Անադիր
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||||
| Հիմնադրված է | 1889 թ. | ||||
| Մակերես | 53 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 35 մետր | ||||
| Բնակչություն | 15 604 մարդ (հունվարի 1, 2018)[1][2] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+12 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 42722 | ||||
| Փոստային դասիչ | 689000 | ||||
| Պաշտոնական կայք | novomariinsk.ru(ռուս.) | ||||
| |||||
.svg)
.png)
Անադիր (ռուս.՝ Ана́дырь; Chukchi: Кагыргын, Kagyrgyn, kɑɣərˈɣən, հարավային չուկչաների լեզվով՝ Въэӈын, V"èňyn), նավահանգստային քաղաք Ռուսաստանի ասիական մասի հյուսիս-արևելքում՝ Բերինգի ծովի Անադիրյան ծոցի և նրա մեջ թափվող Անադիր գետի ափերին։ Չուկոտյան ինքնավար շրջանի և Անադիրի շրջանի վարչական կենտրոնն է՝ առանց վերջինիս կազմի մեջ վարչականորեն մտնելու։ Ռուսաստանի ծայր արևելյան քաղաքն է։ Նախկինում կոչվել է Նովո-Մարիինսկ (մինչև 1923 թվականը)։ Զբաղեցնում է 20 քառակուսի կիլոմետր տարածք[3]։ Բնակչության թվաքանակը 2010 թվականի տվյալներով եղել է 13 045[4], 2021 թվականի դեկտեմբերի տվյալներով՝ 13 202[5]։ Շինությունները կանգնակների վրա են՝ բազմադարյա սառածության գոտում գտնվելու պատճառով։
Ժողովրդագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| 1926[6] | 1939[7] | 1959[8] | 1970[9] | 1979[10] | 1989[11] | 2002[12] | 2010[4] | 2021[13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 224 | 3,344 | 5,859 | 7,703 | 12,241 | 17,094 | 11,038 | 13,045 | 13,202 |
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնադրվել է 1889 թվականի օգոստոսի 3-ին, կոչվել Նովո-Մարիինսկ։ 1914 թվականին այստեղ կառուցվել է երկար ալիքներ ընդունող ռադիոկայան, որ այն տարիներին ամենահզորներից մեկն էր Ռուսաստանում[14]։
1923 թվականին Անադիր վերանվանված բնակավայրը 1927 թվականին հռչակվել է նույնանուն շրջանի, դրանից երեք տարի անց՝ նոր կազմավորված Չուկոտյան ազգային ինքնավար շրջանի վարչական կենտրոն։
1934 թվականին ստացել է բանվորական ավանի կարգավիճակ[15]։
Բնակավայրի զարգացմանը լայն թափ է հաղորդել 1950-ական թվականների վերջին Անադիրի ծովածոցի ափին ծովային խոշոր նավահանգստի շահագործման հանձնումը։
1965 թվականին Անադիրն ստացել է քաղաքի կարգավիճակ[16]։
1984 թվականին իրականացվել է Մոսկվա-Անադիր ուղղությամբ Իլ-62 ինքնաթիռով առաջին անկանգառ թռիչքը՝ դնելով կանոնավոր թռիչքների սկիզբը։
Անադիր քաղաք մունիցիպալ կազմավորումը 2004 թվականի նոյեմբերի 29-ից ստացել է քաղաքային շրջանի կարգավիճակ՝ իր վարչական սահմաններում ներառելով նաև Տավայվաամ գյուղական բնակավայրը[17]։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անադիրին բնորոշ է մերձարկտիկական կլիման (Köppen climate classification-ի դասակարգմամբ՝ Dfc)։ Ձմեռները երկար են ու ցրտաշունչ, ամառները՝ հաճելի, բայց կարճ։ Ամենացուրտ ամիսը հունվարն է՝ -22.1 C միջին ամսական ջերմաստիճանով, ամենատաքը՝ հուլիսը՝ 12.1 C միջին ամսական ջերմաստիճանով։ Ծովից փչող փոթորկոտ քամիները հաճախ հեղեղումներ են առաջացնում, մանավանդ աշնանը։
| Անադիր (Shakhtyorsky) weather station (WMO identifier: 25563), 64m amsl, 1991–2020, extremes 1889–presentի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 5.8 (42.4) |
