Մասնակից:Tat Chobanyan/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Ուիլյամ Բոլթս (անգլ.՝ William Bolts 1738–1808) Հոլանդիայում ծնված բրիտանացի վաճառական էր, որը ակտիվ գործունեություն էր ծավալում Հնդկաստանում: Նա իր կարիերան սկսեց որպես Բրիտանական արևելահնդկական ընկերության աշխատակից, իսկ հետագայում դարձավ անկախ վաճառական: Այսօր նա առավել հայտնի է իր 1772 թվականի գրքով, "Նկատառումներ Հնդկաստանի գործերի վերաբերյալ", որտեղ մանրամասն նկարագրված է Բենգալիայում Բրիտանական արևելահնդկական ընկերության վարչակազմը, որը սկսվել է 1757 թվականին Պլասսիի ճակատամարտում նրանց հաղթանակից անմիջապես հետո: Նրա արձանագրած դիտարկումներն ու փորձը եզակի աղբյուր են գիտնականների համար, որոնք ուսումնասիրում են Բենգալիայում Ընկերության կառավարման բնույթը: Իր ողջ կյանքի ընթացքում Բոլթսը շարունակում էր առաջարկել և իրականացնել տարբեր առևտրային ձեռնարկություններ իր անունից և տարբեր առևտրային և պետական գործընկերների հետ համատեղ: Բոլթսի նման անհատ վաճառականների ձեռնարկությունները շատ բան խթանեցին կառավարություններին և խոշոր կորպորացիաներին` իրենց սեփական շահերի ընդլայնման գործում:

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուիլյամ Բոլթսը ծնվել է Ամստերդամում 1738 թվականի փետրվարի 7-ին[1]: Ամստերդամի English Reformed եկեղեցու մկրտության գրանցամատյանում գրանցվել է նրա մկրտությունը 1738 թվականի փետրվարի 21-ին[2]: Նրա ծնողները Ուիլյամ և Սառա Բոլթսներն էին, ովքեր գրեթե ոչ մի հետք չեն թողել. գուցե երկուսն էլ անգլիացիներ են, ինչպես վկաները, չնայած Պիոտը ենթադրում էր, որ իր հայրը Պալատինից էր (մարզ)[3]:

Ծառայությունը Բրիտանական արևելահնդկական ընկերությունում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ Բոլթսը տասնհինգ տարեկան էր, նա մեկնում է Անգլիա: 1801 թվականին, ըստ նրա կողմից արված ավանդադրման՝ 1755 թվականին Բոլթսը ապրում էր Պորտուգալիայում, որտեղ որոշ ժամանակ զբաղվել է ադամանդների վաճառքով: Չորս տարի անց Բոլթսը որոշեց մեկնել Բենգալիա, որտեղ նա աշխատանքի է ընդունվել Կալկաթայում՝ որպես գործակալ Բրիտանական արևելահնդկական ծառայության ընկերությունում[4]: Նա սովորեց խոսել բենգալերեն, ինչպես նաև այլ լեզուներով՝ անգլերեն, հոլանդերեն, գերմաներեն, պորտուգալերեն և ֆրանսերեն: Ավելի ուշ նա նշանակվեց Ընկերության Բենարես (Վարանասի) գործարանում, որտեղ նա բացեց առևտրի կենտրոն, զարգացրեց սելիտրայի արտադրությունը, հիմնեց ափիոնի պլանտացիաներ, ներմուծեց բամբակ և խթանեց ադամանդի առևտուրը Բունդելխհանի Պաննա և Չուդդերպուր (Չաթարփուր) հանքերից[5]:

Բոլթսի գիրքը, որը բացահայտում է Բենգալում EIC- ի բիզնես պրակտիկան:

He fell foul of the East India Company in 1768, possibly because diamonds were a favorite means for Company employees to secretly remit back home profits made by private trade in India, which they were officially forbidden to engage in. Նա այդ տարվա սեպտեմբերին հայտարարեց, որ մտադիր է թերթ հիմնել Կալկաթայում (որը կդառնար Հնդկաստանի առաջին ժամանակակից թերթը), ասելով, որ ինքը «ձեռագրում շատ բան ունի հաղորդելու, որոնք առավելագույնս վերաբերում էին յուրաքանչյուր անհատի», բայց նրան հրամայեցին հեռանալ Բենգալիաից և մեկնել Մադրաս և այնտեղից տեղափոխվել Անգլիա[6]: Ընկերության պաշտոնյաները նրան ճանաչեցին սնանկ, "to the irretrievable loss of his Fortune",- ավելի ուշ նա պնդեց[7]: Թվում էր, թե նա այդպես էլ չկարողացավ քավել իր մեղքը ընկերության աչքում,և Լոնդոնում և այլուր հետևորդական մարտեր էր վարում իր բազմաթիվ հակառակորդների դեմ[8]:

«Նկատառումներ Հնդկաստանի գործերի վերաբերյալ»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերջապահ զորքի գործողությունը տեղի է ունեցել 1772 թվականին ՝ «Նկատառումներ Հնդկաստանի գործերի վերաբերյալ...» գրքի հրատարակմամբ, որում նա հարձակվել է Բենգալում գործող Բրիտանական արևելահնդկական ընկերության վարչակազմի վրա. և, մասնավորապես, բողոքել է իշխանությունների կամայականություններից և սեփական արտաքսումից: Նկատառումները թարգմանվել են ֆրանսերեն եւ վայելում է լայն տարածում, ինչը նպաստել է նրա համբավին մայրցամաքում[9]: Նրա արձանագրած դիտարկումներն ու փորձառությունները դեռևս եզակի ռեսուրս են գիտնականների համար, որոնք ուսումնասիրում են Բենգալիայում Ընկերության կառավարման բնույթը[10][11]:

Ջուզեպպեի եւ Թերեզայի ճանապարհորդությունը, 1776-1781[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1775 թվականին Բոլթսն իր ծառայություններն է առաջարկել կայսերական կառավարությանը՝ առաջարկելով վերականգնել ավստրիական առեւտուրը Հնդկաստանի հետ Ադրիատիկ Տրիեստ նավահանգստից։ Նրա առաջարկն ընդունվեց կայսրուհի Մարիա Թերեզայի կառավարության կողմից, և 1776 թ. Սեպտեմբերի 24-ին Բոլթսը Լեգորնից (այսօրվա Լիվորնո) նավարկեց կայսրուհու կրտսեր որդու՝ Տոսկանայի մեծ իշխան Լեոպոլդի տիրապետության տակ, Հնդկաստան՝ որպես հրամանատար նավը կայսերական դրոշի ներքո՝ Լինքոլնի նախկին հնդիկ կոմսը, վերանվանվելով Ջուզեպպե եւ Թերեզա (կոչվում է նաև Joseph et Thérèse կամ Joseph und Therese): Նա իր հետ վերցրեց տասնամյա կանոնադրություն, որը նրան լիազորում էր կայսերական դրոշի ներքո առեւտուր անել Ավստրիայի և Պարսկաստանի, Հնդկաստանի, Չինաստանի և Աֆրիկայի Ադրիատիկ նավահանգիստների, ինչպես նաև Աֆրիկայից եւ Մադագասկարից Ամերիկա[12]: Այս ձեռնարկությունը պահանջում էր զգալի կապիտալ, որը Բոլթսը փնտրում էր Ավստրիայի Նիդեռլանդներում (Բելգիա), և նա բերեց Անտվերպենի բանկիր Չարլզ Պրոլիին և նրա գործընկերներին՝ I.C.I բանկիրներին: Բորրիկենսը և Դ. Նագելը[13]:

Դելագոա ծոցի գաղութացումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաջորդ մի քանի տարիներին Բոլթսը գործարաններ հիմնեց Մալաբարի ափին, Հարավ-արևմտյան Աֆրիկայի ափին՝ Դելագոա ծոցում և Նիկոբարի կղզիներում[14]: Դելագոա ծովածոցում գործարան հիմնելու նրա նպատակն էր այն օգտագործել որպես հիմք Արևելյան Աֆրիկայի և Հնդկաստանի արևմտյան ափի նավահանգիստների միջև առևտրի համար[15]: Նա երեք նավ է գնել այդ "երկրի" առեւտուրը վարելու համար, ինչպես կոչվում էր եվրոպացիների առեւտուրը Հնդկաստանի եւ այլ ոչ եվրոպական երկրների միջեւ: Իր ճանապարհորդության ընթացքում նա Ռիո դե Ժանեյրոյում ձեռք է բերել բրազիլական կարմին և դրանք տեղափոխել Դելագոա ծովածոց, դրանով իսկ առաջ անցնելով այդ միջատի Բենգալիայի ներդրումից կարմիր ներկանյութերի և կարմինի արտադրության համար: Կայսերական դրոշը երկար ժամանակ չի ծածանվել Դելագոա ծովածոցի վրայով, քանի որ տագնապեցրել են Պորտուգալիայի իշխանությունները, ովքեր պնդում էին, որ իրենց տեղը 40 հրացանով ֆրեգա և 500 մարդ են ուղարկել Գոայից՝ 1781 թվականի ապրիլին Բոլթսի մարդկանց հեռացնելու համար և հիմնելու Լուրենչո Մարկեսի Նախագահությունը: (Maputo), որն այնտեղ հաստատեց պորտուգալացիների մշտական ներկայությունը[16]:

Գործողություններ Հնդկաստանում, 1776-1781[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ իմացավ Բոլթսի ձեռնարկության մասին, Բրիտանական արևելահնդկական ընկերությունը հրահանգեց Բենգալում, Մադրասում և Բոմբեյում գտնվող իր սպաներին «հետապնդել ամենաարդյունավետ միջոցները, որոնք լիովին արդարացված կլինեն իրեն հակազդելու և հաղթելու համար»[17]: Բոլթսը լիովին օգտվեց Ավստրիայի չեզոք կարգավիճակից 1778-1783 թվականներին Բրիտանիայի և Ֆրանսիայի, Իսպանիայի և Հոլանդիայի Հանրապետության պատերազմում, որը մաս կազմեց անկախության պատերազմի՝ Հյուսիսային Ամերիկայում: Հնդկաստանում Բոլթսի նկատմամբ ընկերության թշնամանքը Լոնդոնում Ավստրիայի դեսպանի հրատապ ներկայացման առարկա էր, որի արդյունքում 1782 թվականի հունվարին տնօրենների դատարանից հանձնարարականներ ուղարկվեցին Հնդկաստան, որը Հնդկաստանում իրենց սպաներին հրամայում էր վիրավորանք չհարուցել որևէ մեկի: իր կայսերական մեծության առարկան[18]: Չնայած երբ նա առաջին անգամ հասավ Հնդկաստան, Սուրատ, Բրիտանական արևելահնդկական ընկերությունը ամեն ջանք գործադրեց տապալելու նրա գործունեությունը, նա շուտով իրեն հայտնի դարձավ Մայսուրի Նավաբ Հիդեր Ալիին: Նա այցելեց Հայդեր Ալիին իր մայրաքաղաք Սերինգապատամում, որտեղ նրան թույլատրվեց առևտրի գործարաններ հիմնել Նավաբի Մալաբարի ափի տիրույթներում ՝ Մանգալորում, Քարվարում և Բալիապատումում[19]:

Նիկոբար կղզիների գաղութացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչ ինքը՝ Բոլթսը Սերինգապատամում էր, նա Ջոզեֆ ու Թերեզիային ուղարկեց Նիկոբար կղզիներ, որտեղ նա ժամանեց 1778-ի հունիսին: Այնտեղ նրա կապիտանը՝ Բենեթը, տիրեց հուլիսի 12-ին: Մորավյան եղբայրների քրիստոնեական միսիոներական ջանքերի կիզակետերը կղզիներն էին, որոնք ժամանակ առ ժամանակ այցելում էին Տրանկեբարի հնդկական մայրցամաքի Դանիական բազայից: Բոլթսի գործողության արդյունքում անգլիական ընկերությունը Նանկովերի կղզում հիմնել էր առևտրի գործարան՝ Գոթֆրիդ Շթալի գլխավորությամբ, որին ուղեկցում էին ևս հինգ եվրոպացիներ[20]: Դանիայի իշխանությունները խստորեն բողոքեցին Նիկոբարներին տիրելու հարցում Բոլթսի գործողության դեմ, իսկ 1783 թվականին ռազմական նավ ուղարկեցին ավստրիացիներին հեռացնելու համար[21]:


Պրոլիի հետ Բոլթսի վեճը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած 1776 թվականից ի վեր նրա բազում ձեռքբերումներին, Բոլթսի ձեռնարկությունը, ընդհանուր առմամբ, վնաս էր պատճառել՝ բարկացնելու իր բելգիական ֆինանսական հովանավորներին՝ Չարլզ Պրոլիին և նրա գործընկերներին: Պրոլին նույնպես համաձայն չէր Բոլթսի հետ Չինաստանի շուկայի կարևորության վերաբերյալ. Պրոլին ցանկանում էր կենտրոնանալ բացառապես այդ շուկայում, մինչդեռ Բոլթսը հորդորում էր Հնդկաստանի հավասար կարևորությունը, քանի որ ավստրիական ապրանքները, ինչպիսիք են սնդիկը, կապարը, պղինձը, երկաթը, անագը և վիտրիոլը, կարող էին գտնել այնտեղ վաճառք, ի տարբերություն Չինաստանի, որտեղ միայն իսպանական արծաթե դոլարներն էին ընդունվում չինական արտադրանքի դիմաց՝ թեյ, ճենապակի և մետաքս: Մինչ Բոլթսը դեռ Հնդկաստանում էր, խումբը երկու նավ ուղարկեց, <<Վիլլ Դե Վիեննը>> Մավրիկիոս և <<իշխան Կաունիցը>> Չինաստան,առանց նրան այդ մասին տեղեկացնելու, ուղարկեց Չինաստան: Անտեղյակ լինելով Բոլթսի կողմից իր կողմից արքայազն Կաունից նավ գնելու մասին, Պրոլի խումբը նրանից անկախ Չինաստան ուղարկեց համանուն մեկ այլ նավ[22]: Սա նրա հետ պայմանագրի խախտում էր: Նրանք հրաժարվեցին հարգել այն հաշիվները, որոնք նա նկարել էր իրենց բանկի վրա, երբ նա Հնդկաստանում էր: Պրոլին միջնորդեց կայսերական կառավարությանը, որպեսզի Բոլթսի կանոնադրությունը փոխանցվի բացառապես իրեն: Պրոլին նաև գրավեց Ջոզեֆ և Թերեզ քաղաքները՝ որպես անվտանգության, երբ նավը վերադարձավ Լեգորն[23]:

1781 թվականի հուլիսի 28-ին Բրյուսելում կայսր Ջոզեֆ II-ի հանդիսատեսի մոտ Բոլթսը և Պրոլին համաձայնեցին փոխակերպվել իրենց ընկերակցությունը բաժնետիրական ընկերության, և օգոստոսին Բոլթսը հանձնեց իր կանոնադրությունը Տրիեստի և Անտվերպենի նոր կայսերական ընկերությանը առևտրի համար: Ասիա (Société Impériale pour le Commerce Asiatique de Trieste et d'Anvers)[24]:

