Պավել Շերեմետի սպանության հետաքննություն
Ռուս, բելառուսցի և ուկրաինացի հեռուստալրագրող Պավել Շերեմետը սպանվել է 2016 թվականի հուլիսի 20-ին Կիևում՝ ավտոմեքենայի պայթյունի հետևանքով[1], որը պատկանում էր «Ուկրաինսկայա պրավդայի» ղեկավար Ալեն Պրիտուլային (պայթյունի պահին նա մեքենայում չի եղել)։ Պայթյունը տեղի է ունեցել 7:45-ին Բոգդան Խմելնիցկու և Իվան Ֆրանկոյի փողոցի անկյունում, երբ Շերեմետը տանից դուրս է եկել և ճանապարհին ռադիոեթեր է մտել՝ Ուկրաինայի Թեթև ատլետիկայի ֆեդերացիայի ղեկավար Իգոր Գոցուլի հետ[2]։ Ականատեսների կողմից մեքենայից դուրս բերված Շերեմետը մի քանի րոպե ողջ է մնացել և մահացել «շտապօգնության» մեքենայում[3]։ Մեկ օր անց դատաբժշկական փորձագետներն ավարտել են աշխատանքը զոհված լրագրողի մարմնի վրա և եզրակացություններ արել, որ մահը վրա է հասել կյանքի համար անհրաժեշտ արյան կորստի հետ անհամատեղելի վնասվածքների արդյունքում[4]։ Լրագրողի մտերիմ ընկերները հայտնել են, որ վերջին շրջանում Շերեմետը և նրա կինը բողոքել են, թե իրենց լրտեսում են[5]։
Հետաքննության սկիզբ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քրեական գործը հարուցվել է քրեական օրենսգրքի 115-րդ հոդվածով (դիտավորությամբ սպանություն, որը կատարվել է շատերի կյանքի համար վտանգավոր եղանակով)[6]։ Ուկրաինայի ներքին գործերի նախարարի խորհրդական Զորյան Շկիրյակը հայտարարել է, որ դիտարկվում են լրագրողի սպանության երեք վարկածներ՝ մասնագիտական գործունեություն, անբարյացակամ հարաբերություններ, նա նաև չի բացառել «ռուսական հետքը»[7]։ Ոստիկանությունում չեն բացառել, որ մահափորձի նպատակը ոչ թե լրագրողն է եղել, այլ Ալյոնա Պրիտուլան։ Ուկրաինայի նախագահ Պետրո Պորոշենկոն Շերեմետի սպանությունից հետո Ալյոնային թիկնապահ է տրամադրել[8]։ Հնչեցվել են նաև այլ վարկածներ[9]։ Ազգային ոստիկանության ղեկավար Խատիա Դեկանոիձեն հայտարարել է Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի աշխատակիցների մասնակցությամբ Շերեմետի սպանության հետաքննության օպերատիվ խումբ ստեղծելու մասին[10]։
 Արտաքին տեսաֆայլեր
| |
|---|---|
|
|
Կրակողը կին է եղել. Շերեմետի մեքենայի տակ պայթուցիկի տեղադրման տեսանյութը |
Հուլիսի 22-ին հրապարակվել է Շերեմետի մեքենայի ականապատման տեսագրությունը։ Մի չարագործ (տղամարդ) ժամը 0:22-ին պայթուցիկ սարքն ամրացնելու վայր է պատրաստել, իսկ բուն պայթուցիկ սարքը տեղադրված է եղել մոտավորապես 2:40-ին մեկ այլ մարդու (կնոջ) կողմից[11][12]։ Հուլիսի 22-ի երեկոյան Ուկրաինայի ազգային ոստիկանությունը հրապարակել է լրագրողի մահվան հիմնական վարկածը՝ նրա մասնագիտական գործունեությունը[13]։ Ավելի ուշ հաղորդվել էր, որ հաջողվել է պարզել այն մարդկանց ինքնությունը, որոնք գիշերը տեսախցիկով ֆիքսվել են մեքենայի մոտ[14]։ Օգոստոսի 3-ին հայտնվել են մարդասպանների լուսանկարները[15]։ Նույն օրը ՆԳ նախարարի խորհրդական Անտոն Գերաշչենկոն նշել է սպանության առաջատար վարկածներից մեկը՝ ցույց Ուկրաինայի պետական կարգը տապալելու նպատակով[16]։
