Կլիթեմնեստրա

Կլիթեմնեստրա;
Տեսակ	Հին հունական դիցաբանության կերպար
Դիցաբանություն	Հունական դիցաբանություն
Սեռ	իգական
Հայր	Տինդարեուս
Մայր	Լեդա
Քույր/Եղբայր	Պոլիդևքոս, Կաստոր և Հեղինե Չքնաղ
Ամուսին	Ագամեմնոն և Tantalus?
Կողակից	Aegisthus?
Զավակներ	Օրեստես, Իֆիգենիա, Chrysothemis?, Էլեկտրա, Erigone?, Իֆանասսա, Laodice?, Helena? և Aletes?
	Clytemnestra Վիքիպահեստում

Կլիթեմնեստրա (հին հունարեն՝ Κλυταιμνήστρα, հանդիպում է նաև Կլիտեմեստրա^[4]՝ Κλυταιμήστρα), Լեդայի և Տինդարիոսի դուստրը, Ագամեմնոնի կինը։ Հիշատակվում է «Իլիականում» (I 113) և «Ոդիսականում»^[5]։

Կերպարը առասպելաբանության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հին հունական առասպելաբանության մեջ^[6] Կլիթեմնեստրան եղել է Սպարտայի թագավոր Տինդարիոսի և Լեդայի դուստրը (տարբերակներից մեկի համաձայն^[7]), Հեղինեի և Դիոսկուրներ երկրորդ քույրը։ Մեկ այլ տարբերակի համաձայն էլ, սկզբնական շրջանում եղել է Տանտալոս կինը։ Ամուսնացել է միկենեյան արքա Ագամեմնոնի հետ, ով գլխավորում էր հունական զորախումբը՝ Տրոյայի դեմ արշավանքի ժամանակ։

Ամուսնու բացակայության ժամանակ Կլիթեմնեստրան դավաճանել է ամուսնուն նրա հորեղբոր որդու Էգիսթոսի հետ^[8], և Ագամեմնոնի վերադարձից հետո սպանել է արքային և նրա սիրուհուն՝ Կասսանդրային^[9]։

Արդյունքում, Կլիթեմնեստրան Էգիսթոսի հետ միասին սպանվել է որդու՝ Օրեսթեսի կողմից, ով վրեժխնդիր էր եղել հոր սպանության համար։ Մահվանը նախորդող գիշերը, նա տեսել էր, ով օձը սողալով մտնում է իր անկողինը և խայթում գլուխը^[10]։ Էսքիլեսի համաձայն, նա երազում տեսել է, որ օձ է ծնել, որը խայթել է նրա կուրծքը^[11]։ Մեկ այլ վարկածի համաձայն էլ, նա երազում տեսել է, որ Ագամեմնոնի թագավորական գավազանը աճել և ծառ է դարձել^[12]։

Թաղված է Միկենեյի քաղաքային պարսպի մոտ^[13]։

Ինչպես նշում է Բեթթի Ռեդիս, Հոմերոսը Կլիթեմնեստրային բնութագրում է որպես թույլ կին, ով շեղվել էր ճիշտ ճանապարհից^[14]։

Երեխաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլիթեմնեստրայի կերպարը արվեստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլիթեմնեստրան Էսքիլեսի «Ագամեմնոն» ողբերգության գործող անձերից է։ Նրա ստվերը հայտնվում է նաև «Էվմենիդներ» ողբերգության մեջ։ Նրա գործող անձ է նաև Սոֆոկլեսի «Իֆիգենիա», «Կլիթեմնեստրա», «Էլեկտրա» ողբերգություններում, Եվրիպիդեսի «Իֆիգենիան Ավլիդոսում» և «Էլեկտրա» ողբերգություններում, Պոլեմոսի «Կլիթեմնեստրա», Պակուվիոսի «Դուլորեստոս», Ակցիոսի «Կլիթեմնեստրա», Սենեկայի «Ագամեմնոն», Ռասինայի «Իֆիգենիա» ողբերգություններում։

