Հարություն մեռյալներից
Հարություն (հին սլավոներեն՝ խաչ - «վերակենդանացում, առողջություն»[1]) կամ անաստազիս (հուն․՝ ανά-στασης - «վեր կաց»[2]), մահից հետո կյանք վերադառնալու հայեցակարգ։ Ռեինկարնացիան այլ կրոնների կողմից ընդունված գործընթաց է, որում նույն անձը կամ աստվածությունը վերադառնում է ապրելու ոչ թե նույն մարմնում, այլ մարմնում։
Մահացածների հարությունը հանդիսանում է Աբրահամյան կրոնների ստանդարտ վախճանաբանության համոզմունքը և ժամանակների վերջում մահացածների վերադարձը կյանք և նրանց մարմինների վերականգնումը[3]։ Որպես կրոնական հասկացություն՝ այն օգտագործվում է երկու տարբեր առումներով՝ առանձին հոգիների հարության հավատը, որը հանդիսանում է շարունակական (քրիստոնեական իդեալիզմ, գիտակցված վախճանաբանություն), կամ ժամանակների վերջում միակ հարության հավատը։ Որոշ մարդիկ կարծում են, թե հոգին հանդիսանում է մարդկանց վերակենդանացման իրական միջոց[4]։
Հիսուսի մահն ու հարությունը հանդիսանում են քրիստոնեության ուշադրության կենտրոնը։ Ծագում են քրիստոնեա-աստվածաբանական բանավեճեր այն մասին, թե որ հարությունն է փաստացի՝ երկնքում հոգևոր հարությունը, թե՞ նյութական վերակենդանացումը մարդկային մարմնում[5]։ Չնայած բազմաթիվ քրիստոնյաներ հավատում են, որ Հիսուսի հարությունը և համբարձումը տեղի է ունեցել նյութական մարմնում, շատերն էլ կարծում են, որ այն հոգևոր է եղել[6][7]։
Կրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մերձավոր Արևելքի հնագույն կրոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարություն հասկացությունը հանդիպում է Մերձավոր Արևելքի հին և ոչ աբրահամական կրոնների գրվածքներում։ Մեզ հասած մի քանի եգիպտերեն և քանանական գրվածքներում հիշատակվում են մահացող և վերակենդանացող աստվածների մասին, որոնցից են Օսիրիսն ու Բաալը։ Ջորջ Ֆրեզերը «Ոսկե ճյուղը» գրքում նկարագրում է այդ աստվածներին[8], սակայն նրա օրինակներից շատերը, ըստ տարբեր գիտնականների, խեղաթյուրում են աղբյուրները[9]։
Աբրահամյան կրոններում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քրիստոնեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեռյալների համընդհանուր հարությունը քրիստոնեական կարծիք է այն մասին, որ Քրիստոսի երկրորդ գալուստով բոլոր հանգուցյալները մարմնով հարություն են առնում և Վերջին դատաստանի ժամանակ նրա առջև հայտնվում[10]։
Հարությունը Աստվածաշնչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Մարգարե Էզեկիելի հարությունը, ըստ Տիրոջ, տեղի է ունենում դաշտում բազմաթիվ ոսկորներ ցրելով (դրանք միմյանց և երակների հետ միանում են, փաթաթվում են մաշկով, և մարդն այդպես վերակենդանանում է), թեև ավելի հավանական է, որ դա մարգարեություն է ապագայում համընդհանուր մեռյալների հարության մասին և ոչ թե անձամբ Էզեկիելի երկրային կյանքի ժամանակների հետ կապված դրվագը,
- Բեթանիայից Ղազարոսի հարությունը,
- Ավետարանական պատմությունը Հիսուսի հարության մասին։ Հիսուսի հարության հավատը հանդիսանում է քրիստոնեության հիմնական ուսմունքներից մեկը,
- Հիսուսի մահը խաչի վրա։
Պատմական եկեղեցիներում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմական եկեղեցիներում մեռյալների համընդհանուր հարությունը կապվում է Քրիստոսի երկրորդ գալստին սպասելու հետ՝ ապրող կամ երբևէ ապրած մարդկության Վերջին դատաստանի իրականացման համար։
