Մասնակից:Արտյոմ Օհանյան/Ավազարկղ14
| ՀՖԱՖ - Հայաստանի Ֆրիսբիի Ազգային Ֆեդերացիա | |
|---|---|
| Տեսակ | Սպորտ |
| Ծագման երկիր |  Հայաստան |
| Ստեղծվել է | 2014 |
| Թիմ մեծ | Տղաների խումբ |
Ֆրիզբի սպորտաձևը Հայաստանում զարգացրել է Սերյոժա Հայրապետյանը, ով Ֆրիզբիի Հայկական Ազգային Ֆեդերացիայի նախագահն է։ Ֆրիզբիի պարապմունքները Հայաստանում սկսվել են 2014 թվականից[1]:
ՀՖԱՖ-Հայաստանի Ֆրիսբիի Ազգային Ֆեդերացիա․ Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆրիզբին նոր սպորտաձև է Հայաստանում, որը մեծ արագությամբ իր շուրջն է հավաքում շատ հետևորդների։
Սպորտաձևը Հայաստոնում զարգացրել է Սերյոժա Հայրապետյանը, ով Ֆրիզբիի Հայաստանի Ազգային Ֆեդերացիայի նախագահն է։ Ֆրիզբիի պարապմունքները Հայաստանում սկսվել են 2014 թվականից։ Խաղը այժմ մեծ տարածում է գտել և ունի ավելի քան 400 մարզիկ, կան տղաների, աղջիկների և խառը ակումբներ՝ առանց տարիքային սահմանափակման։
Հայաստանի հավաքականը հաղթանակներ է գրանցել 2016 թվականին Վրաստանում, ապա նաև Ադրբեջանում կայացած ֆրիզբիի մրցաշարերում։ Այսպիսին են Հայաստանի շարունակելի առաջընթացները երիտասարդ մարզաձևում։ Ֆրիզբին իր առաջընթացն է գրանցում նաև Արցախի Հանրապետությունում։
Ֆրիզբիի Հայկական Ազգային Ֆեդերացիան պաշտոնապես համարվում է Թռչող Աթսեի Համաշխարհային ֆեդերացիայի անդամ և մտնում է նրա կազմի մեջ[2]։
Անկախ տարիքից, սեռից և կրոնական պատկանելիությունից ֆրիզբին հնարավորություն է տալիս աշխատել թիմով, փոխել մտածելակերպը և բացահայտել անհատական կարողությունները։
2014 թվականի հունիսին այս սպորտաձևի մեջ ընդգրկված էին ընդամենը 35 մարզիկ։
Առաջին խառը (տղաներ և աղջիկներ մեկ թիմում) թիմերի առաջնությունը տեղի է ունեցել Երևանում։
2015 թվականի ապրիլին, մրցաշարին մասնակցում էին 50 մարզիկներ, որոնք բաժանված էին 5 խառը թիմերի միջև, մայիսին արդեն 70 մարզիկներ(6 թիմ)։ Հունիս ամսին ստեղծվել են 4 աղջիկների և 6 տղաների թիմեր, որի մեջ ներգրավված էին 80 մարզիկներ։ Նրանց միջև անցկացվեց առաջնություն, որից հետո առաջինից երրորդ տեղ գրավված թիմերը պարգեվատրվեցին մեդալներով։
Սեպտեմբերին մարզիկների թիվը հասել է 120-ի և կրկին անցկացվել է մրցաշար թիմերի միջև։
Հոկտեմբերի առաջնությանը մասնակցում էին 120 մարզիկներ Հայաստանի տարբեր քաղաքներից և մարզերից։ Այս առաջնությանը հաղթող թիմը պարգևատրվեց գավաթով և մեդալներով, ինչպես նաև լավագույնները ստացան պատվոգրեր։
2016 թվականին արդեն ձևավորվել էին 18 թիմեր՝ 6 աղջիկների և 12 տղաների։ Միացել է Վանաձորի, Նշավանի և այլ թիմեր։
2016 թվականի օգոստոսին ուսուցման նպատակով Հայաստան են ժամանել Գերմանիայի և Շվեցարիայի հավաքականների մարզիչները։
