«Թան (դինաստիա)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 30. Տող 30.


Տանի անկման պատճառները հաստատված չեն, սակայն [[8-րդ դար]]ում մի շարք ապստամբությունների և ռազմական պարտությունների շարքում նշվել է կենտրոնական կառավարության թուլացման սկիզբը: Թալասի ճակատամարտում (751), չինացի զորքերը դուրս են եկել ռազմաճակատ, ինչը ստիպել է հրամանատար [[Գաո Սյանչժի]]ին նահանջել: Շուտով Ան Լուշանի մեծ ապստամբությունը (756-761) ավերել է բարգավաճումը: Ան Լուշանը ստեղծել է Յանի պետությունը (756-763), որը զբաղեցրել է զգալի տարածքներ: [[858 թվական]]ին Մեծ ջրանցքի տարածքում ջուրը լցվել էր [[Չինաստան|Հյուսիսային Չինաստանի]] հսկայական հարթավայրերը և հանգեցրել էր տասնյակ հազարավոր մարդկանց մահվան:
Տանի անկման պատճառները հաստատված չեն, սակայն [[8-րդ դար]]ում մի շարք ապստամբությունների և ռազմական պարտությունների շարքում նշվել է կենտրոնական կառավարության թուլացման սկիզբը: Թալասի ճակատամարտում (751), չինացի զորքերը դուրս են եկել ռազմաճակատ, ինչը ստիպել է հրամանատար [[Գաո Սյանչժի]]ին նահանջել: Շուտով Ան Լուշանի մեծ ապստամբությունը (756-761) ավերել է բարգավաճումը: Ան Լուշանը ստեղծել է Յանի պետությունը (756-763), որը զբաղեցրել է զգալի տարածքներ: [[858 թվական]]ին Մեծ ջրանցքի տարածքում ջուրը լցվել էր [[Չինաստան|Հյուսիսային Չինաստանի]] հսկայական հարթավայրերը և հանգեցրել էր տասնյակ հազարավոր մարդկանց մահվան:


== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

== Литература ==
* {{книга
|автор = [[Ганиев Р.Т.]]
|часть =
|заглавие = Восточно-тюркское государство в VI - VIII вв
|оригинал =
|ссылка =
|издание =
|место = Екатеринбург
|издательство = Издательство Уральского университета
|год = 2006
|страницы = 152
|isbn = 5-7525-1611-0
}}
* {{книга |автор=Adshead, S. A. M. |часть= |ссылка часть= |заглавие=T'ang China: The Rise of the East in World History |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=New York |издательство=Palgrave Macmillan |год=2004 |volume= |pages= |columns= |allpages= |серия= |isbn=1-4039-3456-8 |тираж= |ref=Adshead}}
*{{книга |автор= Andrew, Anita N., Rapp, John A. |часть= |ссылка часть= |заглавие=Autocracy and Cina's Rebel Founding Emperors: Comparing Chairman Mao and Ming Taizu |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Lanham |издательство=Rowman & Littlefield|год=2000 |volume= |pages= |columns= |allpages= |серия= |isbn=0-8476-9580-8 |тираж= |ref=Andrew & Rapp}}
*{{книга |автор=Benn, Charles |часть= |ссылка часть= |заглавие=China's Golden Age: Everyday Life in the Tang dynasty |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= |издательство=Oxford University Press |год=2002 |volume= |pages= |columns= |allpages= |серия= |isbn=0-19-517665-0|тираж= |ref=Benn}}
* {{статья |автор=Bernhardt, Kathryn |заглавие=The Inheritance Right of Daughters: the Song Anomaly? |ссылка= |язык=en|автор издания= |издание=Modern China |тип= |место= |издательство= |год=1995 |том= |выпуск=July|страницы=269–309 |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid=|ref=Bernhardt}}
*{{книга |автор=Brook, Timothy |часть= |ссылка часть= |заглавие=The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Berkeley |издательство=University of California Press |год=1998 |volume= |pages= |columns= |allpages= |серия= |isbn=0-520-22154-0 |тираж= |ref=Brook }}
* {{книга |автор=Ebrey, Patricia Buckley |часть= |ссылка часть= |заглавие=The Cambridge Illustrated History of China |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Cambridge |издательство=Cambridge University Press |год=1999 |volume= |pages= |columns= |allpages= |серия= |isbn=0-521-66991-X |тираж= |ref=Ebrey}}
* {{книга |автор=Ebrey, Patricia Buckley; Walthall, Anne; Palais, James B. |часть= |ссылка часть= |заглавие=East Asia: A Cultural, Social, and Political History |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Boston |издательство= Houghton Mifflin|год=2006 |volume= |pages= |columns= |allpages= |серия= |isbn=0-618-13384-4 |тираж= |ref=Ebrey, Walthall & Palais}}
* {{книга |автор=Fairbank, John King; Goldman, Merle |часть= |ссылка часть= |заглавие=China: A New History |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание=2nd enlarged |место=Cambridge: MA; London |издательство=The Belknap Press of Harvard University Press |год=2006 |volume= |pages= |columns= |allpages= |серия= |isbn=0-674-01828-1 |тираж= |ref=Fairbank & Goldman}}
* {{книга |автор=Gascoigne, Bamber; Gascoigne, Christina |часть= |ссылка часть= |заглавие=The Dynasties of China: A History |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=New York |издательство=Carroll and Graf Publishers, an imprint of Avalon Publishing Group |год=2003 |volume= |pages= |columns= |allpages= |серия= |isbn=0-7867-1219-8 |тираж= |ref= Gascoigne & Gascoigne }}
* {{статья |автор=Graff, David Andrew |заглавие=Dou Jiande's dilemma: Logistics, strategy, and state |ссылка= |язык= en |автор издания= Hans van de Ven |издание= Sinica Leidensia, Warfare in Chinese History|тип= |место=Leiden |издательство=Koninklijke Brill |год=2000 |том= |выпуск= |страницы=77–105 |isbn=90-04-11774-1 |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid=|ref=Graff}}
* {{статья |автор=Nishijima, Sadao |заглавие= The Economic and Social History of Former Han|ссылка= |язык=en |автор издания=Denis Twitchett, Michael Loewe|издание=Cambridge History of China: Volume I: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220 |тип= |место=Cambridge |издательство=Cambridge University Press |год=1986 |том= |выпуск= |страницы=545–607 |isbn=0-521-24327-0 |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid=|ref=Nishijima}}