2.7 (36.9) |
3.0 (37.4) |
7.1 (44.8) |
19.3 (66.7) |
26.5 (79.7) |
30.0 (86) |
26.6 (79.9) |
19.8 (67.6) |
15.6 (60.1) |
4.6 (40.3) |
4.3 (39.7) |
30.0 (86) |
| Միջին բարձր °C (°F) | −18.5 (−1.3) |
−17.4 (0.7) |
−14.6 (5.7) |
−8.2 (17.2) |
2.0 (35.6) |
11.6 (52.9) |
16.1 (61) |
14.1 (57.4) |
8.3 (46.9) |
−1.1 (30) |
−8.3 (17.1) |
−15.8 (3.6) |
−2.6 (27.3) |
| Միջին օրական °C (°F) | −22.1 (−7.8) |
−21.1 (−6) |
−18.4 (−1.1) |
−12.0 (10.4) |
−1.2 (29.8) |
7.2 (45) |
12.1 (53.8) |
10.5 (50.9) |
5.3 (41.5) |
−3.6 (25.5) |
−11.5 (11.3) |
−19.2 (−2.6) |
−6.2 (20.8) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −25.7 (−14.3) |
−24.7 (−12.5) |
−21.8 (−7.2) |
−15.6 (3.9) |
−3.9 (25) |
4.0 (39.2) |
9.0 (48.2) |
7.7 (45.9) |
2.7 (36.9) |
−5.9 (21.4) |
−14.6 (5.7) |
−22.6 (−8.7) |
−9.3 (15.3) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −46.8 (−52.2) |
−44.7 (−48.5) |
−42.1 (−43.8) |
−39.6 (−39.3) |
−28.2 (−18.8) |
−7.6 (18.3) |
−1.2 (29.8) |
−4.3 (24.3) |
−11.8 (10.8) |
−28.2 (−18.8) |
−38.8 (−37.8) |
−45.2 (−49.4) |
−46.8 (−52.2) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 40 (1.57) |
44 (1.73) |
38 (1.5) |
23 (0.91) |
13 (0.51) |
16 (0.63) |
36 (1.42) |
45 (1.77) |
32 (1.26) |
29 (1.14) |
36 (1.42) |
33 (1.3) |
385 (15.16) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր | 0.2 | 0.2 | 0.2 | 1 | 9 | 15 | 17 | 19 | 17 | 6 | 2 | 1 | 88 |
| Միջ. ձնառատ օրեր | 18 | 18 | 15 | 17 | 16 | 2 | 0.1 | 0.3 | 5 | 19 | 19 | 18 | 147 |
| % խոնավություն | 82 | 81 | 81 | 82 | 84 | 78 | 79 | 81 | 80 | 84 | 84 | 82 | 82 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 29 | 101 | 197 | 249 | 245 | 279 | 257 | 186 | 138 | 105 | 47 | 15 | 1848 |
| Աղբյուր #1: Pogoda.ru.net[18] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: NOAA (sun, 1961–1990)[19]
Source 3: Time and Date (dewpoints, between 1985–2015)[20] | |||||||||||||
Անվանի անձինք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Վալերի Տոկարև, տիեզերագնաց
- Ռոման Աբրամովիչ, նավթային օլիգարխ, Չելսի ՖԱ-ի նախկին սեփականատեր, Չուկոտկայի նախկին նահանգապետ
Քույր քաղաք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռուլտիտեգինի փողոցը
Նավահանգիստը
Ռուսական ուղղափառ եկեղեցու թեմի առաջնորդանիստ Վերափոխման տաճարը
Մանկական ստեղծագործության պալատը
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://web.archive.org/web/20190831171236/http://habstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/habstat/resources/62f1a600408e9886a05deb4d45abe5e4/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D1%83%D0%BA%D0%BE%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BE%D0%BA%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0+%D0%BF%D0%BE+%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC+%D0%BD%D0%B0+1+%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F+2018+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.doc
- ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service.
