Սիլեզիա (մարզ)

Սիլեզիա
Զինանշան
Երկիր	Կաղապար:Դրոշավորում/Լեհաստան, Չեխիա, Գերմանիա
Կարգավիճակ	տարածաշրջան, պատմական շրջան և մշակութային շրջան
Վարչկենտրոն	Վրոցլավ
Տարածք	40 000 կմ²
Ժամային գոտի	Կենտրոնական եվրոպական ժամանակ
Սիլեզիա Վիքիպահեստում

Սիլեզիա (լեհ.՝ Slask, չեխ.՝ Slezsko, գերմ.՝ Schlesien), պատմական սլավոնական երկրամաս Օդեր գետի վերին և միջին հոսանքում։

10-րդ դարից ընդգրկվել է Լեհաստանի կազմում։ 12-13-րդ դարերում բաժանվել է բազմաթիվ իշխանությունների։ 14-րդ դարի սկզբին սիլեզիայի իշխանություններն ընկել են Լյուքսեմբուրգների գերիշխանության տակ։ 1526 թվականին Սիլեզիան, բացի երեք իշխանություններից, որոնք 15-րդ դարում վերջին վերամիավորվել էին Լեհաստանին, անցել է Հաբսբուրգների գերիշխանության տակ։ Ավստրիայի ժառանգության համար պատերազմի (1740-1748) ընթացքում սիլեզիաի մեծ մասը (բացի հարավային իշխանություններից) գրավել է Պրուսիան։ Դրանից հետո ուժեղացել է դեռևս միջնադարում սկսված Սիլեզիաի գերմանացումը, սակայն 19-րդ դարում ևս Սիլեզիաի բնակչության զգալի մասը դեռես պահպանում էր լեհական ազգային պատկերը։

1742 թվականից ավստրիական Հաբսբուրգների տիրապետության տակ էին միայն սիլեզիաի հարավային իշխանությունները, որոնք Ավստրո-Հունգարիայի տրոհումից (1918) հետո մտան Չեխոսլովակիայի կազմի մեջ։ 1793 թվականին և 1844 թվականին Սիլեզիաում տեղի են ունեցել ջուլհակների ապստամբություններ։ Լեհական պետականության վերականգնումից (1918) հետո Սիլեզիայի աշխատավորները պայքարել են Լեհաստանի հետ վերամիավորվելու համար (ապստամբություններ 1919, 1920, 1921 թվականին), սակայն գերտերությունների դիմադրության պատճառով Լեհաստանին է անցնում (1922) Վերին Սիլեզիայի միայն 1/3 մասը։

1938-1939 թվականին ողջ երկրամասն ընկնում է Նացիստական Գերմանիայի իշխանության տակ։ 1945 թվականին երկրամասն անցնում է խորհրդային Միության տիրապետության տակ։

Պոտսդամի կոնֆերանսով (1945) որոշվում է որոշեց Լեհաստանի արևմտյան սահմանը՝ Օդեր և Նայսե գետերով և համապատասխանաբար Սիլեզիաի մեծ մասով փոխանցել Լեհաստանին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 362)։