Տրիեստի և Անտվերպենի կայսերական ընկերությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տրիեստի և Անտվերպենի կայսերական ընկերությունը 1781-ի օգոստոսին բացվեց հանրային բաժանորդագրության համար՝ անվանականորեն իր կապիտալի կեսը բաժնետոմսեր հավաքելու համար: Փաստորեն, Ընկերությունը լրջորեն կապիտալիզացվեց, քանի որ Պրոլի խմբի և Բոլթսի պահած մյուս հազար բաժնետոմսերը վճարվում էին նախկին ասոցիացիայի ակտիվների անվանական արժեքով: Բոլթսի կողմից այդ ակտիվների գնահատումն ընդունվել է անվանական արժեքով, բայց դա մտացածին գնահատում էր, և իրականում նոր Ընկերությունը ժառանգեց հին ասոցիացիայի պարտքերը: Հետևաբար, այն կրեց կանխիկի քրոնիկ պակաս և ստիպված եղավ դիմել կարճաժամկետ վարկերի և ներքևի պարտատոմսերի (որոնց համար գրավ էին հանդիսանում հենց նավերը) 30-ից 35 տոկոս պրեմիայով[25]: Այս պայմաններում յուրաքանչյուր ճանապարհորդություն պետք է որ հաջողություն լիներ, որպեսզի Ընկերությունը կենսունակ մնար: Նոր ընկերությունը ստեղծելու պայմանագրի պայմանների համաձայն՝ Բոլթսը իր կանոնադրությունը զիջեց իր բելգիացի գործընկերներին՝ 200,000 ֆլորին վարկի դիմաց (այսինքն՝ ընկերության 200 բաժնետոմսերը Ընկերությունում) և իր հաշվին երկու նավ ուղարկելու իրավունքի դիմաց դեպի Չինաստան[26]:

Imperial Asiatic ընկերությունը, Պրոլի խմբի ղեկավարությամբ, կենտրոնացավ Չինաստանի թեյի առևտրի վրա: 1781, 1782 և 1783 թվականներին թեյի գինը Եվրոպայում, հատկապես Անգլիայում, բարձրացել էր մինչև չլսված մակարդակ: 1781 և 1782 թվականներին Ամերիկյան պատերազմի արդյունքում Կանտոնում ոչ մի հոլանդական կամ ֆրանսիական նավ չհայտնվեց, իսկ 1782 թ.-ին այնտեղ կանչվեց միայն տասնմեկ անգլիական, երեք դանիական և երկու շվեդական նավ: Բրիտանական տասներեք նավերից միայն չորսը 1783-ին ապահով վերադարձան ֆրանսիական վայրագությունների պատճառով: Փորձելով օգտվել լավ շահույթ ստանալու հնարավորությունից՝ Պրոլի խումբը հինգ նավ ուղարկեց Կանտոն՝ Խորվաթ, Կոլլոուրաթ, Զինզենդորֆ, Արխիդուկ Մաքսիմիլիեն և Օտրիչիան[27]:

Այնուամենայնիվ, առիթը բաց էր թողնվել, քանի որ 1783-ի հունվարին զինադադարի կնքումով նախկին ռազմատենչները կարողացան իրենց նավերն անվտանգ ուղարկել Կանտոն, և 1783-ի ամռանը այնտեղ տեսան ընդհանուր առմամբ երեսունութ նավեր, ներառյալ հինգ կայսերական անոթներ. Նրանք ստիպված էին թեյ գնել թանկ գնով, բայց երբ նրանք վերադարձան Օստենդ 1784 թվականի հուլիսին ստիպված եղան ցածր գներով վաճառել գերլարված շուկայում, ինչպես նաև վճարել այդ նավահանգիստ վերադառնալու թույլտվության համար: Օստենդում թեյի գինն ընկավ, երբ Մեծ Բրիտանիայի կառավարությունը 1784 թվին մտցրեց «Համաձայնության մասին» օրենքը, որով թեյի հարկը հիսուն տոկոսից իջավ տասը տոկոս, իսկ Նիդեռլանդներից մաքսանենգությունն անշահավետ դարձավ:

Եվրոպայում թեյի գինը հանկարծ ընկավ 30-ից 33 ֆրանսիական սոլից մինչև 11-ից 14 սոլ կամ մոտ վաթսուն տոկոս: Աղետալիորեն վեցերորդ նավը ՝ «Բելգիոիոզո» -ն, որը մեծ քանակությամբ արծաթե տեսակներ էր տեղափոխում չինական ապրանքներ գնելու համար, Իռլանդական ծովում փոթորկի մեջ հայտնվեց ՝ Լիվերպուլը, որտեղ նա տեղակայված էր, մեկնելուց անմիջապես հետո՝ դեպի Կանտոն ճանապարհորդության ժամանակ[28]: Անկախ կորուստներից, պարտքերից և պարտավորություններից, Ընկերությունը ներդրումներ կատարեց հետագա նավի՝ Kaiserliche Adler-ի կամ Aigle Impériale-ի [Կայսերական Արծիվ], 1100 տոննա հսկա, որը հատուկ կառուցվել էր ընկերության համար Fiume նավաշինարանների կողմից, որը գործարկվեց 1784 թվականի մարտին: Ընկերության նավատորմը հասցնելով ընդհանուր առմամբ ինը նավի:

Գործերն առաջ եկան 1785 թվականի հունվարին, երբ Ընկերությունը կասեցրեց բոլոր վճարումները, և կարճ ժամանակ անց այն ճանաչվեց սնանկ՝ իր հետ բերելով Պրոլիի բանկային տունը: Չարլզ Պրոլին ինքնասպան եղավ[29]: Դուբլինի մամուլում 1786 թվականի Մայիսի 25-ի հոդվածում արձանագրված էր լուծարված ընկերության՝ Zinderdorf [sic], Kollowrath, Kaunitz, Maximilian և Austrian նավերի վաճառքը՝ «իրենց ամբողջ հագուստի, զենքերի, խանութների և այլնի հետ միասին» և նկատեց. «Այս ընկերության, ինչպես նաև մի քանի այլ ընկերությունների ոչնչացումը Եվրոպայում, մեծապես պայմանավորված է Անգլիայում փոխհատուցման թեյի հարկով և տարածքային ունեցվածքի առավելություններով, որոնք բերում են հօգուտ բրիտանական ընկերության"[30]:

Բոլթսի ծրագիրը Ամերիկայի հյուսիս-արևմտյան ափ ճանապարհորդության համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այն բանից հետո, երբ Բոլթսը Հնդկաստանից վերադարձավ 1781 թվականի Մայիսին, նա զարգացրեց Ամերիկայի հյուսիս-արևմտյան ափ կատարած ճանապարհորդության գաղափարը` զբաղվել Չինաստանի և Ճապոնիայի կալանների մորթով: Նա ակներևաբար լսել է Կանտոն Ռիդից՝ Կանտոնում (Գուանչժոու) իր գործակալից, այն հաջողության մասին, որը Ջեյմս Կուկի նավերի անձնակազմը ունեցել էր այնտեղ 1779 թվականի նոյեմբերին՝ վաճառելով ծովային ջրասամույր պատվաստանյութեր, որոնք նրանք ձեռք էին բերել ամերիկյան ափին շաղկապների համար Քուքի ընթացքում: երրորդ արշավախումբը դեպի Խաղաղ օվկիանոս[31]: Բոլթսի նավը՝ Կաունիցը (չպետք է շփոթել Պրոլի խմբի համանուն նավի հետ), այս լուրով 1781 թվականի հուլիսի 8-ին վերադարձավ Լեգորն (Լիվորնո) Կանտոնից[32]: Դրանից հետո Բոլթսը գրեց, որ ինքը հավակնություն ունի ցանկանալ առաջինը շահել առևտրի այս նոր ճյուղից[33]:

1782 թվական Մայիսին Վիեննայում լսումների ժամանակ Բոլթսը քննարկեց իր ծրագիրը կայսր Ջոզեֆ II-ի հետ, որի համար նա 1721 թվականի նոյեմբերին նավ էր գնել Անգլիայում: Նավը կոչվում էր Cobenzell (կամ Cobenzl)` ի պատիվ Պետական փոխկանցլերի: Կայսերական ընկերության հովանավոր կոմս Ֆիլիպ Կոբենցլը (Կոբենցլ): Բոլթսի ծրագիրը նախատեսում էր, որ նավը պետք է շրջապատի Հորն հրվանդանը, մորթիներ վերցնի Նոուտկայում, վաճառի կամ վաճառի դրանք Չինաստանում և Ճապոնիայում և վերադառնա Բարի Հույսի հրվանդանի միջոցով: Նա ներգրավեց չորս նավաստիների, ովքեր ծառայել էին Քուքի օրոք, այդ թվում՝ Ջորջ Դիքսոնը, որը հետագայում հրամանատարեց թագուհի Շառլոտին Լոնդոնի Etches Company-ի համար հյուսիս-արևմտյան ափ կատարած ճանապարհորդությանը և Հենրիխ Զիմերմանին, որը գերմաներեն լեզվով գրել էր Քուքի վերջին ճանապարհորդության մասին, Որպես տենդեր նա գնեց մի տաշտակ՝ Տրիեստը, և կայսրից հավատարմագրեր ստացավ տարբեր կառավարիչների, որոնց նավահանգիստներին նավը կպներ[34]:


Հայտնաբերման առաջարկվող գիտական ճանապարհորդություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կայսրը պատրաստակամորեն լսեց Հեղույսներին, քանի որ ձեռնարկությունը միջոցներ էր առաջարկում Ջեյմս Քուկի ճանապարհորդությունների հետեւանքով իր ցանկությունը իրականացնելու համար, ավստրիական շուրջերկրյա ճանապարհորդության համար, որը նվիրված է գիտական հետազոտություններին: Դա հորդորել էր հայտնի ականավոր Իգնազ ֆոն Բորնը, որը կայսեր հրավերով հինգ բնագետների առաջադրեց, որպեսզի Բոլթսի հետ գնան Կոբենզելով[35]: Նախատեսված արշավախմբի մասին անգլիական մամուլում զեկուցվել է 1782-ի հոկտեմբերի կեսերին, հետևյալ տերմիններով:

Կայսրը մտադիր է նմանակել մյուս պետություններին, ազդանշան տալ, ուղարկելով նավը աշխարհի շուրջ, հայտնագործություններ կատարելու համար: Նավը, որը նախատեսված է այս հոգնեցուցիչ և վտանգավոր արշավախմբի համար, Count de Cobenzet-ն է, որը Լոնդոնյան նավահանգստից դուրս է եկել անցյալ տարվա ապրիլի 15-ին: Օգոստոսի 26-ին նավարկեց Լեգորնից և Սեպտեմբերի 1-ին հասավ Տրիեստ՝ մեծ բեռով, որի մի մասը նա պետք է իր հետ վերցնի, մասնավորապես՝ ժամացույցի տասնչորս արկղ, որոնք նա բերել էր Լոնդոնից: Կայսեր ցանկությամբ չորս հոգու մեծ գիտելիքներ պետք է ուղարկեն նրա մոտ՝ բնական փիլիսոփայության մեջ հայտնագործություններ անելու համար:

Չնայած կայսրը սկզբում ոգևորված էր, նա հրաժարվեց դրա համար ֆինանս հատկացնել՝ բացի իր բնագետների ծախսերից, և այդ ձեռնարկությունն ի վերջո անհնար դարձավ իրականացնել: Բոլթսի հույսերը առևտրային ճանապարհորդության և կայսեր և նրա բնագետների՝ գիտական հայտնագործության ճանապարհորդության ցանկությունը որպես համատեղ ձեռնարկություն անհամատեղելի էին: Բոլթսի Բելգիայի նախկին ֆինանսական գործընկերների և այժմ մրցակիցները Տրիեստի և Անտվերպենի կայսերական ասիական ընկերությունում նույնպես հակասում էին դրա առաջխաղացման պատճառին, և 1782-ի աշնանը այն լքվեց: Ավստրիացի բնագետները, ինչպես Բորնն էր առաջարկել, գիտական արշավ ուղարկելու փոխարեն, Ֆրանց Ջոզեֆ Մաերտերի գլխավորությամբ, 1783 թվականի Ապրիլին Լեվրից գնացին ամերիկյան գեներալ Վաշինգտոն (կապիտան Ջոշուա Բարնի) ֆրեգատով Ֆիլադելֆիա և այնտեղից հարավ: Կարոլինա, Ֆլորիդա, Բահամներ և Սանտո Դոմինգո (Իսպանիոլա): Բացի բույսերից, նրանք պետք է հավաքեին կենդանական և հանքային նմուշներ: Արտացոլելով ձեռնարկության ծագումը, նրանց հանձնարարականները նրանց հնարավորություն տվեցին (որը չօգտագործվեց) Մեքսիկայի Ակապուլկոյից տեղափոխել Ֆիլիպիններ, այնուհետև Նիդեռլանդների Արևելյան Հնդկաստանի Սունդա կղզիներ, Բենգալիայի, Կորոմանդելի և Մալաբարի ափեր և Ֆրանսիայի կղզիներ և Բուրբոն (Մավրիկիոս և Ռեյունիոն)[36]:

Բոլթսի մոտեցումները Ռուսաստանի և Նեապոլի նկատմամբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոլթսը հրաժարվեց ետ կանգնել Ամերիկայի հյուսիս-արևմտյան ափին ճանապարհորդության իր հույսերից: Կայսր Ջոզեֆ Երկրորդը Բոլթսին ազատեց իր պարտավորություններից (բացառությամբ իր պարտատերերի առջև) և 1782 թվականի նոյեմբերին նրան արձակուրդ տվեց՝ իր առաջարկը Ռուսաստանի Եկատերինա II-ի արքունիք տանելու համար[37]: Ռուսական դատարանն ապացուցեց, որ չպատասխանեց, ուստի Բոլթսը նաև իր առաջարկը ներկայացրեց Ջոզեֆի փեսայի՝ Նեապոլի թագավոր Ֆերդինանդ IV-ին դատարանում: Նա քաջալերական պատասխան ունեցավ Նեապոլից, որտեղ թագավոր Ֆերդինանդի առևտրի և նավատորմի նախարար, գեներալ Ջոն Էքթոնը ցանկանում էր խթանել թագավորության ծովային առևտուրը[38]: Թագավոր Ֆերդինանդը Բոլթսին տվեց կանոնադրություն, որի օրինակն էր, որ նա ստացել էր կայսրուհի Մարիա Թերեզայից 1776 թվականին, 1786 թվականից քսանմեկ տարի ժամկետով, Նեապոլի թագավորական հնդկական ընկերությունում (Regia Società dell'India di Napoli), բայց Նեապոլիտանական կառավարությունը համաձայնել է աջակցել Բոլթսին միայն այն բանից հետո, երբ նա իր հաշվին և ռիսկով հաջող նախնական ճանապարհորդություն կանցկացներ[39]: Նախապատրաստական աշխատանքներ սկսվեցին Մարսելում`« Ֆերդինանդ» նավը տեղավորելու համար, որը Բոլթսը մտադիր էր ուղարկել Հյուսիս-Արևմտյան ափ` Նեապոլիտանական դրոշի ներքո, բայց ձեռնարկությունը դադարեցվեց, երբ Բոլթսը ավելի դրական պատասխան ստացավ Ֆրանսիայի կառավարության կողմից:

Բոլթսի և Լապերոուզի արշավախումբը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կայսեր թույլտվությամբ Բոլթսը նաև առաջարկեց Ջոզեֆի մյուս խնամուն՝ ֆրանսիացի Լուի XVI-ին: Բոլթսը նախանշեց իր ծրագիրը 1785 թվականին Հունվարի 25-ին և 9-ին Մարչալ դե Կաստրին գրած նամակներով: Կոբենզելը Հորն հրվանդանի շրջակայքում կուղարկվեր Սանդվիչյան կղզիներ (Հավայան կղզիներ), Նոուտկա, Կուրիլյան կղզիներ և Չինաստան: Ջոաշը թողնում էին Նոուտկայում մորթու առևտուր անելու համար, իսկ մի քանի ֆրանսիացի կմնային Կուրիլեում՝ ճապոներեն սովորելու և բնակիչների հագուստն ու ձևերը որդեգրելու համար: Առնվազն երկու նավ կաշխատեր Եվրոպայի հետ կապը պահպանելու համար և՛ Լավ Հույսի հրվանդանի, և՛ Հորն հրվանդանի միջոցով: Կաշխատեին բուսաբան, մետալուրգ և աստղագետ: Հարավային Ատլանտիկայում Տրիստան դա Կունյան պետք է հիմք դառնար կետային ձկնորսության համարշ: Բացի Տրիստանից, պետք է գտնվեր և կարգավորվեր «1675 թվականին Լա Ռոշի կողմից հայտնաբերված կղզին» (հավանաբար՝ Հարավային Ջորջիա)[40]: Ֆրանսիայի կառավարությունն ընդունեց գաղափարը, չնայած ոչ դրա հեղինակին, ինչը հանգեցրեց արշավախմբի գործուղմանը Ժան Ֆրանսուա Լապերուզ, կոմպոզիտոր դե Լապերուսի հրամանատարությամբ: Պորտերի և Արսենոյի դիրեկտոր Շառլ Պիեռ Քլարեթ դե Ֆլեուրյուն իր արքային ուղարկած արշավախմբի հուշագրի նախագծում նշել է. «Օգտակարությունը, որը կարող է արդյունք լինել հայտնաբերման ճանապարհորդության ... ինձ ստիպել է ընկալել դրված տեսակետները ինձ համար միստր Բոլթսը՝ կապված այս ձեռնարկության հետ»: Սակայն, ինչպես Ֆլյուրյոն բացատրեց թագավորին. «Ես ընդհանրապես չեմ առաջարկում այդ ճանապարհորդության ծրագիրը, ինչպես այն մշակվել էր միստր Բոլթսի կողմից»[41]: Քաղաքական և ռազմավարական նկատառումները առաջնահերթություն էին տալիս առևտրայինին: Բոլթսին վճարեցին 1200 Լուի՝ «իր մատուցած ծառայության համար օգտակար հաղորդակցության համար», բայց նրան ոչ մի մասնակցություն չտվեց Լապերուսի արշավախմբի պատրաստման կամ իրականացման գործում[42]:

Կոբենզելի ճանապարհորդությունները դեպի Հնդկաստան, և Բելգիոձոսոն՝ Չինաստան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր կասկածելի Անտվերպեն հովանավորների հետ վեճում Բոլթսը սնանկ է հայտարարվել 1782 թվականի կեսերին[43]: Չնայած նա ինքնին կապիտալ չուներ, նա կարողացավ արևելյան առևտրի փորձագետի իր հեղինակության համաձայն փոխանակել 1783 թվականին նոր բաժնետիրական ընկերություն հիմնելու համար՝ Triestine Society, որը սեպտեմբերին Cobenzell-ին առևտրային ճանապարհորդության ուղարկեց դեպի Մալաբարի ափ՝ Մարսելի ճանապարհով, որտեղ նա վերցրեց իր բեռի հիմնական մասը և «Հույսի հրվանդանը»[44]: Բոմբեյում գնվեց երկրորդ նավը, որը կոչվում էր կոմս Բելգիոջոսո: Կոբենզելի նավապետ Ջոն Ջոզեֆ Բաուերը տեղափոխվեց Բելգիոձոսո և նավարկեց դեպի Չինաստան[45]:

1786 թվականի Փետրվարի 22-ին Տրիեստից հաղորդվեց, որ «Comte Cobenzel East Indiaman-ը այս նավահանգիստ է ժամանել 18-րդ ինստիտուտը հարուստ բեռով» աղազ, թեյ, կասիա, կամֆիր, սուրճ, պղպեղ և այլ ապրանքներ, որոնք լքել էին Կանտոնը հունվարի 23-ինն 1785 թվականին[46]: Բելգիացիոն Բաուերի օրոք Կանտոնից գնաց Նյու Յորք, որտեղ նա ժամանեց 1786 թվականի հունիսին[47]: Նյու Յորքից Անգլիայի Դովեր նավը ժամանելու մասին լուրը հրապարակվել է The Daily Universal Register-ում սեպտեմբերի 15-ին, և նույն թերթը հրապարակել է Օստենդից սեպտեմբերի 24-ին թվագրված նամակի մի հատված, որում ասվում էր. «Դե Բելգիոիոս կոմսին, East India Company-ն այստեղ է ժամանել Բենգալից և Չինաստանից, նրա բեռը հիմնականում բաղկացած է կտորեղենից, միայն ամենալավ թեյերի մի քանի արկղերից և Ցեյլոնի համեմունքներից մեկը, որի վրա նրանք կանգ են առել տան ճանապարհին[48]:

Պատկեր:Trieste Society share certificate.jpg
Կոբենզելի ճանապարհորդության համար Ուիլյամ Բոլթսի Տրիեստին ընկերության բաժնետոմսի վկայագիր

Կայսերական արծվի ճանապարհորդություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաց թողնելով Ամերիկայի անկախության պատերազմի ընձեռած հնարավորությունը՝ մրցակիցներից անխռով նավ ուղարկելու Հյուսիսարևմտյան ափ՝ անշուշտ, Բոլթսը կարողացավ մասնակցել կայսերական դրոշի ներքո ուղարկված միակ նավարկությանը՝ նախկին արևելքի կայսերական արծվի: Հնդիկ Լուդունը, որը 1786-ի նոյեմբերին նավարկեց Օստենդից՝ Չարլզ Ուիլյամ Բարքլիի օրոք[49]: 1786-ի նոյեմբերին նավարկելով Օստենդեն՝ Կայսերական արծիվը նավահանգիստ կատարեց Հավայի կղզիներ 1787 թվականի մայիսին և հունիսին հասավ Նոուտկա, որտեղից նա երկու ամիս առևտրով զբաղվեց դեպի ամերիկյան ափ: Այս ճանապարհորդության ընթացքում Բարքլին զգալիորեն ավելացրեց տարածքի աշխարհագրության գիտելիքները՝ մասնավորապես նույնականացնելով Խուան դե Ֆուկայի նեղուցը: Նա նոյեմբերի 5-ին մորթիներ վերցնելով վերադարձավ Մակաո[50]: Արշավախումբն ակնհայտորեն շահավետ էր, քանի որ 1788 թ. Հունիսի 21-ին Լոնդոնի քրոնիկոլում հոդվածում նշվում էր[51]: Ի սկզբանե նախատեսված էր, որ կայսերական արծիվը երեք նավարկություն կատարի դեպի Հյուսիսարևմտյան ափ, Ճապոնիա և Կամչատկա, բայց երբ նա հասավ Գուանչժոու իր առաջին սեզոնից հետո, նրան վաճառեցին այն բանից հետո, երբ արևմտյան հնդկական ընկերության կողմից իր մենաշնորհը խախտելու համար սպառնալիքներ հնչեցին[52]:

Ավստրալիայի գաղութացման ծրագիր 1786-1787[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1786-ի նոյեմբերին Շվեդիայի թագավոր Գուստավ III-ի կողմից Բոլթսին պայմանագիր տրվեց Արևմտյան Ավստրալիայի ափերի մոտ կղզի հայտնաբերելու մասին, որտեղ կարող էին հիմնել շվեդական գաղութ և առևտրային կետեր: Այնուամենայնիվ, ծրագիրը հաջորդեց այն բանից հետո, երբ հաջորդ տարի Շվեդիան պատերազմի մեջ մտավ Ռուսաստանի հետ: Իր աշխատանքի համար Բոլթսին 250 ֆունտ տվեցին, և առաջարկվող գաղութը երբեք չհիմնվեց[53]:

Բոլթսի վերջին տարիները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ասում են, որ Բոլթսը փորձել է վերակենդանացնել իր կարողությունը Ֆրանսիայում՝ ձեռնարկություն հիմնելով Փարիզի մերձակայքում, բայց պատերազմի բռնկումը կրկին ոչնչացրեց նրա հույսերը[54] Նա վերադարձավ Անգլիա 1800 թ.-ին, որտեղ անհաջող փորձ կատարեց շահագրգռել East India Company- ին `Անատոլիայից պղնձի պաշարներ ստանալու համար` Հնդկաստանում վաճառելու համար:[55]: Հետո նա տեղափոխվեց Լիսաբոն, որտեղ 1760-ականներին, մինչև Արևմտյան Հնդկական Ընկերությանը միանալը, նա աշխատում էր ադամանդի առևտրում: Իր վերջին կտակը նա կատարել է Լիսաբոնում 1805 թվականի օգոստոսին և մահացել, ասում են, Փարիզի աղքատ տանը (hôpital) 1808 թվականին[56]:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ William Bolts's will made in Lisbon on 12 August 1805 and proved in London on 7 September 1808, National Archives, Kew, National Archives, Kew, PRO, PROB 11/1485, sig.710; cited by H.V. Bowen, entry on William Bolts in the Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004, Vol.6, pp.496-7.
  2. ↑ Amsterdam City Archives, baptismal record
  3. ↑ Charles Piot, "Deux publications inconnues, de Guillaume Bolts", Bulletin du Bibliophile Belge, Bruxelles, tome XIII (2e serie, tome IV), 1857, pp.81-4.
  4. ↑ William Bolts, "A Short Chronological Narrative of Events [1801]", Cleveland Public Library, Cleveland, Ohio, John G. White Zamboni ms Wq 091.92, B 639s, f.1; cited in Barry M. Gough and Robert J. King, "William Bolts: An Eighteenth Century Merchant Adventurer", Archives: the Journal of the British Records Association, vol.xxxi, no.112, April 2005, pp.8-28, p.10. A. J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden, Haarlem, J.J. van Brederode, 2 Deel, 1854.
  5. ↑ William Bolts, "A Short Chronological Narrative of Events [1801]", Cleveland Public Library, John G. White Zamboni ms Wq 091.92, B 639s; and P.J. Marshall, East Indian Fortunes, Oxford, 1976, p.221. Précis de l'Origine, de la Marche et de la Chûte de la Compagnie d'Asie et d'Afrique dans les Ports du Littoral Autrichien, Liege, 1785, pp.6-7. William Bolts, Considerations on India Affairs, London, 1772-5, Vol.II, p.42; cited in Willem G. J. Kuiters, The British in Bengal, 1756-1773: a Society in Transition seen through the Biography of a Rebel: William Bolts (1739-1808), Paris, Indes savantes, 2002, p.114.
  6. ↑ William Bolts, Considerations on India Affairs, London, 1772, Part II, Vol.III, p.528; cited in J. Natarajan, Report of the Press Commission, Part 2, History of Indian Journalism, New Delhi, Government of India Publication Division, 1955, p.4.
  7. ↑ William Bolts, "A Short Chronological Narrative of Events [1801]", Cleveland Public Library, John G. White Zamboni ms Wq 091.92, B 639s, f.4.
  8. ↑ William Bolts, Considerations on India Affairs, London, 1772-5, I, passim; Harry Verelst, A View of the Rise, Progress and Present State of the English Government in Bengal, London, 1772, passim; L.S. Sutherland, The East India Company in Eighteenth-Century Politics, Oxford, 1952, pp.219-22,255-8.
  9. ↑ Kaunitz's to Joseph II, 7 August 1787, "Teehandel in Ostindien und China"; cited in Karl Ottmar von Aretin, "Fürst Kaunitz und die österreichisch-ostindische Handelscompagnie von 1775", Vierteljahrsschrift für Sozial- und Wirtschaftsgesichte, 46 (3), 1959, S.361-377.
  10. ↑ William Bolts, Considerations on India Affairs, London, 1772; Lucy S. Sutherland, The East India Company in Eighteenth-Century Politics, Oxford, Clarendon Press, 1952, pp.219-22, 231.
  11. ↑ Abdul Salaam Khursheed, Sahafat Bar-e Sagheer main; Maskeen Ali Hijazi, Nai Sahafat.
  12. ↑ "Octroi de Sa Majesté l'Imperatrice Reine Apostolique, accordé au Sieur Guillaume Bolts, à Vienne le 5 Juin 1775", Guillaume Bolts, Recueil de pièces authentiques, relatives aux affaires de la ci-devant Société impériale asiatique de Trieste, gérées à Anvers, Antwerp, 1787, pp.45-49.
  13. ↑ Franz von Pollack-Parnau, "Eine österreich-ostindische Handelskompanie, 1775-1785: Beitrag zur österreichische Wirtschaftsgeschichte unter Maria Theresia und Joseph II", Vierteljahrsschrift für Sozial- und Wirtschaftsgesichte, Beiheft 12, Stuttgart, 1927, S.24. Jan Denuce, "Charles de Proli en de Aziatische Kompagnie", Antwerpsch Archievenblad, fasc.1, 1932, pp.3-64. Helma Houtman-De Smedt, Charles Proli, Antwerps zakenman en bankier, 1723-1786: een biografische en bedrijfshistorische studie, Brussel, Paleis der Academiën, 1983, Verhandelingen van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België: Klasse der Letteren, no.108.
  14. ↑ Fulvio Babudieri, "Le vicende della 'Compagnia Asiatica di Trieste'", Archeografo Triestino, IV Serie, Vol.XLIX (XCVII della raccolta), 1989, articolo no.1130, pp.217-234. Michal Wanner, "William Bolts a Císařská asijská společnost v Terstu", Dějiny a současnost, 23/5, 2001, s.11-16; and idem, "Imperial Asiatic Company in Trieste—The Last Attempt of the Habsburg Monarchy to Penetrate East Indian Trade, 1781-1785", 5th International Congress of Maritime History, Royal Naval College, Greenwich, 23–27 June 2008. John Everaert, "Willem Bolts: India Regained and Lost: Indiamen, Imperial Factories and Country Trade (1775-1785)", in K.S. Mathew (ed.), Mariners, Merchants, and Oceans: Studies in Maritime History, New Delhi, Manohar, 1995, pp.363-369.
  15. ↑ Österreichisches Staatsarchiv, Haus-, Hof- und Staatsarchiv (HHStA), Ostindische Compagnie (OIC), iv; cited in Sven H. Carlson, Trade and Dependency, Uppsala, Acta Universitatis Upsalensis, 1984, Studia Historica Upsalensis, No.138, p.112.
  16. ↑ Carl Wadström, An Essay on Colonization, vol.1, London, 1794, pp.187-195; B. Struck, "Österreichs Kolonialversuche im 18. Jahrhundert", Völkerkunde: Beiträge zur Erkenntnis von Mensch und Kultur, Bd.III, 1 Jahrgang, 1927, S.184-193; Franz von Pollack-Parnau, "Eine österreich-ostindische Handelskompanie, 1775-1785: Beitrag zur österreichische Wirtschaftsgeschichte unter Maria Theresia und Joseph II", Vierteljahrsschrift für Sozial- und Wirtschaftsgesichte, Beiheft 12, Stuttgart, 1927, S.81-82; Alexandre Lobato, Os Austriácos em Lourenço Marques, Maputo, Imprensa de Universidade Eduardo Mondlane, 2000; Walter Markov, "L'expansion autrichienne outre-mer et les intérêts portugaises 1777-81", in Congresso Internacional de História dos Descobrimentos, Actas, Volume V, II parte, Lisboa, 1961, pp.281-291.