Մարմինները վերականգնելու անհրաժեշտությունն աստվածաբանորեն հիմնավորված է հետևյալ կերպ[11]․
- Մարդու մարմինը հանդիսանում է բանական մարդու անբաժան մասը, հետևաբար արդարների երջանկությունն ու մեղավորների տանջանքները թերի կլինեն, եթե փորձության միջով անցնի միայն մարդու հոգին, առանց մարմնի։
- Մարդու մարմինը հոգու հետ մասնակցել է մեղքի և բարու գործման ժամանակ, և անարդար կլիներ պատժել միայն մարդու հոգին, իսկ մարմինը անպատիժ թողնել, կամ հակառակը։ Այսպիսով, բոլոր մարդկանց միակ մարդկային էության վերականգնումն անհրաժեշտ է հավերժության մեջ երանության կամ տանջանքի ամբողջության համար։
Թեև հարություն են առնելու նույն մարմինները, սակայն դրանց «հոգևորը» վերափոխվելու է։ Մարմինների հոգևոր լինելը մեռելների հարության ժամանակ չի նշանակում նրանց աննյութականությունն ու անհամապատասխանությունը մարդկային էությանը։ Դրանք կլինեն իրական մարմիններ, ինչպես Հիսուսի դեպքում, ով մեռյալների առաջնեկն էր, սակայն նրանք Քրիստոսի նման կաստվածանան և կհամապատասխանեն ողջ աշխարհի փոփոխված հատկություններին նրա պատմության ավարտից հետո։ Աստվածամարդ Քրիստոսի մասնակցության միջոցով, իր աստվածության կարիքը չունենալու շնորհիվ, հարություն առած մարդիկ մարմնական կարիքներ չեն ունենա (օրինակ՝ ծննդաբերություն կամ սնունդ), այլ կունենան նոր՝ «հոգևոր»։ Թե ինչպիսի կարիքներ կլինեն իրականում, մենք մեր ներկա վիճակում չենք կարող ճշգրիտ հասկանալ։
Բողոքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բողոքական ուղղությունների մեծ մասի ուսմունքը մահացածների հարության մասին էականորեն չի տարբերվում «պատմական եկեղեցիների» ուսմունքից։ Բացառություն են կազմում միայն ադվենտիստները և Եհովայի վկաները, ովքեր կարծում են, որ մինչև հարությունը մարդն անգիտակից վիճակում է՝ բացարձակ անգիտության և անգործության, երազի նման վիճակի մեջ է և սպասում է Աստծո կողմից իր հարության (արթնացման) և հետագա հավիտենական կյանքին՝ փոփոխված երկրի վրա։
Եհովայի վկաները նաև կարծում են, որ «օծյալների» հատուկ փոքր խմբին, ի տարբերություն հավատացյալների մեծամասնության, կիրառելի է հետմահու հավերժական գոյության այլ ձև՝ «հոգևոր հարությունը»։ Այս հայեցակարգը ներառում է մարդկանց հատուկ դասի անմարմին գոյությունը (սկսած Հիսուսի աշակերտներից), որոնք արժանի են Քրիստոսի հետ երկնքում թագավորելու։ «Օծյալների» ընդհանուր թիվը կազմում է 144 000 մարդ։
Իսլամ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարության հանդեպ հավատը հանդիսանում է Աշխարհի վերջի (ահիրատ) մասին իսլամական հայեցակարգի մի մասը և իսլամական հավատքի (աքիդա) հիմնական սկզբունքներից մեկը։ Ըստ ուղղափառ իսլամի վարդապետության՝ հարություն են առնելու և՛ հոգիները, և՛ մարմինները։ Սա ասվում է Ալ-Հաջ սուրահի 6-րդ և 7-րդ այաթներում. «Դա տեղի է ունենում, քանի որ Ալլահը Ճշմարտությունն է, կենդանացնում է մեռյալներին և ունակ է ամեն ինչի, քանի որ այդ ժամը, որի մեջ կասկած չկա, անպայման կգա, և որովհետև Ալլահը կգա և հարություն կտա այն մարդկանց, ովքեր գերեզմաններում են»։ Մուսուլմանները մեծ նշանակություն են տալիս այս իրադարձությանը։
