Սպիրամիցին
Կլինիկական տվյալներ | |
---|---|
Հոմանիշներ | 2-[(4R,5S,6S,7R,9R,10R,11E,13E,16R)-6-{[(2S,3R,4R,5S,6R)-5-{[(2S,5S,6S)-4,5-dihydroxy-4,6-dimethyloxan-2-yl]oxy}-4-(dimethylamino)-3-hydroxy-6-methyloxan-2-yl]oxy}-10-{[(2R,5S,6R)-5-(dimethylamino)-6-methyloxan-2-yl]oxy}-4-hydroxy-5-methoxy-9,16-dimethyl-2-oxo-1-oxacyclohexadeca-11,13-dien-7-yl]acetaldehyde |
Օգտագործման եղանակներ | բերանային, ներերակային կաթիլային |
ԱԹԴ կոդ | |
Ֆարմակոկինետիկ տվյալներ | |
Սպիտակուցով կապում | 10-25% |
Նյութափոխանակություն | լյարդ |
Կիսատրոհման պարբերություն | 8 ժամ |
Դուրսբերում | լեղու հետ, երիկամային՝ 10% չափաբաժնի |
Նույնացուցիչներ | |
IUPAC անվանում
(4R,5S,6R,7R,9R,10R,11E,13E,16R)-10-{[(2R,5S,6R)-5-(դիմեթիլամինո)-6-մեթիլտետրահիդրո-2H-պիրան-2-իլ]օքսի}-9,16-դիմթեիլ-5-մեթօքսի-2-օքսո-7-(2-օքսոէթիլ)օքսացիկլոհեքսադեկա-11,13-դիեն-6-իլ 3,6-դիդեօքսի-4-O-(2,6-դիդեօքսի-3-C-մեթիլ-α-L-рибо-հեքսոպիրանոզիլ)-3-(դիմեթիլոամինո)-α-D-գլյուկոպիրանոզիդ
| |
CAS համար | 8025-81-8 |
PubChem CID | 5356392 |
ChemSpider | |
KEGG | |
E number | E710 (antibiotics) |
CompTox Dashboard (EPA) | |
ECHA InfoCard | 100.029.476 |
Քիմիական և ֆիզիկական տվյալներ | |
Քիմիական բանաձև | C43H74N2O14 |
Մոլային զանգված | 843.053 g/mol g·mol−1 |
3D մոդել (JSmol) | |
Լուծելիություն ջրում | Ջրի մեջ չլուծվող, շատ լուծելի է ացետոնիտրիլում և մեթանոլում, գրեթե ամբողջովին լուծելի է (>99.5) էթանոլում։ mg/mL (20 °C) |
SMILES
O=CCC4C(OC2OC(C(OC1OC(C)C(O)C(O)(C)C1)C(N(C)C)C2O)C)C(OC)C(O)CC(=O)OC(C)C\C=C\C=C\C(OC3OC(C)C(N(C)C)CC3)C(C)C4 | |
InChI
InChI=1S/C43H74N2O14/c1-24-21-29(19-20-46)39(59-42-37(49)36(45(9)10)38(27(4)56-42)58-35-23-43(6,51)41(50)28(5)55-35)40(52-11)31(47)22-33(48)53-25(2)15-13-12-14-16-32(24)57-34-18-17-30(44(7)8)26(3)54-34/h12-14,16,20,24-32,34-42,47,49-51H,15,17-19,21-23H2,1-11H3/b13-12+,16-14+ Key:ACTOXUHEUCPTEW-OBURPCBNSA-N | |
Սպիրամիցին (Spiramycin, քիմիայում նաև հայտնի է որպես Ֆորմացիդին, Formacidine) բնական հակաբիոտիկ է, ստացվում է Streptomyces ambofaciens ճառագայթասնկից, որը 16 անդամ ունեցող մակրոլիդների առաջին ներկայացուցիչն է։ Սպիրամիցինի առուցվածքային հիմքը հանդիսանում է լակտոնի օղակը, որը բաղկացած է 16 ածխածնի ատոմներից, որին միացած են երեք ածխաջրածնային մնացորդներ՝ ֆոռոզամին, միկամինոզա և միկարոզա։ Դեղը երեք քիմիական ձևերի (սպիրամիցին I, II, III) բնականից ստացված համակցություն է։ Տարածված է Եվրոպայում, Լատինական Ամերիկայում, Կանադայում։ ԱՄՆ-ում այն գրանցված չէ սննդի և դեղերի վարչության կողմից, սակայն կարող է օգտագործվել հղի կանանց տոքսոպլազմոզի բուժման համար՝ էթիկական հանձնաժողովների իմացությամբ։
