Աղաջարի Հաշեմ
| Աղաջարի Հաշեմ | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1957 |
| Ծննդավայր | Աբադան, Խուզեսթան, Իրան |
| Քաղաքացիություն |  Իրան |
| Կրթություն | Տարբիատ Մոդարես համալսարան |
| Մասնագիտություն | պատմաբան, լրագրող, թարգմանիչ, ակնարկագիր, համալսարանի դասախոս և գրող |
| Աշխատավայր | Տարբիատ Մոդարես համալսարան |
| Կուսակցություն | Mojahedin of the Islamic Revolution of Iran Organization? |
 Hashem Aghajari Վիքիպահեստում | |
Աղաջարի Հաշեմ (պարս.՝ هاشم آقاجری 1957, Աբադան, Խուզեսթան, Իրան), իրանցի պատմաբան, հրապարակախոս և այլախոհ։
Աղաջարին 1980-1988-ական թվականներին Իրան-իրաքյան պատերազմի հետ ռազմական հակամարտության ժամանակ ծառայել է պարսկական բանակում։ Պատերազմի ժամանակ նրա աջ ոտքը կտրել են մինչև ծունկը[1]։
Աղաջարին Թեհրանի Թարբիաթ Մոդդարես համալսարանի պատմության պրոֆեսոր էր և իսլամական հեղափոխության բարեփոխական մոջահեդների կազմակերպության անդամ[2]։ 2002 թվականի հունիսի 19-ին Աղաջարին, ելույթ ունենալով Համադանի ուսանողների հետ, հանդես եկավ մի ճառով, որը նա անվանեց «իսլամական բողոքականություն», որում նա կոչ արեց մուսուլմաններին նորացնել իրենց կրոնը և դադարեցնել կրոնական առաջնորդներին կուրորեն հետևելը[1]։ Ելույթը վրդովմունք է առաջացրել պահպանողական մուսուլմանների և հոգևորականների շրջանում։ Նույն թվականի օգոստոսի 8-ին Աղաջարին ձերբակալվել է։ Նոյեմբերի 6-ին Համադանում տեղի ունեցած փակ դատավարության ժամանակ նա մեղավոր է ճանաչվել մի քանի մեղադրանքներով, այդ թվում՝ զրպարտության և կրոնական առաջնորդներին վիրավորելու համար։ Դատավճիռը մահապատիժ էր[2]։
Դատավճիռը վրդովմունքի ալիք է բարձրացրել ռեֆորմիստների շրջանում։ Այսպիսով, խորհրդարանական իրավական հանձնաժողովի ղեկավար Նասեր Կավվամին Աղաջարիի արարքը ոչ միայն մահապատժի, այլև ազատազրկման արժանի համարեց։ Քավվամին ասել է, որ նման նախադասությունները վարկաբեկում են դատական իշխանությունը և վնասում շիա հոգևորականների իմիջին։ Տնային կալանքի տակ գտնվող Հոսեյն Ալի Մոնթազերին ասել է, որ Աղաջարիի մահապատիժը ձեռք կտա նրանց, ովքեր ցանկանում են վնասել իսլամին և շիա հոգևորականությանը։ ԱՄՆ-ի և Կանադայի արտաքին գործերի նախարարությունները դատապարտել են Աղաջարիի դատավճիռը, իսկ Իրանի ԱԳՆ-ն նրանց հայտարարությունները անվանել է անպատշաճ միջամտություն երկրի ներքին գործերին[3]։
Թեհրանում և մի շարք այլ քաղաքներում տեղի ունեցան ուսանողական ցույցեր ի պաշտպանություն Աղաջարիի՝ դառնալով 1999 թվականից ի վեր ամենամեծ բողոքի ցույցերը։ Աղաջարիի փաստաբան Սալեհ Նիկբախտի խոսքով համալսարանի մի քանի հարյուր դասախոսներ նամակներ են գրել Այաթոլահ Խամենեիին՝ խնդրելով չեղարկել մահապատիժը։ Հասարակության ճնշման ներքո Խամենեին դատարանին հանձնարարեց վերանայել Աղաջարիի դատավճիռը[4]։ Իրանի Գերագույն դատարանը չեղյալ հայտարարեց դատավճիռը՝ գործը հետ ուղարկելով Համադան վերաքննության համար, սակայն շրջանային դատարանը կրկին ուժի մեջ թողեց նախնական մահապատիժը[5]։ Գրեթե երկու տարի տևած դատավարության արդյունքը, որի ընթացքում Աղաջարին շարունակում էր մնալ բանտում, մահապատժի փոխարինումն էր հինգ տարի ժամկետով։ 2004 թվականի հուլիսի 31-ին Աղաջարին կարողացավ գրավի դիմաց ազատ արձակվել[6]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 «IRAN» (անգլերեն). Amnesty International. 2002 թ․ նոյեմբերի 7. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ 2,0 2,1 «Profile: Iranian academic facing death» (անգլերեն). BBC. 2002 թ․ դեկտեմբերի 2. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- ↑ Muir, Jim. (2002 թ․ նոյեմբերի 9). «Iran death sentence angers reformists» (անգլերեն). BBC. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- ↑ «Ayatollah orders review of scholar's death sentence» (անգլերեն). Chicago Tribune. 2002 թ․ նոյեմբերի 18. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- ↑ «Iran dissident sentence revoked» (անգլերեն). BBC. 2004 թ․ հունիսի 1. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- ↑ «Iranian dissident freed on bail» (անգլերեն). BBC. 2004 թ․ հուլիսի 31. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին.