Աֆրիկա մայրցամաքի լեզուներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ավանդական լեզվաընտանիքները, որոնցով խոսում են Աֆրիկայում:      Սեմա-քամյան      Նեղոս-սահարական      Նիգերոկոնգոլեզյան      Բանտու      Խոյիսյան      Հնդեվրոպական      Ավստրալանեզական

Աֆրիկա մայրցամաքի լեզուները, բաժանվում են վեց հիմնական լեզվաընտանիքների։

Ժողովրդագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աֆրիկայում ապրող մեկ միլիարդ մարդկանց 17 տոկոսը խոսում են արաբական բարբառներով։ Մոտ 10 տոկոսը խոսում են Սվահիլի լեզվով, որը հարավարեվելյան Աֆրիկայի լինգվա ֆրանկան է։ Մոտ 5 տոկոսը խոսում են բերբեր բարբառով և մոտ 10 տոկոսը խոսում են Հաուզա լեզվով, որը ծառայում է որպես լինգվա` ֆրանկա Սահելի մեծ մասում։ Այլ կարևոր արևմտաաֆրիկյան լեզուներից են Յորուբան, Իգբոն և ֆուլան։ Կարևոր հարավաֆրիկյան լեզուներից են զուլուն, խոսան և աֆրիկաանսը[1]։

Լեզվաբանական առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոշ լեզվաբանական առանձնահատկություններ ընդհանուր են Աֆրիկայում խոսվող լեզուներում, մնացածները այնքան էլ ոչ։ Նման ընդհանուր հատկությունները պայմանավորված չեն լեզուների ընդհանուր ծագում ունենալու հետ։ Փոխարենը որոշները լեզուների շփման արդյունքում (փոխառությունների արդյունքում) են առաջացել և հատուկ արտահայտությունների և դարձվածքների նմանությունը նույն մշակութային նախադրյալների շնորհիվ է։

Աֆրիկյան լեզուներով խոսողների թիվը։[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետևյալ աղյուսակը ցույց է տալիս Աֆրիկայում հետևյալ լեզուներով խոսողների թիվը։