Առևտրային անվանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆիրմային անվանումը | Արտադրող | Երկիրը |
---|---|---|
Դորամիցին | World Medicine | Թուրքիա |
Ռովամիցին | Sanofi | Ֆրանսիա |
Բաց թողնման ձև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռուսաստանի Դաշնությունում՝ հաբեր 1,5 (500 մգ) և 3 միլիոն ՄՄ (1000 մգ), ներարկման լուծույթ 1,5 միլիոն ՄՄ (500 մգ)։ Արտասահմանում այն արտադրվում է նաև ուղիղ աղիքային մոմիկների, բերանացի ընդունման կախույթների տեսքով։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սպիրամիցինը անջատվել է 1951 թվականին և պաշտոնապես նկարագրվել1954 թվականին S. Pinnert-Sindico-ի կողմից՝ որպես գրամ դրական բակտերիաների դեմ ակտիվ նյութ։ Այն արտադրող միկրոօրգանիզմը՝ Streptomyces ambofaciens, անջատվել է Ֆրանսիայի հարավում գտնվող հողից։ Դեղամիջոցի բերանացի ձևի թողարկումը «Ռովամիցին» անունով մեկնարկել է Ֆրանսիայում Rhône-Poulenc Rorer-ի կողմից 1955 թվականից։ 1958 թվականին բացահայտվեց նրա ակտիվությունը Toxoplasma gondii-ի դեմ։ 1968 թվականից այն օգտագործվում է հղի կանանց մոտ տոքսոպլազմոզի բուժման մեջ։ 1987 թ.-ին սկսվեց սպիրամիցինի արտադրությունը՝ պարենտերալ կիրառման համար։
Ֆարմակոկինետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներծծում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բերանացի կլանումը թերի է, կենսամատչելիությունը միջինում կազմում է 33% - 39% (10 - 69% սահմաններում)։ Նրա ներծծումը ավելի երկար է, քան էրիթրոմիցինինը, ինչը կարող է պայմանավորված լինել ստամոքսի թթվային միջավայրում դեղամիջոցի իոնացմամբ։ Սննդի հետ ընդունումը նվազեցնում է դեղամիջոցի կենսամատչելիությունը 50%-ով և դանդաղեցնում պլազմայում դրա կոնցենտրացիայի աճը։
Տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սպիրամիցինը բարձր կոնցենտրացիաների է հասնում թոքերի, բրոնխների, նշագեղձերի, հարքթային ծոցերի և կանանց կոնքի օրգանների հյուսվածքներում, և դրանցում բարձր կոնցենտրացիաները պահպանվում են շիճուկի կոնցենտրացիայի նվազումից հետո։ Թքի մեջ կոնցենտրացիան 1.3-4.8 անգամ ավելի բարձր է, քան շիճուկում։ Դեղը անցնում է ընկերքային պատնեշը և անցնում նաև կաթի մեջ։ Այնուամենայնիվ, պտղի արյան մեջ կոնցենտրացիան մոր արյան կոնցենտրացիայի 50%-ն է։ Բարձր կոնցենտրացիան հայտնաբերվել է նաև լեղու, պոլիմորֆոնուկլեար նեյտրոֆիլների և մակրոֆագների մոտ։ Դեղը չի հաղթահարում հեմատոէնցեֆալիկ պատնեշը։ Բաշխման ծավալը 383-660 լիտր է։
Արտազատում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ի տարբերություն այլ մակրոլիդների, նյութափոխանակությունը գործնականում կապված չէ ցիտոքրոմ P450 համակարգի հետ։ Լեղիով արտազատվում է չափաբաժնի մինչև 80%-ը, երիկամներով՝ 4-14%-ը։