2017 թվականի փետրվարին իրավապահ մարմինները զեկուցել էին սպանության հետաքննության ընթացքի մասին։ Մասնավորապես, հաղորդվել է, որ սպանության համար չարագործները օգտագործել են ՄՈՆ-50 հակահետևակային ականի տարրեր։ Հետաքննությունը նաև սահմանել է հանցագործության առաջնային վարկածը՝ «Շերեմետի մասնագիտական գործունեությունը Ուկրաինայի տարածքում և նրա սահմաններից դուրս»[17]։
2017 թվականի սեպտեմբերից Ազգային ոստիկանության քննչական գլխավոր վարչությունը գաղտնիացրել է Պավել Շերեմետի սպանության գործով բոլոր դատական որոշումները[18]։
2019 թվականի պաշտոնական տարբերակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2019 թվականի դեկտեմբերի 12-ին հայտնի է դարձել Շերեմետի սպանության մեջ կասկածվողների ձերբակալության մասին։ Ահաբեկչության կազմակերպիչը Անդրեյ Անտոնենկոն է, կատարողը՝ Յուլիա Կուզմենկոն։ Հետաքննության կարծիքով, հանցագործությանը մեղսակից են զինվորական բուժքույր Յան Դուգարը և ամուսիններ Վլադիսլավ և Իննա Գրիշչենկոն[19]։ Մեղադրյալների մի մասը Ուկրաինայի կողմից Դոնբասի պատերազմին մասնակցելու փորձ ունի[20][21]։ Սկզբում հետաքննությունը սպանության առաջնային վարկած էր համարում Շերեմետի լրագրողական գործունեությունը, սակայն արդյունքում հիմնական վարկածը երկրում իրավիճակն ապակայունացնելու մեղադրյալների ձգտումն էր[22]։
Մեղադրյալներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անդրեյ Անտոնենկո
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անդրեյ Սերգեյի Անտոնենկոն ծնվել է 1971 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Կիևում։ Անտոնենկոյի մանկությունը անցել է քաղաքի հրեական շրջանում, այն վայրում, որն ունի Հրեական շուկա ժողովրդական անունը[23][24]։ Իր խոսքով՝ կիսով չափ հրեա է, նրա պապը լեհ հրեա է եղել։ Ավարտել է երաժշտական դպրոցըի ցիմբալի դասարանը և մշակութա-լուսավորչական ուսումնարանը (ինքնագործ երգչախմբի դիրիժոր), եղել է կիթառի ուսուցիչ։
1989 թվականին հիմնադրել է «Լեպրոզորի» թրեշ-մետալ խումբը, մասնակցել է ADEM և DAZ Machine երաժշտական խմբերին[23]։ ADEM-ի կազմում 1991 թվականին հաղթել է Մոսկվայի ռոք փառատոնում՝ պայմանագիր կնքելով Լոս Անջելեսում ձայնասկավառակի ձայնագրման համար, սակայն ԽՍՀՄ-ի փլուզման և խռովության պատճառով խումբը մնացել է Ուկրաինայում։ 2003 թվականին հիմնադրել է Riffmaster սոլո նախագիծը, որտեղ գրել է երաժշտություն, տեքստեր, եղել է կիթառահար և վոկալիստ։ 2007 թվականին թողարկվել է դեբյուտային ալբոմը՝ «Beautiful Day», 2015 թվականին՝ «Կիևյան կոտլետ» ալբոմը։ Անդրեյի ամենահայտնի երգը «Հանգիստ եկավ, հանգիստ հեռացավ» (ուկր.՝ «Тихо прийшов, тихо пішов») է, որը համարվում է Ուկրաինայի ԶՈՒ հատուկ գործողությունների ուժերի ոչ պաշտոնական օրհներգը[25]։
