Եկատերինա Յուշչենկո

Եկատերինա Յուշչենկո; ուկրաիներեն՝ Катерина Логвинівна Ющенко
Ծնվել է	դեկտեմբերի 8, 1919; Չիգիրին, ԽՍՀՄ
Մահացել է	օգոստոսի 15, 2001 (81 տարեկան); Կիև, Ուկրաինա
Քաղաքացիություն	Ուկրաինա և ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	համակարգչային գիտնական, ծրագրավորող և գիտնական
Հաստատություն(ներ)	Վ․ Մ. Գլուշկովի անվան կիբեռնետիկայի ինստիտուտ և Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի մաթեմատիկայի ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	Կիբեռնետիկա, ծրագրավորում, ծրագրավորման լեզու, հաշվարկում և ինֆորմատիկա
Անդամակցություն	Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատեր	Ուզբեկստանի ազգային համալսարան (1942)
Գիտական աստիճան	ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր և թղթակից անդամ (1976)
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն և ուկրաիներեն
Գիտական ղեկավար	Boris Gnedenko? և Վիկտոր Գլուշկով
Պարգևներ	; Վ. Մ. Գլուշկովի անվան Ուկրաինայի ԳԱԱ մրցանակ և
	Kateryna Yushchenko (scientist) Վիքիպահեստում

Եկատերինա Լոգվինովնա Յուշչենկո (ուկրաիներեն՝ Катерина Логвинівна Ющенко, օրիորդական ազգանունը՝ Ռվաչևա, դեկտեմբերի 8, 1919(1919-12-08), Չիգիրին, ԽՍՀՄ - օգոստոսի 15, 2001(2001-08-15), Կիև, Ուկրաինա^[1]), խորհրդային ուկրաինացի կիբեռնետիկ և ծրագրավորող, աշխարհում ծրագրավորման բարձրակարգ առաջին լեզուներից մեկի հեղինակ («Ծրագրավորման հասցեների լեզու»)։ Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայում եղել է թղթակից անդամ (1979)^[4], Մոլդովայի գիտությունների ակադեմիայի պատվավոր անդամ (2001)^[5], Ուկրաինայի պետական մրցանակի կրկնակի դափնեկիր, ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդի մրցանակի դափնեկիր, Գլուշկովի մրցանակի դափնեկիր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Չիգիրինում, ուսուցիչների ընտանիքում։ Նրա եղբայրը եղել է Վլադիմիր Լոգվինովիչ Ռվաչևը։ Եկատերինա Յուշչենկոն 1942 թվականին ավարտել է Կենտրոնական Ասիայի համալսարանը։ Աշխատել է Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի մաթեմատիկայի ինստիտուտի հավանականությունների տեսության ամբիոնում (1946-1950), Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի մաթեմատիկայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող (1950-1957), Ուկրաինայի ԽՍՀ գիտությունների ակադեմիայի կիբեռնետիկայի ինստիտուտի բաժնի վարիչ (1957 թվականից)։

Գիտական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հավանականության տեսության և մաթեմատիկական վիճակագրության բնագավառում առաջին գիտական հետազոտությունները Եկատերինա Յուշչենկոն կատարել է ակադեմիկոս Բ. Վ. Գնեդենկոյի ղեկավարությամբ՝ Մաթեմատիկայի ինստիտուտի Լվովի բաժանմունքում։

1954 թվականից աշխատել է հաշվողական մաթեմատիկայի ոլորտում, ալգորիթմներ է մշակել էլեկտրոնային փոքր հաշվիչ մեքենաների համար։

Եկատերինա Յուշչենկոն դարձել է ԽՍՀՄ ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների առաջին դոկտորը, որին այդ աստիճանը շնորհվել է ծրագրավորման աշխատանքների համար։ Նա առաջարկել է աշխարհի առաջին ծրագրավորման լեզուներից մեկը՝ «Հասցեների լեզու», որի կառուցվածքը ներառվել է ժամանակակից լեզուների կազմի մեջ։

ԽՍՀՄ-ում ծրագրավորման առաջին դասագրքի՝ «Ծրագրավորման տարրերի» հեղինակների թվում է եղել Եկատերինա Լոգվինովնան (Բ. Վ. Գնեդենկո և Վ.Ս. Կորոլյուկ), հրատարակվել է 1961 թվականին^[6], վերահրատարակվել է 1964 թվականին, ինչպես նաև թարգմանվել է. 1964 թվականին ԳԴՀ-ում և Հունգարիայում, 1969 թվականին՝ Ֆրանսիայում^[7]։