Այլ հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շփումը սպիտակուցների հետ․ մակրոլիդների մեջ ամենացածրը՝ 10-25%։
Կենսատրանսֆորմացիա․ սպիրամիցինի մետաբոլիտները լիովին պարզված չեն, նյութափոխանակությունը տեղի է ունենում լյարդում
Կիսատրոհման պարբերություն․
- ներերակային ընդունում՝ երիտասարդների մոտ (18 - 32 տարեկան) 4,5 - 6,2 ժամ։ Տարեցների մոտ (73 - 85 տարեկան) մոտ 9,8 - 13,5 ժամ։
- բերանացի ընդունում՝ 5,5 - 8 ժամ
- ուղիղ աղիքային ընդունում՝ մոտ 8 ժամ
Առավելագույն կոնցենտրացիայի հասնելու ժամանակը․
- ներերակային ընդունում՝ ներարկման վերջում
- բերանացի ընդունում՝ 3-4 ժամ
- ուղիղ աղիքային ընդունում (երեխաների մոտ) 1,5 - 3 ժամ
Շիճուկային առավելագույն կոնցենտրացիան․
- ներերակային ընդունում՝ 2,3 մգ / մլ, երբ կիրառվում է 500 մգ
- բերանացի ընդունման դեպքում՝ մոտ 1 մգ / մլ, երբ ընդունվում է 1 մգ, 1,6 - 3,1 մգ / մլ, երբ ընդունվում է 2 մգ
- ուղիղ աղիքային ընդունում (երեխաների մոտ)՝ մոտ 1,6 մգ / մլ՝ 1,3 միլիոն ՄՄ-ի չափաբաժնով
Ֆարմակոդինամիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գործողության մեխանիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բնական հակաբիոտիկ է մակրոլիդների խմբից, որը գործում է բակտերիասպան կերպով (երբ օգտագործվում է բարձր չափաբաժիններով, այն կարող է գործել ավելի զգայուն շտամների նկատմամբ). այն արգելակում է սպիտակուցի սինթեզը մանրէի բջիջում՝ դարձելի կապվելու շնորհիվ ռիբոսոմների 50S ենթամիավորի հետ, ինչը հանգեցնում է տրանսպեպտիդացման և տեղափոխման ռեակցիաների շրջափակման։ Ի տարբերություն 14 անդամանոց մակրոլիդների, այն ի վիճակի է կապվել ոչ թե մեկ, այլ ենթամիավորի երեք (I-III) տիրույթների հետ, ինչը, ապահովում է ավելի կայուն կապ ռիբոսոմի հետ և, հետևաբար, ավելի երկար հակաբակտերիալ ազդեցություն։
- Սպիրամիցինն օժտված է իմունոմոդուլյատոր հատկությամբ, որը բնութագրվում է քեմոտաքսիսի ավելացմամբ, նեյտրոֆիլների կպչունությամբ և ֆագոցիտային ակտիվությամբ, լիմֆոցիտների փոխակերպման նվազմամբ և ինտերլեյկին-6-ի արտադրության ավելացմամբ։
- Հետհակաբիոտիկային ազդեցություն. սպիրամիցինը բնութագրվում է երկար հետհակաբիոտիկ ազդեցությամբ, որն ավելի ցայտուն է, քան 14-անդամանոց մակրոլիդները։ Հետհակաբիոտիկ ազդեցությունը բնութագրվում է բակտերիաների աճի շարունակական ճնշմամբ, երբ հակաբիոտիկը հեռացվում է միջավայրից և կարևոր է հակաբիոտիկների հակամանրէային գործողության մեջ։ Սպիրամիցինի հետհակաբիոտիկ ազդեցության տևողությունը ստրեպտոկոկերի և պնևմոկոկերի նկատմամբ 4-ից 9 ժամ է, ոսկեգույն ստաֆիլակոկի դեմ՝ մոտ 9 ժամ։