2015 թվականի մայիսին Անդրեյը «Տարտակ» խմբի մեներգիչ Ալեքսանդր Պոզդինսկու հետ ելույթ է ունեցել ռուս-ուկրաինական պատերազմի առաջին գծում զինված ուժերի մարտիկների համար։ Հետագայում գնացել է ռազմաճակատ ծառայելու պայմանագրով, մասնակցել է մարտերին Դոնբասի «թեժ կետերում»։ Վիրավորվել է ոտքից, երկար բուժվել է։ Պայմանագրային զինծառայությունը անցնում է հատուկ գործողությունների ուժերի (ՊՄՊ) շարքերում 2017 թվականի հուլիսից, ՊՄՊ-ի հրամանատարությունում 2019 թվականի հունիսից[26]։ 2017 թվականի սեպտեմբերի 26-ին պարգևատրվել է «Պպատիվ. Փառք. Դերժավա» շքանշանով՝ քաջության, հայրենասիրության, քաղաքացիական բարձր դիրքի, հերոսության, Ուկրաինայի անկախության, ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության պաշտպանության գործում ունեցած մարտական ծառայությունների համար[27]։
Յուլիա Կուզմենկո
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քրեական վարույթ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2019 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Անտոնենկոյին ձերբակալել են հայտնի ուկրաինացի լրագրող Պավել Շերեմետի սպանությունը նախապատրաստելու կասկածանքով, որը տեղի է ունեցել 2016 թվականի հուլիսի 20-ին։ Նրան մեղադրել են սպանության կազմակերպման մեջ, ըստ ոստիկանության վարկածի, որն իրականացվել է Յանա Դուգարի և Յուլիա Կուզմենկոյի հետ։ Ինչպես նշված է կասկածանքի մասին հաղորդագրության տեքստում, իրավապահները կարծում են, որ Անտոնենկոն, «տարվելով ծայրահեղ ազգայնական գաղափարներով, մշակելով արիական ցեղի մեծությունը, հասարակության մասնատումը ազգային պատկանելության սկզբունքով, ձգտելով իր հայացքները դարձնել հանրության ուշադրության օբյեկտ, կատարելով իր գործողությունները, որպեսզի հանրության ուշադրությունը հրավիրի որոշակի քաղաքական համոզմունքների... որոշել է ստեղծել կազմակերպված խումբ, որպեսզի նրա կազմում կատարվի լրագրող և ռադիոհաղորդավար Շերեմետի սպանությունը»[28][29]։
Գործը քննվել է Կիևի Պեչերյան շրջանային դատարանում, դատավոր է նշանակվել սկանդալային հայտնի Սերգեյ Վովկը, որը ավելի վաղ երկու գործերով դատավոր է եղել, որոնք 2012 թվականին Եվրախորհրդարանի և Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի կողմից ճանաչվել են քաղաքական դրդապատճառներով հետապնդումներ[30][31][32]։ 2015-2016 թվականներին Վովկը հեռացվել է Դատավորների արձրագույն որակավորման հանձնաժողովի պաշտոնից, ընդհանուր առմամբ նա հեռացվել է հինգ անգամ[30]։ Նրան կասկածել են այն բանում, որ նա, չարաշահելով ծառայողական դիրքը և դիտավորյալ խախտելով օրենքի պահանջները, որոշել է քաղաքացիական գործով ակնհայտ ոչ իրավաչափ որոշում՝ քաղաքացուն ապօրինաբար զրկելով իրեն պատկանող գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքից[30]։ Գործով դատախազը եղել է Ալեքսանդր Լուկաշենկոն, որը չի անցել վերադասակարգումը[33]։ 2017 թվականին հրապարակված հետաքննության համաձայն՝ Լուկաշենկոյի ունեցվածքի արժեքը զգալիորեն գերազանցել է այն եկամուտները, որոնք ստանում են ոստիկանն ու նրա ընտանիքը։ Մասնավորապես, դատախազը կարողացել է Կիևում բնակարան գնել 5 գրիվենով[33][34]։