«Բաս» բառը «հարություն» իմաստով հիշատակված է Ղուրանի 15 այաթներում։ Մուհամեդ մարգարեի սուննան բացատրում է այս իրադարձության մանրամասները։ Ըստ ուղղափառ իսլամի ուսմունքների՝ մահից հետո վիճակը նույնն է, ինչ կյանքը, բայց դա անէությունը չէ։
Համաձայն իսլամական ուսմունքի՝ մահից հետո մահացածների հոգիները բարզախում են հայտնվում։ Մարմինները լքող հոգիները բարզախում կամ երանություն մեջ են լինում, կամ տառապում են և այնտեղ են մնում մինչև Դատաստան (կիյամատ)։ Բոլոր մարդկանց և հրեշտակների մահից հետո Իսրաֆիլ հրեշտակը շեփորի միջոցով կհայտարարի մեռյալների հարության մասին Վերջին դատաստանի համար[12]։
Հուդայականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մահացածների հարության գաղափարը քարոզում են թալմուդյան հինդուիզմի փարիսեցիները[13]։
Սադուկեցիները, եսայիները, սամարացիները և քարայիմները մերժում են հարության գաղափարը։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Этимологический словарь русского языка Шанского Н. М., статья «Воскресать»
- ↑ И. Х. Дворецкий, Древнегреческо-русский словарь, стр.132
- ↑ Воскресение Արխիվացված 2017-11-07 Wayback Machine // Толковый словарь русского языка
- ↑ «Philip Schaff: NPNF2-05. Gregory of Nyssa: Dogmatic Treatises, Etc. - Christian Classics Ethereal Library». www.ccel.org. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
- ↑ «CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: General Resurrection». www.newadvent.org. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
- ↑ «The resurrection myths about Jesus: a progressive Christian interpretation». www.religioustolerance.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
- ↑ «Resurrection Theories». gospel-mysteries.net. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
- ↑ Frazer J. The Golden Bough: A Study in Magic and Religion Ware. — Wordsworth, 1993.
- ↑ Smith J. Z. "Dying and Rising Gods" in Mircea Eliade // The Encyclopedia of Religion. — New York: Simon & Schuster, 1995. — Т. 3. — С. 521-27.
- ↑ Аверкий (Таушев) Всеобщее воскресение и Страшный Суд
- ↑ Свт. Игнатий (Брянчанинов). Поучение в пяток 1-й недели Великого поста. О теле человеческом. Արխիվացված 2008-04-21 Wayback Machine
- ↑ Гладкий В. Д. Исрафил // Древний мир. Энциклопедический словарь в 2-х томах. — М.: Центрполиграф, 1998.
- ↑ Воскресение из мёртвых՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում «Догма воскресения из мёртвых была одним из важных предметов спора между фарисеями, признававшими её, и саддукеями, её отрицавшими»
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարություն մեռյալներից» հոդվածին։ |
| ||||||
- Դիցաբանություն
- Կրոնական ուսմունք
- Աստվածաբանություն
- Վախճանաբանություն
- Հուդայականություն
- Քրիստոնեական աստվածաբանություն
- Կրոնական տերմինաբանություն
- Գեղանկարչություն
- Քրիստոնեական դիցաբանություն
- Գիտական ֆանտաստիկայի թեմաներ
- Հուդայական աստվածաբանություն
- Հնդկական փիլիսոփայություն
- Աստվածաշունչ
- Քրիստոնեական տերմիններ
- Կաթոլիկություն
- Ավետարան ըստ Մատթեոսի
- Կյանք