- պրոհակաբիոտիկային ազդեցություն. նշվեց, որ ենթաինհիբիտորական կոնցենտրացիաների դեպքում սպիրամիցինը չունի բակտերիալ կամ բակտերիոստատիկ ազդեցություն, բայց կարող է փոխել մորֆոլոգիան և նվազեցնել բակտերիալ բջջի ֆունկցիոնալ ակտիվությունը, ինչը հանգեցնում է միկրոօրգանիզմների վիրուլենտության նվազմանը և նեյտրոֆիլների և մակրոֆագների ֆագոցիտային և բակտերիասպան ունակության բարձրացմանը։
Ցույց է տրվել, որ արյան շիճուկի առկայության դեպքում սպիրամիցինի հակաբակտերիալ ակտիվությունը մեծանում է 2-4 անգամ։
Հակամանրէային գործունեության շրջանակը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խումբ | Դիտել | Գործունեություն |
---|---|---|
Գրամ դրական բակտերիաներ | Streptococcus pyogenes (A խմբի հեմոլիտիկ ստրեպտոկոկ)[1]։ | զգայուն |
Streptococcus viridans | զգայուն | |
Corynebacterium diphtheriae[1][2] | զգայուն | |
Staphylococcus aureus, զգայուն մեթիցիլինի նկատմամբ[1]։ | զգայուն | |
Streptococcus pneumoniae[1] | զգայուն | |
Enterococcus[1] | Ցածր զգայունություն | |
Գրամ բացասական բակտերիաներ | Neisseria meningitidis[1][2] | զգայուն |
Bordetella pertussis[1][2] | զգայուն | |
Campylobacter[1][2] | զգայուն | |
Clostridium[1][2] | զգայուն | |
Haemophilus influenzae[1] | Չափավոր զգայուն | |
Neisseria gonorrhoeae[2] | Ցածր զգայունություն | |
Enterobacter[1] | Ոչ զգայուն | |
Pseudomonas[1] | Ոչ զգայուն | |
Bacteroides fragilis[1] | Ոչ զգայուն | |
Այլ օրգանիզմներ | Mycoplasma pneumoniae[1][3] | զգայուն |
Chlamydia trachomatis[1][3] | զգայուն | |
Toxoplasma gondii[1][3] | զգայուն | |
Legionella pneumophila[3] | զգայուն | |
Spirochaetes[3] | զգայուն |
Սպիրամիցինի և էրիթրոմիցինի միջև առկա է խաչաձև դիմադրություն։ Ներկայումս այն սովորաբար նշանակվում է հղիության տոքսոպլազմոզի և բնածին տոքսոպլազմոզի բուժման համար (այլընտրանքային, պիրիմետամինի համադրությունը սուլֆադիազինի հետ ավելի արդյունավետ է, բայց սպիրամիցինը ավելի անվտանգ է. տերատոգեն ազդեցություն չի հայտնաբերվել)։
Սպիրամիցինի պարադոքս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առանց բջջային նյութափոխանակության ենթարկվելու՝ սպիրամիցինը բջիջներում գտնվում է ակտիվ վիճակում։ Արդյունքում, սպիրամիցինի բարձր կլինիկական արդյունավետությունը նկատվում է նույնիսկ այն վարակների դեպքում, որոնք առաջանում են միկրոօրգանիզմների կողմից, որոնք թույլ զգայուն են դրա նկատմամբ in vitro։ Այս երևույթն անվանվել է «սպիրամիցինի պարադոքս»
Դեղերի փոխազդեցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ի տարբերություն էրիթրոմիցինի՝ սպիրամիցինը լյարդում չի նյութափոխանակվում ցիտոքրոմ P450 համակարգի միջոցով, ինչի պատճառով փոխազդեցություն չկա ցիկլոսպորինի և թեոֆիլինի հետ։ Կարբիդոպայի և լևոդոպայի համակցությունը, երբ միաժամանակ ընդունվում է սպիրամիցինի հետ, հանգեցրել է լևոդոպայի հեռացման միջին ժամանակի երկարացմանը, որը, ինչպես ենթադրվում է, կապված է կարբիդոպայի կլանման արգելակման հետ՝ աղիքային շարժունակության փոփոխության պատճառով։ Սպիրամիցին ընդունելու ֆոնի վրա հնարավոր ԱԼՏ-ի և ալկալային ֆոսֆատազի արժեքների բարձրացում։
Ցուցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Տոքսոպլազմոզ հղիության ընթացքում (որպես այլընտրանքային միջոց)։
- Բակտերիալ վարակներ (երկրորդ գծի դեղամիջոց)՝ առաջացած զգայուն միկրոօրգանիզմների կողմից. սուր թոքաբորբ (ներառյալ ատիպիկ թոքաբորբ, որը առաջացել է Mycoplasma-ով, Chlamydia-ով, Legionella-ով), քրոնիկ բրոնխիտի սրացում, սուր բրոնխիտ; սինուսիտ, տոնզիլիտ, օտիտ, օստեոմիելիտ, արթրիտ; էքստրագենիտալ քլամիդիոզ, պրոստատիտ, տարբեր ծագման միզուկաբորբեր, սեռական ճանապարհով փոխանցվող հիվանդություններ (ներառյալ սեռական օրգանների քլամիդիոզ, սիֆիլիս, սուսանակ և դրանց համակցությունը)։
- Մաշկի վարակներ․ կարմիր քամի, դերմատոզներ, թարախակույտ, ֆլեգմոնա (ներառյալ ատամնաբուժության մեջ)։
- Տոքսոպլազմոզ։
- Սուր հոդային ռևմատիզմի կանխարգելում։
- Կապույտ հազի և դիֆթերիայի հարուցիչների բուժում
Հակացուցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերզգայունություն սպիրամիցինի և դեղամիջոցի այլ բաղադրիչների նկատմամբ, լակտացիայի շրջան, գլյուկոզ-6-ֆոսֆատ դեհիդրոգենազ ֆերմենտի անբավարարություն (սուր հեմոլիզի վտանգ), մանկական տարիք (մինչև 6 տարեկան՝ 1,5 մլն ՄՄ հաբերի համար, մինչև 18 տարեկան՝ հաբեր 3, 0 միլիոն ՄՄ, ներերակային ընդունման համար)։
Օգտագործել զգուշությամբ լեղուղիների խցանման կամ լյարդի անբավարարության դեպքում։
Կողմնակի ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սրտխառնոց, փսխում, փորլուծություն, ալերգիկ ռեակցիաներ (մաշկի ցան, քոր), ցավ ներարկման տեղում; հազվադեպ՝ ALT-ի և ալկալային ֆոսֆատազի ակտիվության բարձրացում։ Եզակի դեպքերում՝ թրոմբոցիտոպենիա, ԷՍԳ-ի վրա QT միջակայքի երկարացում, խոլեստատիկ հեպատիտ, սուր կոլիտ, խոցային էզոֆագիտ, աղիների լորձաթաղանթի վնասում։
Դեղաքանակ և ընդունման եղանակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սպիրամիցինի տարբեր պատրաստուկները կարող են տարբերություններ ունենալ գրանցված դեղաչափերի ռեժիմներում, ուստի խորհուրդ է տրվում միշտ ստուգել բժշկական օգտագործման ընթացիկ հրահանգները։ Երիկամների ֆունկցիայի խանգարման դեպքում դեղաչափի ճշգրտում չի պահանջվում։
Ներքին օգտագործում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դեղահաբերը ընդունվում են բերանացի՝ բավարար քանակությամբ ջրի հետ։
Մեծահասակներ։ Օրական չափաբաժինը սովորաբար կազմում է 6-9 մլն ՄՄ՝ բաժանված 2-3 ընդունման։ Առավելագույն օրական չափաբաժինը 9 մլն ՄՄ։
Երեխաներ։ 20 կգ և ավել քաշի դեպքում դեղաչափը կազմում է 150-300 հազար ՄՄ / կգ / օր, բաժանված 2-3 ընդունման։ Առավելագույն օրական չափաբաժինը 300 հազար ՄՄ/կգ/օր։