08:37, 9 Դեկտեմբերի 2017-ի տարբերակ

Խնդրում ենք նշել կաղապարի տեղադրման ամսաթիվը 2024-04-26 21:11:08 ֆորմատով


Տան հարստություն
 
Ընդհանուր տեղեկանք
Լեզու Չիներեն
Կրոն Բուդդայականություն, դաոսականություն, կոնֆուցիականություն
Արժույթ Հին չինական մետաղադրամ
Իշխանություն
Պետական կարգ Միապետություն

Տան դինաստիա (18 հունիսի 618 — 4 հունիսի 907, չինարեն՝ 唐朝, Տանգաո), Լի Յուանի կողմից հիմնադրված չինական կայսրական դինաստիա: Նրա որդին` կայսր Լի Շիմինը, գյուղացիական ապստամբությունների և անջատողական ֆեոդալական ուժերի վերջնական ճնշումներից հետո սկսել է առաջադեմ քաղաքականություն վարել: Տան դարաշրջանը Չինաստանում ավանդաբար համարվել է բոլոր ժամանակների ամենահզոր դիանստիաներից մեկը, քանի որ նա իր զարգացմամբ գերազանցում էր մնացած ժամանակակից երկրներին:

Պատմություն

Կաղապար:ЛегендаԿաղապար:Легенда
Կաղապար:ЛегендаԿաղապար:Легенда

Տան դինաստիան հիմնադրվել է Լի Յուանի կողմից, որը ընդգրկել է Չինաստանի հյուսիսային սահմանամերձ հսկայական տարածքները, որտեղ հիմնականում բնակեցված էին Թաբաշի ազգությունները[1]: Մի ժամանակ բնագետ Լ. Գյումիլևը այս տարածաշրջանը բնութագրել է որպես Էթնոս ազգերի տարածաշրջան:

Լի Յուանը իր որդու` Լի Շիմինի հետ միասին հաղթեց քաղաքացիական պատերազմում, ինչի պատճառը եղավ կայսր Յան Դիի կոշտ և անխոհեմ քաղաքականությունը և նրա մահից անմիջապես հետո՝ 618 թվականին Լի Յուանը Չանգանում բազմեց գահին[2]: Այնուհետև նա իշխանությունից ազատեց Լի Շիմինին: Այնուամենայնիվ, նրա կողմից հիմնադրված դինաստիան պահպանվեց մինչև 907 թվականը[3]:

Գաղափարախոսություն

Տան դինաստիան հենց սկզբից միատեղում էր բնօրինակ չինական և տափաստանային սկզբունքների համադրությունը: Դինաստիայի հիմնադիրը, որին Լ. Գյումիլևը համեմատում էր Ալեքսանդր Մակեդոնացու հետ, մի մարդ էր, ով լավ ծանոթ էր Մեծ պատերազմի ժողովուրդներին, նրանց սովորույթներին և սովորություններին[4]:

Մշակույթ և տնտեսություն

ոսկեզօծ արծաթե աման ծաղկային ծաղիկներով

Խաղաղությունն ու կարգը երկրում հնարավոր դարձրեց ժողովրդի բոլոր ուժերը կենտրոնացնել Չինաստանի զարգացման վրա: Սկսեցին ծաղկել գյուղատնտեսությունը, արհեստները և առևտուրը: Նոր հաջողություններ եղան ներկման, կավագործության, մետալուրգիայի, նավաշինության տեխնոլոգիաների վերաբերյալ: Ամբողջ երկիրը ծածկված էր հողային և ջրային ցանցով[5]: Չինաստանը տնտեսական և մշակութային կապեր էր հաստատել Ճապոնիայի, Կորեայի, Հնդկաստանի, Պարսկաստանի, Արաբիայի և այլ երկրների հետ:

Սկսեց զարգացում ապրել գիտությունը: 725 թվականին ստեղծվեց առաջին մեխանիկական ժամացույցը` մշակված Սինոմ և Լիան վարպետների կողմից: Նաև ստեղծվեց վառոդը, որը օգտագործվում էր հրթիռների և նավատորմերի մեջ, իսկ հետո այն կիրառվեց փամփուշտների և արկերի արտադրության մեջ։

Թեյը տարածված է ամբողջ երկրում: Թեյի առանձնահատկությունները ձևավորել են թեյի արվեստը (Չայ, 茶艺), որի միջոցով թեյը, որը նախկինում համարվում էր որպես դեղ կամ սննդամթերք, այժմ դարձել է չինական մշակույթի կարևոր տարր: Չինական դասական գրականությունը անմահացրել է Տան-Լու Տունայի և Լու Յույայի ժամանակաշրջանի թեյի հայտնի վարպետների անունները[6]:

Անհրաժեշտություն

Տանի անկման պատճառները հաստատված չեն, սակայն 8-րդ դարում մի շարք ապստամբությունների և ռազմական պարտությունների շարքում նշվել է կենտրոնական կառավարության թուլացման սկիզբը: Թալասի ճակատամարտում (751), չինացի զորքերը դուրս են եկել ռազմաճակատ, ինչը ստիպել է հրամանատար Գաո Սյանչժիին նահանջել: Շուտով Ան Լուշանի մեծ ապստամբությունը (756-761) ավերել է բարգավաճումը: Ան Լուշանը ստեղծել է Յանի պետությունը (756-763), որը զբաղեցրել է զգալի տարածքներ: 858 թվականին Մեծ ջրանցքի տարածքում ջուրը լցվել էր Հյուսիսային Չինաստանի հսկայական հարթավայրերը և հանգեցրել էր տասնյակ հազարավոր մարդկանց մահվան:


Ծանոթագրություններ

  1. ↑ С. Е. Малов: Памятники древнетюркской письменности. Тексты и исследования. // М.-Л.: 1951. 451 с.
  2. ↑ Л. Н. Гумилёв: Древние тюрки.// М.: 1967. 504 с.
  3. ↑ Brook 1998, էջ. 59.
  4. ↑ Benn 2002, էջ. 61.
  5. ↑ Benn 2002, էջ. 57.
  6. ↑ Graff 2000, էջ. 79.

Литература

  • Ганиев Р.Т. Восточно-тюркское государство в VI - VIII вв. — Екатеринбург: Издательство Уральского университета, 2006. — С. 152. — ISBN 5-7525-1611-0
  • Adshead, S. A. M. T'ang China: The Rise of the East in World History. — New York: Palgrave Macmillan, 2004. — ISBN 1-4039-3456-8
  • Andrew, Anita N., Rapp, John A. Autocracy and Cina's Rebel Founding Emperors: Comparing Chairman Mao and Ming Taizu. — Lanham: Rowman & Littlefield, 2000. — ISBN 0-8476-9580-8
  • Benn, Charles China's Golden Age: Everyday Life in the Tang dynasty. — Oxford University Press, 2002. — ISBN 0-19-517665-0
  • Bernhardt, Kathryn The Inheritance Right of Daughters: the Song Anomaly?(անգլ.) // Modern China. — 1995. — В. July. — С. 269–309.
  • Brook, Timothy The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China. — Berkeley: University of California Press, 1998. — ISBN 0-520-22154-0
  • Ebrey, Patricia Buckley The Cambridge Illustrated History of China. — Cambridge: Cambridge University Press, 1999. — ISBN 0-521-66991-X
  • Ebrey, Patricia Buckley; Walthall, Anne; Palais, James B. East Asia: A Cultural, Social, and Political History. — Boston: Houghton Mifflin, 2006. — ISBN 0-618-13384-4
  • Fairbank, John King; Goldman, Merle China: A New History. — 2nd enlarged. — Cambridge: MA; London: The Belknap Press of Harvard University Press, 2006. — ISBN 0-674-01828-1
  • Gascoigne, Bamber; Gascoigne, Christina The Dynasties of China: A History. — New York: Carroll and Graf Publishers, an imprint of Avalon Publishing Group, 2003. — ISBN 0-7867-1219-8
  • Graff, David Andrew Dou Jiande's dilemma: Logistics, strategy, and state(անգլ.) // Hans van de Ven Sinica Leidensia, Warfare in Chinese History. — Leiden: Koninklijke Brill, 2000. — С. 77–105. — ISBN 90-04-11774-1.
  • Nishijima, Sadao The Economic and Social History of Former Han(անգլ.) // Denis Twitchett, Michael Loewe Cambridge History of China: Volume I: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220. — Cambridge: Cambridge University Press, 1986. — С. 545–607. — ISBN 0-521-24327-0.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թան_(դինաստիա)&oldid=5535237» էջից