  17. ↑ 24 December 1776, British Library, India Office Records and Archives, Bengal Despatches, VIII, ff.271-4; quoted in Sir Richard Temple, "Austria's Commercial Venture in India in the Eighteenth Century", Indian Antiquary, vol.XLVI, December 1917, p.279.
  18. ↑ 25 January 1782, British Library, India Office Records and Archives, Bombay Despatches, VI, f.297; quoted in Sir Richard Temple, "Austria's Commercial Venture in India in the Eighteenth Century", Indian Antiquary, vol.XLVII, April 1918, p.68.
  19. ↑ Walter Markov, "La Compagnia Asiatica di Trieste", Studi Storici, vol.2, no.1, 1961, p.14.
  20. ↑ Franz von Pollack-Parnau, "Eine österreich-ostindische Handelskompanie, 1775-1785: Beitrag zur österreichische Wirtschaftsgeschichte unter Maria Theresia und Joseph II", Vierteljahrsschrift für Sozial- und Wirtschaftsgesichte, Beiheft 12, Stuttgart, 1927, S.45-47. Heinrich Sieveking, "Die Kaiserliche Flagge auf den Nikobaren", Ostasiatische Rundschau, num.5/6, 1940, S.111-2. Gazzetta Universale(Florence), 15 Febbraio 1780; The Public Ledger (London), 13 December 1779; St. James's Chronicle, 18 January 1780; London Chronicle, 11 March 1780; Journal politique, ou Gazette des gazettes, Octobre 1779, Seconde Quinzaine.
  21. ↑ Walter Markov, "L'expansion autrichienne outre-mer et les intérêts portugaises 1777-81", Congresso Internacional de História dos Descobrimentos, Actas, Volume V, II parte, Lisboa, 1961, pp.281-291.
  22. ↑ Guillaume Bolts, Précis de l'Origine, de la Marche et de la Chûte de la Compagnie d'Asie et d'Afrique dans les Ports du Littoral Autrichien, Liege, 1785, pp.17-8.
  23. ↑ Helma Houtman-De Smedt, "The ambitions of the Austrian empire with reference to East India during the last quarter of the eighteenth century", Chaudhury Sushil (ed.), Merchants, companies and trade: Europe and Asia in the Early Modern Era, Cambridge, Cambridge University Press, 1999, p.232-3.
  24. ↑ David Macpherson, The History of the European Commerce with India, London, 1812, p.316.
  25. ↑ Helma Houtman-De Smedt, "The ambitions of the Austrian empire with reference to East India during the last quarter of the eighteenth century", Chaudhury Sushil (ed.), Merchants, Companies and Trade: Europe and Asia in the Early Modern Era, Cambridge, Cambridge University Press, 1999, p.232-3.
  26. ↑ Guillaume Bolts, Recueil de pièces authentiques, relatives aux affaires de la ci-devant Société impériale asiatique de Trieste, gérées à Anvers, Antwerp, 1787, pp.60-65; N.L. Hallward, William Bolts, A Dutch Adventurer under John Company, Cambridge University Press, 1920, pp.190-95.
  27. ↑ Canton Consultations, 12 October 1783, British Library, India Office Records and Archives, G12/77; cited in Sven H. Carlson, Trade and Dependency, Uppsala, Acta Universitatis Upsalensis, 1984, Studia Historica Upsalensis, No.138, p.110. Franz von Pollack-Parnau, "Eine österreich-ostindische Handelskompanie, 1775-1785: Beitrag zur österreichische Wirtschaftsgeschichte unter Maria Theresia und Joseph II", Vierteljahrsschrift für Sozial- und Wirtschaftsgesichte, Beiheft 12, Stuttgart, 1927, p.91. Guillaume Bolts, Précis de l'Origine, de la Marche et de la Chûte de la chute de la Compagnie d'Asie et d'Afrique dans les ports du littoral autrichien, Liege, 1785, pp.29-30.
  28. ↑ The British Magazine, March 1783, p.239.
  29. ↑ Guillaume Bolts, Précis de l'Origine, de la Marche et de la Chûte de la Compagnie d'Asie et d'Afrique dans les Ports du Littoral Autrichien, Liege, 1785, pp.31-39, 65-69; Franz von Pollack-Parnau, "Eine österreich-ostindische Handelskompanie, 1775-1785: Beitrag zur österreichische Wirtschaftsgeschichte unter Maria Theresia und Joseph II", Vierteljahrsschrift für Sozial- und Wirtschaftsgesichte, Beiheft 12, Stuttgart, 1927, S.91-96. Helma Houtman-De Smedt, "The ambitions of the Austrian empire with reference to East India during the last quarter of the eighteenth century", Chaudhury Sushil (ed.), Merchants, companies and trade: Europe and Asia in the Early Modern Era, Cambridge, Cambridge University Press, 1999, pp.236-7. Walter Markov, "La Compagnia Asiatica di Trieste", Studi Storici, vol.2, no.1, 1961, pp.22-24. Ernest Jean van Bruyssel, Histoire du commerce et de la marine en Belgique, Tome 3, 1865, pp.295-299.
  30. ↑ Freeman's Journal, 25 May1786, reprinted in American newspapers, such as The Pennsylvania Herald (Philadelphia), 6 September 1786.
  31. ↑ Catherine Gaziello, L'expédition de Lapérouse, 1785-1788, Paris, 1984, pp.49-50.
  32. ↑ Gazette van Gend, 19 July 1779 and 30 July 1781.
  33. ↑ Guillaume Bolts, Recueil de pièces authentiques, relatives aux affaires de la ci-devant Société impériale asiatique de Trieste, gérées à Anvers, Antwerp, 1787, pp.104-5.
  34. ↑ Robert J. King, "Heinrich Zimmermann and the Proposed Voyage of the KKS Cobenzell to the North West Coast in 1782-1783", The Northern Mariner, vol.21, no.3, July 2011, pp.235-262.
  35. ↑ Journal für Rationelle Politik (Hamburg), July 1782.] Guillaume Bolts, Recueil de pièces authentiques, relatives aux affaires de la ci-devant Société impériale asiatique de Trieste, gérées à Anvers, Antwerp, 1787, pp.99-100.
  36. ↑ Leopold Joseph Fitzinger, Geschichte des Kaiserlich-Königlichen Hof-Naturalien-Cabinetes zu Wien, Wien, 1856, S.23-24; Helga Hühnel, "Botanische Sammelreise nach Amerika in 18. Jahrhundert", Franz Wawrik et al (eds.), Die Neue Welt: Oesterreich und die Erforschung Amerikas, Wien, Oesterreichische Nationalbibliothek, 1992, S.61-78; Helene M. Kastinger Riley, "Charleston's Drawing Master Bernhard Albrech
  37. ↑ Bolts to Catherine II, Vienna, November 1782, offering to lead a Russian expedition to the North West Coast of America, Kamchatka and China, Российский государственный архив древних актов, фонд Госархива [Государственный Aрхив Российский Империй], разряд XXIV (Сибирский приказ и управление Сибирью), дело 61 (Проект Капитана Г.И. Болтца об экспедиции к северо-западному поберeжью Америки 1782), [Rossiiskii Gosudarstvennyi Arkhiv Drevnikh Aktov, fond Gosarkhiva (Gosudarstvennyi Arkhiv Rossiiskoi Imperii), razryad 24: Siberian order and control of Siberia, delo 61 Project of Captain Bolts for an expedition to the north-west coast of America, 20ff.]; cited in Центральный Государивенный Архив Древних Aктов CCCP: Путеводитель (Tsentral'nyi Gosudarstvennyi Arkhiv Drevnikh Aktov USSR: Putevoditel'), Tome I, Moskow, 1991, page 378. Bolts to Ostermann, 17 December 1782, Российский государственный архив древних актов (Rossiiskii gosudarstvennyi arkhiv drevnikh aktov/Russian State Archive of Early Acts, Moscow), fond Gosarkhiva (Gosudarstvennyi Arkhiv Rossiiskoi Imperii), razryad 24, delo 61; cited in Glynn Barratt, Russia in Pacific Waters, 1715-1825, Vancouver, University of British Columbia Press, 1981, pp.89, 254.