Նրա ղեկավարությամբ և անմիջական մասնակցությամբ ստեղծվել են մի շարք գործիքային-տեխնոլոգիական համալիրներ։ Այս ոլորտում աշխատելու համար նրան շնորհվել է Ուկրաինայի 2 պետական մրցանակներ (Ուկրաինայի ԽՍՀ պետական մրցանակներ) և ԽՍՀՄ մինիստրների խորհրդի մրցանակ, իսկ համակարգչային հանրահաշվի ոլորտում տեսական զարգացումների համար` Գլուշկովի անվան ակադեմիական մրցանակ։ Եկատերինա Յուշչենկոյին նաև շնորհվել է իշխանուհի Օլգայի մրցանակին^[8]։

Եկատերինա Յուշչենկոն ստացել է 5 հեղինակային վկայականներ և մշակել է Ուկրաինայի պետական 8 չափորոշիչներ։ Նա հեղինակ է ավելի քան 200 գիտական հոդվածների, ներառյալ՝ 23 մենագրություններ և ուսումնական ձեռնարկներ, որոնց մի մասը թարգմանվել և տպագրվել է Գերմանիայում, Չեխիայում, Հունգարիայում, Ֆրանսիայում և Դանիայում։

Եկատերինա Յուշչենկոն պատրաստել է 45 թեկնածու և 11 գիտությունների դոկտոր։

Նա «Կիբեռնետիկայի և համակարգային վերլուծություն» և «Ծրագրավորման խնդիրներ» ամսագրերի խմբագրակազմի անդամ էր, Ուկրաինայի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի «Կիբեռնետիկայի» խնդրի վերաբերյալ գիտական խորհրդի անդամ, գիտական աստիճան շնորհելու որակավորման խորհրդի անդամ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 https://archive.vn/74F28
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ ^3,0 ^3,1 https://www.nas.gov.ua/UA/PersonalSite/ParticipationCompetitions/Pages/default.aspx?PersonID=0000015592
↑ Національна академія наук України Արխիվացված 2010-02-22 Wayback Machine
↑ Membrii Academiei de Ştiinţe a Moldovei: Dicţionar (1961—2006) / Ch.: Î.E.P. Ştiinţa, 2006
↑ Гнеденко Б. В., Королюк В. С., Ющенко Е. Л. Элементы программирования. ГИФМЛ, М., 1961, 348 стр.
↑ Ершов А. П. Пути развития программирования в СССР / Ершов А. П., Шура-Бура М. Р. // Кибернетика. — 1976. — № 6. — С. 141—160.
↑ Нагороджена Указом Президента України від 4 березня 1999 року № 231

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Пам’яті К. Л. Ющенко // Вестник Национальной Академии Наук Украины, 2001 — № 9(չաշխատող հղում)
Андрій КРАВЕЦЬ. Перший в Європі комп’ютер запрограмувала жінка з Чигирина з простим ім’ям — Катерина Ющенко… Արխիվացված 2012-04-26 Wayback Machine // Газета «Прес Центр» № 35 (215) від 02.09.2009 р
Оксана ГРИШИНА, «Женщина, которая научила компьютер понимать людей».(չաշխատող հղում) // Киевские ведомости. № 235 от 17 декабря 2009.
История развития информационных технологий в Украине. Екатерина Логвиновна Ющенко — основоположник теоретического программирования в Украине Արխիվացված 2010-03-11 Wayback Machine
История развития информационных технологий в Украине. Дочь «врага народа» (Жизнь Ющенко Е. Л.)
Научно-техническая библиотека. К 90-летию со дня рождения Екатерины Логвиновны Ющенко (Рвачевой)
В. М. Глушков. Из воспоминаний В. М. Глушкова

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եկատերինա Յուշչենկո» հոդվածին։

[_9e916d7107d441c9-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 https://archive.vn/74F28

[_e07c00e77b017233-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_f2ed2ab1516ba803-3] 3,0 ^3,1 https://www.nas.gov.ua/UA/PersonalSite/ParticipationCompetitions/Pages/default.aspx?PersonID=0000015592

[НАНУ-4] Національна академія наук України Արխիվացված 2010-02-22 Wayback Machine

[5] Membrii Academiei de Ştiinţe a Moldovei: Dicţionar (1961—2006) / Ch.: Î.E.P. Ştiinţa, 2006

[6] Гнеденко Б. В., Королюк В. С., Ющенко Е. Л. Элементы программирования. ГИФМЛ, М., 1961, 348 стр.

[7] Ершов А. П. Пути развития программирования в СССР / Ершов А. П., Шура-Бура М. Р. // Кибернетика. — 1976. — № 6. — С. 141—160.

[8] Нагороджена Указом Президента України від 4 березня 1999 року № 231

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]