Կլիթեմնեստրայի պատմությունը դարձել է Էսքիլեսի «Օրեսթես», Սոֆոկլեսի «Էլեկտրա», Եվրիպիդեսի «Էլեկտրա» ողբերգությունների և Սարտրի «Ճանճեր» պիեսի սյուժեի հիմքը։

1895 թվականին բեմադրվել է Տանեևի «Օրեսթես» օպերան, որը հիմնված է Էսքիլես համանուն ողբերգության վրա։

1909 թվականին կայացել է Ռիխարդ Շտրաուսի «Էլեկտրա» օպերայի պրեմիերան, որտեղ գործող գլխավոր անձանցից մեկը հանդիսանում է Կլիթեմնեստրան։

XX դարում Մարգերիտ Յուրսենարը գրել է «Կլիթեմնեստրա կամ հանցագործություն» բանաստեղծությունը։ 1958 թվականին Մարթա Գրեմը բեմադրել է «Կլիթեմնեստրա» բալետը։ 1967 թվականին աֆրիկանս լեզվով առաջին «Կլիթեմնեստրա» օպերան գրել է հարավաֆրիկացի կոմպոզիտոր Կրոմվել Էվերսոնը։

Ի պատիվ Կլիթեմնեստրայի է կոչվել Կլիթեմնեստրա աստերոիդը, որը բացահայտվել է 1877 թվականին։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Любкер Ф. Agamemnon (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 43.
↑ Любкер Ф. Orestes (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 958—959.
↑ Любкер Ф. Iphigenia (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 667—668.
↑ “«Կլիտեմեստրա» անվանումը ավելի ճիշտ է, քան Կլիթեմնեստրա անվանումը։ Այն գրված է եղել անտիկ վազերի և հին իտալական քանդակների վրա։ Կլիթեմեստրա անվանումը ընկալվում է որպես «իր դավադրություններով հայտնի մարդ»
↑ ПЕШКОВ, Г. Н. ШЕЛОГУРОВА И. В. (2008). «Хор ratio в «Гамлете»». НЛО.
↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т. 1. С. 662—663; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека III 10, 6 далее
↑ Еврипид. Ифигения в Авлиде 50
↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека Э VI 9
↑ Гомер. Одиссея XI 422
↑ Стесихор. Орестея, фр.219 Пейдж
↑ Эсхил. Хоэфоры 527—533
↑ Софокл. Электра 417—424
↑ Павсаний. Описание Эллады II 16, 7
↑ Бочаров Николай Алексеевич. Справочник мифологии

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կլիթեմնեստրա» հոդվածին։

[_0f9253a87e30d67a-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Любкер Ф. Agamemnon (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 43.

[_d5bbab584cdceada-2] Любкер Ф. Orestes (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 958—959.

[_d94dde551a6c4b9d-3] Любкер Ф. Iphigenia (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 667—668.

[4] “«Կլիտեմեստրա» անվանումը ավելի ճիշտ է, քան Կլիթեմնեստրա անվանումը։ Այն գրված է եղել անտիկ վազերի և հին իտալական քանդակների վրա։ Կլիթեմեստրա անվանումը ընկալվում է որպես «իր դավադրություններով հայտնի մարդ»

[5] ПЕШКОВ, Г. Н. ШЕЛОГУРОВА И. В. (2008). «Хор ratio в «Гамлете»». НЛО.

[6] Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т. 1. С. 662—663; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека III 10, 6 далее

[7] Еврипид. Ифигения в Авлиде 50

[8] Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека Э VI 9

[9] Гомер. Одиссея XI 422

[10] Стесихор. Орестея, фр.219 Пейдж

[11] Эсхил. Хоэфоры 527—533

[12] Софокл. Электра 417—424

[13] Павсаний. Описание Эллады II 16, 7

[14] Бочаров Николай Алексеевич. Справочник мифологии

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]