Մենինգոկոկային մենինգիտի կանխարգելում։ Մեծահասակների համար՝ 3 միլիոն ՄՄ օրական երկու անգամ, 5 օր; երեխաների համար 75 հազար ՄՄ / կգ օրական երկու անգամ, 5 օր։
Արտերկրում ծանր վարակների դեպքում թույլատրվում է սպիրամիցինի օրական չափաբաժնի ավելացում մինչև 12-15 մլն ՄՄ։
Ներերակային[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Միայն մեծահասակների համար: 1,5 միլիոն ՄՄ ն/ե յուրաքանչյուր 8 ժամը մեկ (4,5 միլիոն ՄՄ օրական)՝ դանդաղ ներարկում։ Ծանր վարակների դեպքում չափաբաժինը կարող է կրկնապատկվել։ Սրվակի պարունակությունը լուծվում է 4 մլ ներարկման ջրի մեջ, ավելացվում է 100 մլ 5% դեքստրոզի լուծույթին։ Հիվանդի վիճակը թույլ տալու դեպքում՝ բուժումը պետք է շարունակվի բերանացի եղանակով։
Հատուկ հրահանգներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նույնիսկ երիկամների ծանր անբավարության առկայության դեպքում դեղաչափի ռեժիմը կարգավորելու կարիք չկա։ ԿԿ կանանց ընդունելիս անհրաժեշտ է դադարեցնել կերակրումը, քանի որ հնարավոր է ներթափանցել կրծքի կաթ։ Սպիրամիցինը տերատոգեն չէ, ուստի այն կարող է անվտանգ օգտագործվել հղի կանանց մոտ։ Հղիության ընթացքում տոքսոպլազմոզի պտղին փոխանցման ռիսկի նվազում է նկատվում 25-8%, երբ օգտագործվում է առաջին եռամսյակում, 54-19% երկրորդում և 65-44% երրորդ եռամսյակում։ Լյարդի հիվանդությամբ հիվանդների դեպքում բուժման ընթացքում անհրաժեշտ է պարբերաբար վերահսկել լյարդի գործառույթը։
Արդյունաբերության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրանցված է սննդի արդյունաբերության մեջ՝ որպես սննդային հավելում E710։
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 Rovamycine (Rhone-Poulenc Rorer). En: Vidal 1994. 70th ed. París: Editions du Vidal, 1994: 1361
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Pinnert-Sindico, S., L. Ninet, J. Preud'homme and C. Cosar A new antibiotic--Spiramycin // Ann. de l'Inst. Pasteur. — 1954-1955.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Kavi J, Webberley JM, Andrews JM, Wise R A comparison of the pharmcokinetics and tissue penetration of spiramycin and erythromycin. — 1988. — Т. 22. Архивировано из первоисточника 19 Մայիսի 2016.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ռովամիցին դեղամիջոցի նկարագրությունը webapteka կայքում
- Ռովամիցին դեղամիջոցի բժշկական օգտագործման ցուցումներ Sanofi կայքում(չաշխատող հղում) (անհասանելի հղում)
- Գլուխներ «Սպիրամիցին» մենագրությունից.
- Ռովամիցինի փոխազդեցության առանձնահատկությունները այլ դեղամիջոցների հետ(չաշխատող հղում) (անհասանելի հղում)
- Դեղամիջոցի մասին գիտական հոդվածներ «Հակամանրէային միջոցներ և քիմիաթերապիա» բաժնում