Չիստոպոլ

Չիստոպոլ
Քաղաք
	Չիստոպոլ
	թաթ.՝ Чистай
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Ռուսաստան
Շրջան	Թաթարստան
Ղեկավար	Իվանով Դմիտրի Ալեկսեևիչ
Հիմնադրված է	18-րդ դար թ.
Այլ անվանումներ	Չիստոյե Պոլե
Տվյալ կարգավիճակում	1781 թվականից
Մակերես	9,24 կմ²
ԲԾՄ	100 մ
Պաշտոնական լեզու	թաթարերեն և ռուսերեն
Բնակչություն	60 564 մարդ (2017)
Խտություն	3147,82 մարդ/կմ² մարդ/կմ²
Ազգային կազմ	ռուսներ, թաթարներ, չուվաշներ
Ժամային գոտի	UTC+3
Հեռախոսային կոդ	84342
Փոստային դասիչ	422980
Պաշտոնական կայք	chistopol.tatarstan.ru
	Չիստոպոլ (Ռուսաստան)
	Չիստոպոլ (Ռուսաստան)
	Չիստոպոլ Վիքիպահեստում

Չիստոպոլ (թաթ.՝ Чистай), քաղաք (1781 թվականից) Ռուսաստանի Դաշնության Թաթարստանի Հանրապետությունում։ Չիստոպոլսկի շրջանի վարչական կենտրոնն է։ Ռուսաստանի կառավարության կարգադրությամբ 2014 թվականի հուլիսի 29-ի «Մոնոքաղաքների ցանկի հաստատման մասին» № 1398 որոշմամբ քաղաքը ներառվել է «Ռուսաստանի Դաշնության մոնոպրոֆիլ մունիցիպալ կառույցներ (մոնոքաղաքներ), որոնցում առկա են սոցիալ-տնտեսական դրության վատթարացման վտանգներ» կատեգորիայում։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը գտնվում է Կամա գետի ձախ ափին՝ Նուրլատի երկաթուղային կայարանից 125 կմ դեպի հյուսիս։ Քաղաքի մակերեսը կազմում է 19,24 կմ²։

Քաղաքի հեռավորությունը մոտակա բնակավայրերից^[4]․

Կազան՝ 134,98 կմ,
Ալեքսեևսկոե՝ 32 կմ,
Ալմետևսկ՝ 141,2 կմ,
Բուգուլմա՝ 179 կմ,
Օրենբուրգ՝ 586 կմ,
Նիժնեկամսկ՝ 107 կմ,
Նուրլատ՝ 123 կմ,
Նաբերեժնիե Չելնի՝ 141 կմ։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չիստոյե Պոլե գյուղի մասին առաջին հիշատակումները հայտնվել են 17-րդ դարի վերջի ու 18-րդ դարի սկզբի տարեգրություններում։ Գյուղի հիմնադրման մասին գոյություն ունեն մի քանի վարկածներ։ Առավել տարածվածմեկի համաձայն՝ գյուղի առաջին բնիկները եղել են Վոլգայի փախստական գյուղացիները և ճորտ թաթարները, ովքեր ստեղծել են բնակավայրը։ Սակայն 18-րդ դարի սկզբին նրանք տեղափոխվել են, իսկ գյուղը հրկիզվել է, և մնացել է մի մաքուր դաշտ։ Փրկված գյուղացիները սկսել են վերակառուցել իրենց տները, իսկ գյուղն իր անունը ստացել է մեծ հրդեհավայրի պատվին։

Բնակավայրը զարգացել է շատ արագ։ 1761 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ այստեղ ապրել է մոտ 1000 մարդ։

1781 թվականին Եկատերինա II-ի հրամանագրով այն ստացել է գավառային քաղաքի կարգավիճակ։