  38. ↑ "Plan pour les lettres patentes d'octroy exclusif proposé à être accordé par sa majesté le roi des Deux Siciles à Guillaume Bolts pour le commerce et navigation aux Indes Orientales, à la Chine et ailleurs, sous le titre de Société Royale Asiatique de Naples, pour le termes de 21 anneés", Archivio di Stato di Napoli, Esteri, f.4211; cited in Giovanni Iannettone, Iniziative di commercio con le Indie Orientali del Regno delle Due Sicilie, Napoli, 1967, pp. 3ff; and in idem, Presenze italiane lungo le Vie dell'Oriente nei Secoli XVIII e XIX nella Documentazione diplomatico-consolare italiana, Napoli, Edizioni scientifiche italiane, 1984, pp.66-69; and in Aurelio Lepre, "Sui rapporti tra Mezzogiorno ed Europa nel Risorgimento", Studi Storici, Anno 10, no.3, Jul.-Sep. 1969, pp.556-7.
  39. ↑ Archivio di Stato di Napoli, Esteri, f.4211; cited in Aurelio Lepre, "Sui rapporti tra Mezzogiorno ed Europa nel Risorgimento", Studi Storici, Anno 10, no.3, Luglio-settembre. 1969, pp.557.
  40. ↑ Bolts à Castries, 25 Janvier 1785 and 9 Avril 1785, Rigsarkivet (Stockholm), Handel och Sjöfart, 193, "W. Bolts' förslag till kolonisation af en ö ... 1786-1790"; cited in Holden Furber, "In the Footsteps of a German 'Nabob': William Bolts in the Swedish Archives", The Indian Archives, vol.12, nos.1-2, January–December 1958, p.16 (reprinted in Holden Furber, Private Fortunes and Company Profits in the India Trade in the 18th Century, edited by Rosane Rocher, Aldershot and Brookfield, Variorum, 1997, Variorum Collected Studies CS569). An incomplete copy of Bolts's letter to Castries of 25 January 1785 is held at the Bibliothèque nationale (Paris), Département de Manuscrits, Manuscrits français, "nouvelles acquisitions françaises", Collection Margry, no.9424, ff.2-4; cited in Abraham Phineas Nasatir, French Activities in California, Stanford, Stanford University Press, 1945, p.380.
  41. ↑ "Projet de Fleurieu et Instructions du Roi", Archives nationales, Fonds de la Marine, 3JJ 386, ff.29-30; quoted in Catherine Gaziello, L'Expédition de Lapérouse 1785-1788: Réplique française aux voyages de Cook, Paris, CTHS, 1984, pp.50-51. Archives nationales, Fonds de la Marine, B4 319-20.
  42. ↑ Archives nationales, Fonds de la Marine, 3JJ 389, f.1; quoted in Catherine Gaziello, L'Expédition de Lapérouse 1785-1788: Réplique française aux voyages de Cook, Paris, CTHS, 1984, p.50.
  43. ↑ N.L. Hallward, William Bolts, Cambridge, 1920, p.193. Adolf Beer, "Die österreichische Handelspolitik unter Maria Theresia und Joseph II: Studien zur Geschichte de österreichischen Volkswirtschaft", Archiv für Österreichische Geschichte, Band 86, 1899, S.100-104; Franz von Pollack-Parnau, "Eine österreich-ostindische Handelskompanie, 1775-1785: Beitrag zur österreichische Wirtschaftsgeschichte unter Maria Theresia und Joseph II", Vierteljahrsschrift für Sozial- und Wirtschaftsgesichte, Beiheft 12, Stuttgart, 1927, p.88.
  44. ↑ Münchner Zeitung, 21sten. Januars 1783, S.47-48; Wiener Zeitung, 15 and 18 January 1783. The St. James's Chronicle, 1 June 1784; The Universal Daily Register, 10 October 1785; The Morning Chronicle, 26 November 1785. Sir Richard Temple, "Austria's Commercial Venture in India in the Eighteenth Century", Indian Antiquary, vol.XLVII, April 1918, pp.85-92. Fulvio Babudieri, Trieste e gli Interessi austriaci in Asia nei Secoli XVIII e XIX, Padova, CEDAM, 1966, doc.26, "Certificato azionario della Société Triestine".
  45. ↑ The London Chronicle, The Morning Post, 8 October, The Public Advertiser and The Daily Universal Register, 10 October, The Freeman's Journal, 15 October 1785.
  46. ↑ The Universal Daily Register, 20 March 1786.
  47. ↑ The Connecticut Courant (Hartford), 19 June 1786.
  48. ↑ The Daily Universal Register, 30 September 1786; Gazette van Gend, 25 September 1786; The Public Ledger, 10 October 1786.
  49. ↑ Madeleine Ly-Tio-Fane, "A reconnaissance of tropical resources during Revolutionary years: the role of the Paris Museum d'Histoire Naturelle", Archives of Natural History, vol.18, part 3, 1991, pp.323-362, p.337; Log of the Loudoun/Imperial Eagle, Provincial Archives of British Columbia, A/A/20.5/L92; Beth Hill, The Remarkable World of Frances Barkley, 1769-1845, Sidney (BC), 1978, p.60; B.M. Gough, "Charles William Barkley", Dictionary of Canadian Biography, VI, 36-7; and Holden Furber, John Company at Work (Cambridge, Mass., 1948), p.71; Louis Dermigny, Chine et l'Occident: le Commerce à Canton au XVIIIeme. Siècle, Paris, SEVPEN, 1964, tome III, p.1155.
  50. ↑ The Public Advertiser, 17 June 1788; "New Fur Trade", The World, 6 and 13 October 1788, and The European Magazine, November 1788. The Imperial Eagle is described as belonging to the Austrian East India Company (that is, the Imperial Company of Trieste) in F.W. Howay, A List of Trading Vessels in Maritime Fur Trade, 178 –1794, Ottawa, Royal Society of Canada, 1930, p.115.
  51. ↑ Also in The Morning Chronicle, 23 June, The Public Advertiser and The Morning Post, 24 June, The Morning Herald, 25 June, and Freemans Journal (Dublin), 28 June 1788.
  52. ↑ Beth Hill, The Remarkable World of Frances Barkley, 1769-1845, Sidney (BC), 1978, p.60; F.W. Howay, "Early Navigation of the Straits of Juan de Fuca", The Quarterly of the Oregon Historical Society, vol.XII, no.1, 1911, p.9. Williamson, "John Henry Cox", p.16.
  53. ↑ Robert J. King, "Gustaf III's Australian Colony", The Great Circle, vol.27, no.2, 2005, pp.3-20.
  54. ↑ Michaud freres, Biographie universelle, Paris, tome 5, 1812, entry on William Bolts.
  55. ↑ Bolts to Hugh Inglis, London, 20 August 1800 ; cited in Willem G. J. Kuiters, The British in Bengal, 1756-1773: A Society in Transition seen through the Biography of a Rebel: William Bolts (1739-1808), Paris Indes savantes, 2002), pp.175, 186.
  56. ↑ William Bolts's will made in Lisbon on 12 August 1805 and proved in London on 7 September 1808, National Archives, Kew, National Archives, Kew, PRO, PROB 11/1485, sig.710, cited by H.V. Bowen, entry on William Bolts in the Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004, Vol.6, pp.496-7.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Tat_Chobanyan/Ավազարկղ&oldid=7832204» էջից