Հոկտեմբերին կազմավորվել է Հայաստանի Ֆրիզբիի ազգային հավաքականը (տղաների և աղջիկների): Այնուհետև Հայաստանի հավաքականը մասնակցեց ընկերական հանդիպման Թբիլիսիում՝ Վրաստանի հավաքականի դեմ: Հայ աղջիկների հավաքականը ջախջախեց 10:0 հաշվով, իսկ տղաները հաղթանակի հասան 17:14 հաշվով:
2017 թվականի մայիսին կայացավ լիգայի վերջին խաղաշրջանը, որտեղ հաղթող թիմերը պարգևատրվեցին մեդալներով, պատվոգրերով և գումարային պարգևներով: Լիգաից հետո ձևավորվեց ինչպես տղաների այնպես ել աղջիկների պրոֆեսիոնալ և կիսապրոֆեսիոնալ A և B լիգաները:
Ֆրիզբիի պատմությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
20-րդ դարի քառասունական թվականների վերջին ամերիկյան հասարակության մեջ լայն տարածում էր գտել անհայտ թռչող օբյեկտների թեման: Դրանցով զբաղվում էր Վոլտեր Ֆրիդրիխ Մորրիսոնը: Նա 1948 թվականին հնարել է մի թռչող ափսե, որը արտաքինից հիշեցնում էր չհայտնաբերված թռչող օբյեկտ (ՉԹՕ): Հետագայում նա շատ աշխատեց, կատարելագործեց այդ սարքը և արդյունքում ստեղծված պլաստիկ սարքը սկսեց թռչել՝ դառնալով լավ վաճառվող ապրանք: Այն հիմք դարձավ ֆրիզբի (Frisbee) մարզաձևի ստեղծման համար[3]:
Մարդիկ նետել են իրար սկավառականման իրեր դեռևս հին ժամանակներից: Որոշները պարզապես հաճույքի համար են նետել այդ իրերը, բայց որոշներն էլ օգտագործել են այն, որպես զենք: Հին Հունաստանում թռչող սկավառակը ընդգրկվեց Օլիմպիական խաղերի շարքում: Այդ բանից հետո այնպիսի առարկաները, ինչպիսիք են ուղեգորգերը, գլխարկները, կափարիչները, կարկանդակները և տորթի ամանները դարձան հիանալի տարբերակներ որպես ֆրիզբի օգտագործելու համար:
Վոլտեր Ֆրեդերիկ Մորիսոնը և նրա ապագա կին Լուսիլին 1937 թվականի Երախտագիտության օրվա ավարտին, մտածեցին նոր և հետաքրքիր իր նետելու համար, որն էր՝ ադիբուդիի ամանի կափարիչը: Շուտով նրանք մի խանութից սկսեցին պատվիրել տորթեր 25 ցենտով՝ տորթի սկուտեղի համար, և Կալիֆորնիայի ափերին սկսեցին նետել իրար այդ սկուտեղները[4]:
Մորիսոնը Դը Վիրջինիան-Փիլոթ ամսագրում 2007 թվականին ասել է. «Մարդիկ կարող էին գնել այդ սկուտեղը հինգ ցենտով, բայց նրանք պատրաստ էին վճարել չորս անգամ ավել այդ սկուտեղի համար, ահա դա էլ բիզնեսն է»[5]: Մորիսոնները շարունակեցին իրենց բիզնեսը մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, երբ նա ծառայում էր բանակի օդային ուժերում, հետո նա դարձավ պատերազմի գերի[5]: Պատերազմից հետո Մորիսոնը սկսեց գծել աերոդինամիկորեն բարելավված թռչող ափսեի դիզայինը, որը կոչեց՝ Վիրլո_Վեյ[4]: Նա և իր գործընկեր Վորեն Ֆրանսիոնին 1948 թվականին սկսեցին արտադրել առաջին պլաստմասե ափսեն: Նրանք վերանվանեցին այն՝ թռչող ափսե[5]:
«Մենք աշխատում էինք տոնավաճառներում ցուցադրել այն»,-Մորրիսոնը պատմում էր Վիրջինիան-Փիլոթին: Նրանք լսել էին մի խոսակցություն, որ երկու սկավառակները կարելի է օգտագործել անտեսանելի լարով, այսպիսով նրանք սկսեցին զարգացնել այս ապրանքը[5]: «Թռչող ափսեն անվճար էր, իսկ անտեսանելի լարը արժեր $1»[6]: «Ահա թե, որտեղից մենք հասկացանք, որ կարելի է վաճառել այս ապրանքը, որովհետև այն հիացնում էր մարդկանց»[5]: Մորրիսիոնը և Ֆրանսիոնին իրենց համագործակցությունը ավարտեցին 1950-ականներին[5], և Մորրիսոնը 1954 թվականին հիմնեց իր անձնական ընկերությունը, որպեսզի վաճառի թռչող ափսեներ, որը կոչվում էր Ամերիկյան Թրենդներ: Այն պատրաստված էր Հարավային Կալիֆորնիայի պլաստմասից[4]: Հետո նա հասկացավ, որ կարող է արտադրել ավելի մատչելի տարբերակներ և 1955 թվականին ստեղծեց նոր մոդել, որը կոչվում էր Փլուտո Փլաթթեր, սա նախատիպն էր բոլոր ժամանակակից սկավառակների: 1957 թվականի հունվարի 23-ին նա վաճառեց Wham-O ընկերությունը [4][Ն 1]: 1957 թվականի հունիսին Վհամ-Օ-ի համահիմնադիրներ Ռիչարդ Ները և Արթուր «Սփուդ» Մելինը տվեցին սկավառակին բրենդային Ֆրիզբի անվանումը, որը ասում էին քոլեջի ուսանողները Փլուտո Փլաթթերի փոխարեն[9]: Այն եղել է Ֆրիզբի կարկանդակների ընկերության[10] անվանումը: Յելի համալսարանում ուսանողները վերցնում էին կարկանդակների նետված սկուտեղները, որոնց վրա կար նաև ընկերության լոգոն և սկսում նետել միմյանց, ինչպես 1937 թվականին անում էին Մորրիսոնը և նրա կինը[5]:
Ֆրիզբիի հաջողության ետևում կանգնած է Հարավային Կալիֆորնիայի Էդվարդ Հեդրիքը, որը եղել է Վհամ-Օ-ի գլխավոր մենեջերը և մարկետինգի փոխնախագահը: Հեդրիքը ձևափոխել է սկավառակը այնպես, որ ավելի հեշտությամբ օգտագործվի[11]: Վհամ-Օ-ն փոխեց իր մարկետինգային ռազմավարությունը, որպեսզի ֆրիզբին գովազդի որպես նոր սպորտաձև.: 1964 թվականին առաջին պրոֆեսիոնալ տարբերակը անցավ վաճառքի: Հեդրիքը կրկնապատկեց այդ դիզայինը, որպեսզի սկավառակը ավելի հաստատուն թռչի[12]: Հեդրիքը հայտնի դարձավ, որպես Ֆրիզբի սպորտաձևի հայր[13], նա հիմնադրեց Ֆրիզբիի միջազգային ասոցիացիան և Դեն Ռոդդիքին նշանակից ասոցիացիայի ղեկավար: Ռոդդիքը սկսեց հիմնադրել հյուսիսամերիկյան մրցաշարներ՝ Ֆրիզբիի տարբեր տեսակների համար, որոնցից են՝ ազատ ոճի, գաթս, Դաբլ Դիսկ Քորթ և այլն[14]: Հետագայում Հեդրիքը զարգացրեց գոլֆի սկավառակը[15][16], այն ի սկզբանե խաղում էին ֆրիզբիով, սակայն հետո ստեղծվեց ավելի աերոդինամիկ տարբերակ գոլֆի համար: Հեդրիքի մահից հետո նրա դիակը այրել են, իսկ մոխիրը լցրել մի ֆրիզբիի մեջ և այն տրվել է նրա ընտանքի անդամներին և ընկերներին[17], իսկ հետագայում վաճառվել է Էդ Հեդրիքի հիշատակի թանգարանին[18]:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Ֆրիզբին նոր սպորտաձև է Հայաստանում, որը մեծ արագությամբ իր շուրջն է ․․․». Վերցված է 29.06.2019-ին.
