Jump to content

Մասնակից:Diana.023/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Իրաքը պետություն է Մերձավոր Արևելքում, Միջագետքի լեռնաշխարհում, Տիգրիս և Եփրատ գետերի հովտում: Այն հարավ-արևելքում սահմանակից է Քուվեյթին, հարավում՝ Սաուդյան Արաբիային, արևմուտքում՝ Հորդանանին և Սիրիային, հյուսիսում` Թուրքիային, արևելքում` Իրանին: Իրաքի տարածքը հարավ-արևելքում ունի մուտք դեպի Պարսից ծոց:

Մակերես - 437,072 կմ²:

Սահմանի ընդհանուր երկարությունը 3631 կմ է: Իրանի հետ սահմանների երկարությունը `1458 կմ, Հորդանանը` 181 կմ, Քուվեյթը `242 կմ, Սաուդյան Արաբիան` 814 կմ, Սիրիան `605 կմ, Թուրքիան` 331 կմ:

Առափնյա գիծ` 58 կմ:

Ամենաբարձր կետը Շեխա-Դար լեռն է (3611 մ):

Իրաքի մեծ մասը տեղակայված է Միջագետքի լեռնաշխարհում, որը Նախաբամբրիական Արաբական Պլատֆորմը և Ալպյան-Հիմալայան շարժական գոտու երիտասարդ լեռնաշխարհը բաժանող նախահայրն է: Միջագետքի լեռնաշխարհի հյուսիսային հատվածը դենուդացիոն-կուտակված հարթավայր է, 200-500 մ բարձրությամբ, բարդ է առանձին մնացորդային զանգվածներով, մինչև 1460 մ բարձրությամբ (Սինջարի լեռներ), Միջագետքի հարավային հատվածը ճահճային ալուվիալ լեռնաշխարհ է, ոչ ավելի, քան 100 մ բարձրությամբ: Դեպի Իրաք հարավ-արևմուտքից, որը գտնվում է սիրիական-արաբական ռազմավարական սարահարթում մինչև 900 մ բարձրություն, որը գրավված է սիրիական անապատում և Ալ-Հաջար անապատում: Իրաքի հյուսիսում ձգվում են Հայկական լեռնաշխարհի ցածր լեռնաշղթաները, երկրի հյուսիս-արևելքում անցնելով Իրաքի ամենաբարձր կետ ունեցող իրանական լեռնաշխարհի միջին բարձրությունների լեռնաշղթաներ` Չեխա լեռան: 3611 մ Այս լեռնային տարածքները բնութագրվում են սեյսմակայունության բարձրացմամբ:

Իրաքի հիմնական օգտակար հանածոներն են նավթը և գազը, որի հանքավայրերը ձգվում են երկրի հյուսիս-արևմուտքից մինչև երկրի հարավ-արևելք` Միջագետքի երկայնքով, և պատկանում են Պարսից ծոցի նավթագազային ավազան:

Իրաքի կլիման մայրցամաքային է` չոր շոգ ամառներով և համեմատաբար անձրևոտ ցուրտ ձմեռներով` հյուսիսային արևադարձային, հարավային արևադարձային տարածքներով: Հունվարի միջին ջերմաստիճանը բարձրացվում է հյուսիսից հարավից 7-ից 12°C (լեռներում ձյուն կա), հուլիս ամսվա միջին ջերմաստիճանը ամենուրեք 34°C է (որոշ օրերին կարող են հասնել 48°C): Տարեկան տեղումները 50-150 մմ հարթավայրում են, իսկ լեռներում` մինչև 1500 մմ: Ամռանը փոշու փոթորիկները հարավում հաճախակի են լինում:

Երկրի հիմնական ջրային հոսքերը Տիգրիսն ու Եփրատն են, որոնք անցնում են Միջագետքի լեռնաշխարհը հյուսիս-արևմուտքից դեպի հարավ-արևելք և ստորին մասում միանում են Շաթթ ալ-արաբին, որը հոսում է Պարսից ծոց: Ոռոգման համար օգտագործվում են Եփրատի ջրերը, որոնք Իրաքում զգալի վտակներ չունեն: Վագրն իր վտակներով` Բոլշոյ Զաբ, Մալի Զաբ և Դիալա, ունի հիդրոէլեկտրակայաններ: Պարբերաբար նավարկումը հնարավոր է հիմնականում Շաթթ ալ-արաբ գետի վրա:

Միջագետքի լեռնաշխարհի դեպրեսիաները շատ են լճերում` Թարթար, Էլ Միլհ, Էլ Համար, Էս Սաադիա, Էլ Հաբբանիա: Անապատներում, անձրևների ժամանակ, ժամանակավոր հոսքեր են հոսում:

Անտառները, որոնք զբաղեցնում են երկրի տարածքի 2%-ը, աճում են լեռներում (կաղնիներ, պիստակներ, կրտսեր լեռնաշղթաներ, այլընտրանքային նախալեռներին `մաեքսի և փշոտ թփերով) և խոշոր գետերի (տամարիսկ, կտոր, Եփրատ տուրբանգա) հովտերում: Ամենաբարձր լեռնաշղթաների վերին լանջերը զբաղեցնում են ալպյան մարգագետինները: Ամսաթիվ արմավենիները մշակվում են Իրաքի հարավում:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]