- ↑ Russian Federal State Statistics Service. "Регионы России. Основные социально-экономические показатели городов. 2012". Дальневосточный федеральный округ. Города Чукотского автономного округа.
- ↑ 4,0 4,1 ru-pop-ref|2010Census
- ↑ Chukotka Autonomous Okrug Territorial Branch of the Federal State Statistics Service. [1] (ru)
- ↑ Список населённых мест Дальневосточного края. По материалам Всесоюзной переписи населения 17 декабря 1926 года и Приполярной переписи 1926—27 года. — Хабаровск; Благовещенск, 1929.
- ↑ РГАЭ, ф. 1562, оп. 336, д. 1470, л. 20.
- ↑ Перепись населения СССР 1959 года Archived July 19, 2011, at the Wayback Machine.
- ↑ Перепись населения СССР 1970 года Archived March 23, 2012, at the Wayback Machine.
- ↑ Перепись населения СССР 1979 года Archived March 23, 2012, at the Wayback Machine.
- ↑ ru-pop-ref|1989Census
- ↑ ru-pop-ref|2002Census
- ↑ ru-pop-ref|2021Census
- ↑ «История города Анадырь»։ Избирательная комиссия Чукотского автономного округа։ 2010։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-23-ին
- ↑ Об изменениях в составе рабочих посёлков Дальневосточного края и о границах некоторых районов того же края // Собрание узаконений и распоряжений Рабочего и Крестьянского правительства РСФСР. — 1934. — № 9 (10 Մարտի).
- ↑ «chukotken.ru»։ www.chukotken.ru (ռուսերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-30-ին։ Վերցված է 2020-08-03
- ↑ «Закон Чукотского автономного округа от 29 ноября 2004 года № 40-ОЗ «О статусе и границах муниципального образования город Анадырь Чукотского автономного округа» (принят Думой Чукотского автономного округа 25 ноября 2004 года)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-16-ին։ Վերցված է 2013-02-14
- ↑ «Weather and Climate- The Climate of Anadyr» (ռուսերեն)։ Weather and Climate (Погода и климат)։ Վերցված է 8 November 2021
- ↑ «Anadyr Climate Normals 1961–1990»։ National Oceanic and Atmospheric Administration։ Վերցված է 7 November 2021
- ↑ «Climate & Weather Averages at Anadyr (Shakhtyorsky) weather station»։ Time and Date։ Վերցված է 7 February 2022
- ↑ «The official joining of the city of Bethel with Anadyr, U.S.S.R. as sister cities»։ August 12, 2011։ Արխիվացված է օրիգինալից August 12, 2011-ին։ Վերցված է April 18, 2018
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- T. Armstrong. Russian Settlement in the North (1965) Cambridge University Press.
- Н. Н. Диков (N. N. Dikov). "История Чукотки с древнейших времен до наших дней" (The History of Chukotka from Ancient Times to the Present Day) (1989) Moscow
- P. A. Gray. The Predicament of Chukotka's Indigenous People: Post-Soviet Activism in the Russian Far North (2005) Cambridge University Press
- Н. А. Жикарев (N. A. Zhikarev). "Очерки Истории Северо-Восточной РСФСР" (Sketches of the history of Northeast RSFSR) (1961) Magadan
- А. И. Крусданов (A. I. Krusdanov). "Советы на северо-востоке СССР (1962–1982): Сборник документов и материалов, часть 3" (The Soviets of the Northeast USSR (1962–1982): Collection of Documents and Materials, Part 3) (1986) Magadan
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Անադիրի պաշտոնական կայքէջը (ռուսերեն)
- Directory of organizations in Anadyr (ռուսերեն)
- Unofficial website of Anadyr (ռուսերեն)
- Flickr photos tagged Anadyr
- Clipper Ship Razboinik which helped found Novo Mariinsk
- Anadyr Photo Gallery Archived 2021-02-27 at the Wayback Machine.
- Panorama of Anadyr
- More photos of Anadyr
- Анадырская и Чукотская епархия Русской Православной Церкви
| ||||||||||