- ↑ «Սպորտաձևը Հայաստանում զարգացրել է Սերյոժա Հայրապետյանը, ով Ֆրիզբիի Հայկական․․․». Վերցված է 29.06.2019-ին.
- ↑ «20-րդ դարի քառասունական թվականների վերջին ամերիկյան հասարակության մեջ լայն տարածում էր գտել անհայտ․․․». Վերցված է 29.06.2019-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Kennedy, Phil. «The History of the Frisbee®» (PDF). Wormhole Publishers. Վերցված է January 19, 2019-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Swift, Earl (May 27, 2007). «50 years later, Frisbee still flying high». The Virginian-Pilot. Վերցված է July 28, 2013-ին.
- ↑ Walsh, Tim (October 2005). Timeless Toys: Classic Toys and the Playmakers Who Created Them (անգլերեն). Andrews McMeel Publishing. էջ 138. ISBN 9780740755712.
- ↑ Latson, Jennifer (January 23, 2015). «How Frisbees Got Off the Ground». Time (magazine). Վերցված է January 19, 2019-ին.
- ↑ :Eisenhood, Charlie (January 23, 2017). «On This Day: Wham-O Acquires Rights to Frisbee in 1957 | Livewire». Ultiworld. Վերցված է January 19, 2019-ին.
- ↑ «'Frisbee' Marks 50th Anniversary of Name Change». CTVglobemedia. June 16, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից November 1, 2007-ին. Վերցված է June 19, 2007-ին.
{{cite news}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Frisbee Inventor Dies at 90 - CNN.com». CNN. February 12, 2010. Վերցված է May 2, 2010-ին.
- ↑ Morrison, Fred; Phil Kennedy (January 2006). Flat Flip Flies Straight! True Origins of the Frisbee. Wethersfield, CT: Wormhole Publishers. ISBN 978-0-9774517-4-6. OCLC 233974379. Fred Morrison: "Headrick had an eye for product design…. The "NEW LOOK" contributed mightily to its phenomenal success."
- ↑ The First Flight of the Frisbee: The History of the Frisbee
- ↑ Malafronte, Victor A. (1998). F. Davis Johnson (ed.). The Complete Book of Frisbee: The History of the Sport & the First Official Price Guide. Rachel Forbes (illus.). Alameda, Cal.: American Trends Publishing Company. ISBN 0-9663855-2-7. OCLC 39487710.
- ↑ «History of Frisbee sport and Flying Disc freestyle». Formative Years. Վերցված է September 26, 2017-ին.
- ↑ «Ed Headrick, Designer of the Modern Frisbee, Dies at 78». New York Times. Վերցված է June 14, 2002-ին.
- ↑ «The History of Disc Golf». Discgolf.com. Վերցված է December 27, 2011-ին.
- ↑ "Edward 'Steady Ed' Headrick" Find A Grave.
- ↑ Steady Ed Memorial Discs Disc Golf Association
Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "Ն", but no corresponding <references group="Ն"/> tag was found