19-րդ դարի վերջին Չիստոպոլը հացահատիկի խոշոր առևտրի կենտրոն էր։ Մինչև 1917 թվականը եղել է Կազանյան նահանգի՝ նշանակությամբ երկրորդ քաղաքը (Կազանից հետո)։ 1920-1930-ական թվականներին քաղաքը եղել է Չիստոպոլի կանտոնի կենտրոնը։

Հայրենական Մեծ պատերազմի տարիներին այստեղ ապաստան են գտել ԽՍՀՄ Գրողների միության անդամները, որոնց թվում էին Բորիս Պաստեռնակը, Լեոնիդ Լեոնովը, Միխայիլ Մաքսիմովը։

Պատերազմի ժամանակ քաղաքում ապրում էին.

Նիկոլայ Ասեև, խորհրդային բանաստեղծ, 1941-1943 թվականներին ապրել է քաղաքում,
Աննա Ախմատովա, ռուս բանաստեղծուհի, գրականագետ, գրական քննադատ, թարգմանիչ,
Բորիս Պաստեռնակ, խորհրդային գրող,
Արսենի Տարկովսկի, խորհրդային և ռուս պոետ, թարգմանիչ, քաղաքում ապրել է 1941 թվականին,
Ալեքսանդր Ֆադեև, ռուս խորհրդային գրող, հասարակական գործիչ, քաղաքում ապրել է 1941-1942 թվականներին․
Մարինա Ցվետաևա, ռուս բանաստեղծուհի, արձակագիր, թարգմանչուհի։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2017 թվականի հունվարի 1-ին Չիստոպոլը բնակչության թվով Ռուսաստանի Դաշնության 1112^[5] քաղաքների շարքում գտնվում էր 274-րդ տեղում^[6]։

Ազգային կազմ

ռուսներ (65,8 %),
թաթարներ (30,2 %),
չուվաշներ (2,1 %)։

Իշխանության մարմիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականի հոկտեմբերի 17-ին քաղաքի ղեկավարը դարձել է Դմիտրի Ալեքսեևիչ Իվանովը։

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օդի միջին ջերմաստիճանը 4,1 °C է։
Օդի հարաբերական խոնավությունը 69,8 % է։
Քամու միջին արագությունը 4,13 մ/վ է։

Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Չիստոպոլ քաղաքում
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	տարին
միջին ջերմաստիճանը (°C)	−10,9	−10,9	−5,8	4,5	13,4	18,5	20,3	17,7	12,1	4,4	−4,8	−10,1	4,1
Աղբյուր՝ Республика Татарстан - Метеоданные

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատկեր:Мемориал памяти (Чистополь).JPG

Անմահ կրակի հուշահամալիր

Քաղգործկոմի նախկին շենքը
Ջրմուղ աշտարակ
Ամուսնությունների գրանցման պալատ
Մելնիկովի տուն
Սբերբանկի կենտրոնական շենքը

Չիստոպոլի բանտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անատոլի Մարչենկո, դավանափոխ, մահացել է Չիստոպոլում 1986 թվականին,
Իգոր Օգուրցով, քաղաքական և հասարակական գործիչ, կրել է պատիժը Չիստոպոլի բանտում,
Նաթան Շարանսկի, Իսրայելի ներքին գործերի նախարար, կրել է պատիժը Չիստոպոլի բանտում,
Վազիֆ Մեյլանով, խորհրդային դավանափոխ, գրող, քաղբանտարկյալ^[7]։

Կրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսական ուղղափառ եկեղեցի

Նիկոլսկի մայր տաճար
Կազանյան տաճար

Իսլամ

Մունիր մզկիթ
Իման մզկիթ
Անաս մզկիթ
Իխլաս մզկիթ

Մարդիկ, ովքեր կապված են քաղաքի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վասիլի Բաժանով, խորհրդային ածխային արդյունաբերության կազմակերպիչ, ծնվել է Չիստոպոլ քաղաքում 1899 թվականին։
Գաբդուլլա Բատտալով, խորհրդային հայրենասեր, Բեռլինում նացիստների կողմից ենթարկվել է մահապատժի։ Սովորել է Չիստոպոլի միջնակարգ դպրոցում։
Սալիխ Բատալով, թաթար գրող։
Ալեքսանդր Բուտլերով, ռուս քիմիկոս, ծնվել է քաղաքում 1828 թվականին։
Տատյանա Վինոկուր, խորհրդային լեզվաբան, ով ապրում էր քաղաքում Հայրենական Մեծ պատերազմի ժամանակ։
Սոֆիա Գուբայդուլինա, խորհրդային կոմպոզիտոր, ծնվել է քաղաքում 1931 թվականին։
Գեորգի Գուսլյակով, Ռուսաստանի հերոս
Պորֆիրի Իվանով,
Գայազ Իսխակի, Իվանովեցների շարժման հիմնադիր, որոշ ժամանակ պահվել է քաղաքի հոգեբուժական հիվանդանոցում։
Անատոլի Կալաշնիկով, Խորհրդային Միության հերոս, սովորել է քաղաքում։
Պալլադի, ռուս գիտնական-չինագետ, ծնվել է քաղաքում 1817 թվականին։
Անատոլի Կիրյագով, խորհրդային դավանափոխ, որոշ ժամանակ պահվել է քաղաքի հոգեբուժական հիվանդանոցում։
Իվան Կոշկին, ավարտել է Չիստոպոլի պրապորշչիկների դպրոցը։
Վիկտոր Մարինին, Խորհրդային Միության հերոս^[8]։
Պավել Մարինին, Խորհրդային Միության հերոս^[9]։
Վիկտորին Մոլչանով, ռուս ռազմական գործիչ, ծնվել է քաղաքում։
Պյոտր Նիկոնորով, Խորհրդային Միության հերոս^[10]
Վալենտին Պարնախ, խորհրդային գրող
Բորիս Պաստեռնակ, ռուս գրող

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Руководитель Исполнительного комитета Чистопольского муниципального района». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
↑ «Социально-экономическая характеристика Чистопольского муниципального района». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (31 июля 2017). Проверено 31 июля 2017. Архивировано 31 июля 2017 года.
↑ АвтоТрансИнфо: ГРУЗОПЕРЕВОЗКИ, ПЕРЕВОЗКИ, ГРУЗЫ, АВТОПЕРЕВОЗКИ
↑ Հաշվի առնելով Ղրիմի քաղաքները։
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года. Таблица «31. Численность населения городов и пгт по федеральным округам и субъектам Российской Федерации на 1 января 2017 года». RAR-архив (1,0 Mб)
↑ «Чистопольская тюрьма». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
↑ Герой Советского Союза Маринин Виктор Иванович
↑ Герой Советского Союза Миронов Павел Андреевич
↑ Герой Советского Союза Никоноров Пётр Михайлович

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չիստոպոլ» հոդվածին։

[1] «Руководитель Исполнительного комитета Чистопольского муниципального района». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.

[2] «Социально-экономическая характеристика Чистопольского муниципального района». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.

[3] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (31 июля 2017). Проверено 31 июля 2017. Архивировано 31 июля 2017 года.

[расстояние-4] АвтоТрансИнфо: ГРУЗОПЕРЕВОЗКИ, ПЕРЕВОЗКИ, ГРУЗЫ, АВТОПЕРЕВОЗКИ

[5] Հաշվի առնելով Ղրիմի քաղաքները։

[6] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года. Таблица «31. Численность населения городов и пгт по федеральным округам и субъектам Российской Федерации на 1 января 2017 года». RAR-архив (1,0 Mб)

[7] «Чистопольская тюрьма». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.

[8] Герой Советского Союза Маринин Виктор Иванович

[9] Герой Советского Союза Миронов Павел Андреевич

[10] Герой Советского Союза Никоноров Пётр Михайлович

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]