Լեզուն Ընտանիքը լեզվակիրներ (առաջին լեզուն)
Աֆրիկաանս Հնդեվրոպական 7,200,000[2]
Ական Նիգերոկոնգոլեզյան 11,000,000[3]
Ամհարերեն Սեմա-քամյան 21,800,000[4]
Արաբերեն Սեմա-քամյան 150,000,000[5] but with separate mutually unintelligible varieties
Բերբերերեն Սեմա-քամյան 16,000,000[6] (estimated) (including separate unintelligible varieties)
Չևա Նիգերոկոնգոլեզյան 9,700,000[7]
Անգլերեն Հնդեվրոպական 6,500,000[8] (estimated)
ֆրանսերեն Հնդեվրոպական 700,330[9][10] (estimated)
Ֆուլ Նիգերոկոնգոլեզյան 25,000,000[3]
Կիկույու Նիգերոկոնգոլեզյան 6,600,000[11]
Հաուսա Սեմա-քամյան 34,000,000[12]
Իգբո Նիգերոկոնգոլեզյան 18,000,000[13]
Ռուանդերեն Նիգերոկոնգոլեզյան 9,800,000[3]
Կիրունդի Նիգերոկոնգոլեզյան 8,800,000[3]
Կոնգո Նիգերոկոնգոլեզյան 5,600,000[14]
Լինգալա Նիգերոկոնգոլեզյան 5,500,000[3]
Լուգանդա Նիգերոկոնգոլեզյան 5,000,000[15]
Լուո Նեղոս-սահարական (հնարավոր է) 4,200,000[16]
Մալագասի Սեմա-քամյան 18,000,000[17]
Մավրիկիոսյան կրեոլերեն Հնդեվրոպական 1,135,000[18]
Մոսի Նիգերոկոնգոլեզյան 7,600,000[3]
Հարավնդեբելերեն Նիգերոկոնգոլեզյան 1,090,000[19]
Հյուսիսոթոյերեն Նիգերոկոնգոլեզյան 4,600,000[20]
Օրոմո Սեմա-քամյան 26,000,000[3]
Պորտուգալերեն Հնդեվրոպական 13,700,000[21] (estimated)
Սեսոթոերեն Նիգերոկոնգոլեզյան 5,600,000[22]
Շոներեն Նիգերոկոնգոլեզյան 14,200,000 incl. Manyika, Ndau (2000–2006)[23]
Սոմալերեն Սեմա-քամյան 16,600,000[24]
Սվահիլի Նիգերոկոնգոլեզյան 15,000,000[25]
Tigrinya Սեմա-քամյան 7,000,000[26]
Լուբա Կասաի Նիգերոկոնգոլեզյան 6,300,000[27] (1991)
Ցվանա Նիգերոկոնգոլեզյան 5,800,000[28]
Ումբունդերեն Նիգերոկոնգոլեզյան 6,000,000[29]
Xhosa Նիգերոկոնգոլեզյան 7,600,000[3]
Յորուբա Նիգերոկոնգոլեզյան 28,000,000[3]
Զուլու Նիգերոկոնգոլեզյան 10,400,000[3]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ The Economist, "Tongues under threat", 22 January 2011, p. 58.
  2. ↑ «Census 2011 – Home language». Statistics South Africa. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 2-ին.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007
  4. ↑ «Amharic».
  5. ↑ «Arabic».
  6. ↑ «Berber».
  7. ↑ «Chichewa».
  8. ↑ «English».
  9. ↑ «French». Ethnologue.com. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 11-ին.
  10. ↑ William Edmiston; Annie Dumenil (2015 թ․ հունվարի 1). La France contemporaine. Cengage Learning. էջ 90. ISBN 978-1-305-80441-8.
  11. ↑ «Gikuyu».
  12. ↑ Ethnologue (2009) cites 18,5 million L1 and 15 million L2 speakers in Nigeria in 1991; 5.5 million L1 speakers and half that many L2 speakers in Niger in 2006, 0.8 million in Benin in 2006, and just over 1 million in other countries.
  13. ↑ «Ibo - Language Information & Resources». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  14. ↑ «Kongo».
  15. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Luganda=. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  16. ↑ «Dholuo».
  17. ↑ «Malagasy».
  18. ↑ «Morisyen».
  19. ↑ «Ndebele». Ethnologue. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  20. ↑ «Sotho, Northern».
  21. ↑ «The Future of Portuguese - The Translation Company».
  22. ↑ «Sotho, Southern».
  23. ↑ «Ethnologue report for Shona (S.10)». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 19-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  24. ↑ «Somali». SIL International. 2013. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 4-ին.
  25. ↑ Peek, Philip M.; Kwesi Yankah (2004). African folklore: an encyclopedia. Taylor & Francis. էջ 699. ISBN 0-415-93933-X.
  26. ↑ «Tigrigna».
  27. ↑ «Luba-Kasai».
  28. ↑ «Tswana».
  29. ↑ «Umbundu».

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Childs, G. Tucker (2003). An Introduction to African Languages. Amsterdam: John Benjamin.
  • Chimhundu, Herbert (2002). Language Policies in Africa. (Final report of the Intergovernmental Conference on Language Policies in Africa.) Revised version. UNESCO.
  • Cust, Robert Needham (1883). Modern Languages of Africa.
  • Ellis, Stephen (ed.) (1996). Africa Now: People - Policies - Institutions. The Hague: Ministry of Foreign Affairs (DGIS).
  • Elugbe, Ben (1998) "Cross-border and major languages of Africa." In K. Legère (editor), Cross-border Languages: Reports and Studies, Regional Workshop on Cross-Border Languages, National Institute for Educational Development (NIED), Okahandja, 23–27 September 1996. Windhoek: Gamsberg Macmillan.
  • Ethnologue.com's Africa: A listing of African languages and language families.
  • Greenberg, Joseph H. (1983). 'Some areal characteristics of African languages.' In Ivan R. Dihoff (editor), Current Approaches to African Linguistics, Vol. 1 (Publications in African Languages and Linguistics, Vol. 1), Dordrecht: Foris, 3-21.
  • Greenberg, Joseph H. (1966). The Languages of Africa (2nd edition with additions and corrections). Bloomington: Indiana University.
  • Heine, Bernd and Derek Nurse (editors) (2000). African Languages: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Webb, Vic and Kembo-Sure (editors) (1998). African Voices: An Introduction to the Languages and Linguistics of Africa. Cape Town: Oxford University Press Southern Africa.
  • Wedekind, Klaus ( Oxford University Press.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աֆրիկա_մայրցամաքի_լեզուներ&oldid=9804070» էջից