային մղեցին համաձայնության. Ֆրանսիացի զինվորականները վերջնականապես լքեցին Բիզերտը 1963 թվականի հոկտեմբերի 15-ին[4]։
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բիզերտեի տնտեսությունը շատ բազմազան է։ Կան մի քանի ռազմակայաններ և շուրջօրյա զբոսաշրջություն։ Որպես զբոսաշրջային կենտրոն, տարածաշրջանը, սակայն, այնքան հայտնի չէ, որքան Թունիսի արևելյան ափը։ Կա արտադրություն (տեքստիլ, ավտոպահեստամասեր, խոհարարական սպասք), ձկնորսություն, մրգեր և բանջարեղեն, ցորեն։
Ժողովրդագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2020 թվականին Բիզերտեի մոտավոր բնակչությունը կազմում է 182,662 մարդ՝ 392,4/կմ² խտությամբ.[5]։ 2014 թվականին արական սեռի ներկայացուցիչները կազմում են բնակչության 50,3%-ը, իսկ կանայք՝ 49,7%-ը[5] ։ Մինչև 60 և ավելի տարեկան բնակչության թիվը հասել է 12,4%-ի, իսկ քաղաքային բնակչությունը կազմում է բնակչության 60,4%-ը[6]։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բիզերտեն վայելում է շոգ ամառային միջերկրածովյան կլիման՝ մեղմ, անձրևոտ ձմեռներով և տաք, չոր ամառներով։ Միջերկրական ծովի քամին ամառներն ավելի զով և խոնավ է դարձնում, քան Թունիսի ներքին տարածքներում:
| Բիզերտե (1981–2010, extremes 1901–2021)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 27.0 (80.6) |
27.2 (81) |
33.5 (92.3) |
34.2 (93.6) |
40.4 (104.7) |
46.0 (114.8) |
46.6 (115.9) |
48.9 (120) |
45.0 (113) |
40.5 (104.9) |
34.0 (93.2) |
27.2 (81) |
48.9 (120) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 15.6 (60.1) |
16.0 (60.8) |
18.0 (64.4) |
20.4 (68.7) |
25.0 (77) |
29.1 (84.4) |
32.3 (90.1) |
32.8 (91) |
29.6 (85.3) |
25.8 (78.4) |
20.5 (68.9) |
16.8 (62.2) |
23.49 (74.27) |
| Միջին օրական °C (°F) | 11.2 (52.2) |
11.3 (52.3) |
12.8 (55) |
15.1 (59.2) |
19.0 (66.2) |
23.1 (73.6) |
26.0 (78.8) |
26.6 (79.9) |
23.9 (75) |
20.4 (68.7) |
15.7 (60.3) |
12.5 (54.5) |
18.13 (64.64) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 7.0 (44.6) |
6.9 (44.4) |
8.1 (46.6) |
10.1 (50.2) |
13.5 (56.3) |
17.2 (63) |
20.1 (68.2) |
21.0 (69.8) |
19.0 (66.2) |
15.8 (60.4) |
11.4 (52.5) |
8.4 (47.1) |
13.21 (55.78) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −4.2 (24.4) |
−1.4 (29.5) |
−0.4 (31.3) |
1.0 (33.8) |
3.1 (37.6) |
8.0 (46.4) |
8.0 (46.4) |
10.0 (50) |
8.9 (48) |
4.9 (40.8) |
0.0 (32) |
−0.5 (31.1) |
−4.2 (24.4) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 88.8 (3.496) |
73.9 (2.909) |
57.6 (2.268) |
50.6 (1.992) |
23.2 (0.913) |
10.6 (0.417) |
2.2 (0.087) |
6.8 (0.268) |
44.3 (1.744) |
61.3 (2.413) |
93.4 (3.677) |
115.2 (4.535) |
627.9 (24.719) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm) | 11.3 | 10.3 | 9.6 | 6.5 | 3.9 | 1.6 | 0.6 | 1.1 | 4.0 | 7.8 | 9.5 | 11.4 | 77.6 |
| % խոնավություն | 83 | 80 | 78 | 78 | 75 | 70 | 68 | 69 | 75 | 78 | 83 | 83 | 77 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 142.6 | 163.9 | 217.0 | 237.0 | 303.8 | 330.0 | 384.4 | 356.5 | 267.0 | 207.7 | 153.0 | 133.3 | 2896,2 |
| Միջին օրական արևային ժամ | 4.6 | 5.8 | 7.0 | 7.9 | 9.8 | 11.0 | 12.4 | 11.5 | 8.9 | 6.7 | 5.1 | 4.3 | 7.9 |
| Աղբյուր #1: Institut National de la Météorologie (precipitation days 1961–1990 and extremes 1950–2021)[7][8][9][note 1] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: Deutscher Wetterdienst (extremes 1901–1992)[11] OGIMET[12] Arab Meteorology Book (humidity and sun)[13] | |||||||||||||
| Հուն | Փետ | Մարտ | Ապր | Մայիս | Հուն | Հուլ | Օգոստ | Սեպ | Հոկ | Նոյ | Դեկ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 14.6 °C (58.3 °F) | 14.0 °C (57.2 °F) | 14.3 °C (57.7 °F) | 15.1 °C (59.2 °F) | 17.2 °C (63.0 °F) | 19.9 °C (67.8 °F) | 23.4 °C (74.1 °F) | 24.9 °C (76.8 °F) | 23.8 °C (74.8 °F) | 21.7 °C (71.1 °F) | 18.8 °C (65.8 °F) | 16.2 °C (61.2 °F) |
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
.jpeg)
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ [1]
- ↑ «Bizerte, Ya Hasra, le blog de Mahmoud ABIDI». 2013 թ․ օգոստոսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 20-ին.
- ↑ ABIDI, M. «Bizerte, Ya Hasra, le blog de Mahmoud ABIDI». Bizerte, Ya Hasra, le blog de Mahmoud ABIDI (ֆրանսերեն). Վերցված է 2018 թ․ մարտի 20-ին.
- ↑ 4,0 4,1 Nations, Food and Agriculture Organization of the United (2018 թ․ հոկտեմբերի 31). Regional Conference on building a future for sustainable small-scale fisheries in the Mediterranean and the Black Sea (անգլերեն). Food & Agriculture Org. ISBN 978-92-5-130553-9.
- ↑ 5,0 5,1 [2]
- ↑ [3]
- ↑ «Les normales climatiques en Tunisie entre 1981 2010» (ֆրանսերեն). Ministère du Transport. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
- ↑ «Données normales climatiques 1961–1990» (ֆրանսերեն). Ministère du Transport. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
- ↑ «Les extrêmes climatiques en Tunisie» (ֆրանսերեն). Ministère du Transport. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
- ↑ «Réseau des stations météorologiques synoptiques de la Tunisie» (ֆրանսերեն). Ministère du Transport. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
- ↑ 11,0 11,1 «Klimatafel von Bizerte / Tunesien» (PDF). Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world (գերմաներեն). Deutscher Wetterdienst. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
- ↑ «60714: Bizerte (Tunisia)». ogimet.com. OGIMET. 2021 թ․ օգոստոսի 10. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 10-ին.
- ↑ «Appendix I: Meteorological Data» (PDF). Springer. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Бицерта». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Комитет по сооружению храма в Бизерте. — //Морской журнал. — Прага, 1937, N 1. — С. 16.
- Старые и современные виды Бизерты. Документы и справочные материалы
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բիզերտե» հոդվածին։ |
| ||||||||||
