Ամարիլիս

Ամարիլիս

Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Ինֆրաթագավորություն	Streptophyta
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Ծնեբեկածաղկավորներ (Asparagales)
Ընտանիք	Շքանարգիզազգիներ (Amaryllidaceae)
Ցեղ	Ամարիլիս (Amaryllis) L., 1753

Ամարիլիս^[1] (լատին․՝ Amaryllis՝ շքանարգիզ), շքանարգիզազգիների (Amaryllidaceae) ընտանիքին պատկանող միաշաքիլ բույսերի օլիգոտիպ տեսակ։ Այն դասակարգեց շվեդ կարգաբան Կառլ Լիննեյը 1753 թվականին^[2]։

Հայտնի դեկորատիվ սենյակային բույս է, հաճախ հանդիպում է այդ անվամբ։ Իրականում հանդիսանում է հիբրիդային հիպեաստրում։ Իսկական ամարիլիսները տնային պայմաններում չեն աճեցվում։

Կարգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեսակն ավանդաբար համարվել է մոնոտիպ, որը ներկայացված է Ամարիլիս բելադոնա տեսակով (Amaryllis belladonna)^[1]^[3], միայն թե 1998 թվականին նկարագրվել է ևս մեկ տեսակ, որը ներկայումս ճանաչված է գիտական աշխարհում։ The Plant List-ի (բույսերի հանրագիտարան) տվյալների բազայի տեղեկությունների համաձայն այն ունի 4 տեսակ^[4]՝

Amaryllis bagnoldii
Amaryllis belladonna
Amaryllis condemaita
Amaryllis paradisicola

Ավելի վաղ ամարիլիս ցեղը ներառում էր տեսակներ, որոնք այժմ ներառվում են հիպեստրում ցեղին^[1], սակայն դրանք առօրյա կյանքում սխալմամբ կոչում են ամարիլիսներ։

Տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վայրի բնության մեջ այն համարվում է Հարավաֆրիկյան Հանրապետության Կապի նահանգի էնդեմիկ տեսակ^[5]։ Այս ծաղկատեսակը տարածում է գտել նաև Ավստրալիայում^[6]։

Բուսաբանական նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեզոֆիտներ^[6]։

Բազմամյա սոխուկավոր խոտաբույսեր։

Ունեն արմատամերձ տերևներ, որոնք դասավորված են երկու շարքով։

Ծաղիկները հավաքված են հովհարաձև ծաղկաբույլում, ունեն ամուր ցողուն, ցողունի վրա աճում է 2-12 ծաղիկ։ Ծաղկում են աշնանը, անտերև վիճակում, ձագարաձև ծաղիկներն ունեն 8 սմ տրամագիծ։

Պտուղը բացվող սերմնատուփ է, սերմերը կարող են ունենալ թևերի նման հավելուկներ^[6]։

Քրոմոսոմների քանակը 2n = 22 է^[7]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Ботаника. Энциклопедия «Все растения мира»: Пер. с англ. = Botanica / ред. Д. Григорьев и др. — М.: Könemann, 2006 (русское издание). — С. 87. — 1020 с. — ISBN 3-8331-1621-8
↑ Tropicos | Name — !Amaryllis L
↑ Species in GRIN for genus Արխիվացված 2015-09-24 Wayback Machine
↑ «Amaryllis» (անգլերեն). The Plant List. Version 1.1. 2013. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 2-ին.
↑ http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:YKEKkYMFa9sJ:apps.kew.org/wcsp/namedetail.do%3Bjsessionid%3D341359A9AF49BAA68083EE5A2909E728%3Fname_id%3D298519+&cd=1&hl=ru&ct=clnk&gl=ru
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Amaryllis L.: FloraBase: Flora of Western Australia
↑ Amaryllis L. Tropicos.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Амариллис». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամարիլիս» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամարիլիս» հոդվածին։

[bot-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Ботаника. Энциклопедия «Все растения мира»: Пер. с англ. = Botanica / ред. Д. Григорьев и др. — М.: Könemann, 2006 (русское издание). — С. 87. — 1020 с. — ISBN 3-8331-1621-8

[tropicos-2] Tropicos | Name — !Amaryllis L

[3] Species in GRIN for genus Արխիվացված 2015-09-24 Wayback Machine

[TPL-4] «Amaryllis» (անգլերեն). The Plant List. Version 1.1. 2013. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 2-ին.

[5] ttp://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:YKEKkYMFa9sJ:apps.kew.org/wcsp/namedetail.do%3Bjsessionid%3D341359A9AF49BAA68083EE5A2909E728%3Fname_id%3D298519+&cd=1&hl=ru&ct=clnk&gl=ru

[florabase-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Amaryllis L.: FloraBase: Flora of Western Australia

[7] Amaryllis L. Tropicos.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]