2019 թվականի դեկտեմբերի 8-ին, խափանման միջոց ընտրելու վերաբերյալ դատական նիստի ժամանակ, Անտոնենկոն մերժել է քննիչի մեղադրանքները և նշել, որ ինքը ոչ մի կապ չունի այդ գործի հետ, ինչպես նաև «եթե ինձնից ինչ-որ տեղ լսեք, կամ իմ անունից, որ ես ընդունել եմ մեղքը, հասկացեք, որ եղել է ուժային ճնշում կամ խոշտանգում»[35]։ Անտոնենկոն նաև նշել է, որ ծնվել է հրեական շրջանում և նրա պապը լեհ հրեա է եղել, հետևաբար աջ կամ ձախ հայացքների մեղադրանքները վիրավորական են Անդրեյի համար[36]։
Նա նաև հետաքննության կողմից ներկայացված տեսաձայնագրություններում մեջբերել է մի շարք տարբերություններ իր կազմվածքի և արտաքինի մեջ և անձի կազմվածքի և արտաքինի միջև[37] ու նշել, որ սպանության պահին ծանոթ չի եղել այն մարդկանց հետ, որոնց ոստիկանությունը կասկածում է Շերեմետի սպանությանը մասնակցության մեջ։ Չնայած դրան, Պեչերյան դատարանը Անտոնենկոյին երկամսյա կալանք է նշանակել՝ առանց գրավադրելու հնարավորության։ Դեկտեմբերի 17-ին քննիչը փորձել է սկսել Անտոնենկոյի հարցաքննությունը, սակայն նա հրաժարվել է ցուցմունք տալ՝ գործի քննությունը համարելով կողմնակալ[38]։
Մի շարք ակտիվիստներ, կամավորներ և բարերարներ կոչ են արել աջակցել Անտոնենկոյին, Դուգարին և Կուզմենկոյին[39]։ ՆԳՆ հայտարարությունը նրանք ընկալել են որպես կամավորների նպատակաուղղված վարկաբեկում։ 2019 թվականի դեկտեմբերի 17-ին Խարկովում՝ մարզի ազգային ոստիկանության գլխավոր տնօրինության մոտ, տեղի է ունեցել համերգ՝ ի պաշտպանություն Անտոնենկոյի[40]։
Դեկտեմբերի 20-ին Անտոնենկոն դատական հայց է ներկայացրել Ուկրաինայի հեռուստաալիքի, Արսեն Ավակովի, Եվգենի Կովալի, Վլադիմիր Զելենսկու և Ռուսլան Ռյաբոշապկուի դեմ `պահանջելով պատվի և արժանապատվության պաշտպանություն[41]։ Անդրեյը այդ անձանց մեղադրել է այն բանում, որ իր ձերբակալության վերաբերյալ ճեպազրույցի ժամանակ նրանք անտեսել են անմեղության կանխավարկածը՝ Անտոնենկոյին մեղադրելով Շերեմետի սպանությանը մասնակից լինելու մեջ՝ առանց դատարանի որոշման[42]։
Դեկտեմբերի 27-ին Կիևի վերաքննիչ դատարանը Անտոնենկոյին կալանքի տակ պահելու վերաբերյալ բողոքը հետաձգել էր մինչև հունվարի 8-ը։ Անտոնենկոյի խոսակցությունների ձայնագրությունների հրապարակումից հետո նրա պաշտպանությունը առարկել է Անդրեյի և ՈՒԱԾ-ի միջև կապը։
2020 թվականի փետրվարի 7-ին Անտոնենկոն հայտարարել է, որ իր փաստաբանները մինչ այժմ չեն ստացել գործի նյութերը ծանոթանալու համար, ինչի պատճառով նա հրաժարվել է ցուցմունք տալ։ Մարտի 12-ին Կիևի վերաքննիչ դատարանը մերժել է Անտոնենկոյի պաշտպանության բողոքը՝ նրան կալանքի տակ թողնելով մինչև ապրիլի 4-ը[43]։
Մայիսի 21-ին Անդրեյ Անտոնենկոյի, Յուլիա Կուզմենկոյի և Յանա Դուգարի վերաբերյալ նյութերն առանձնացվել են առանձին քրեական վարույթներով և փոփոխվել են կասկածները։ Որպես հանցագործության կազմակերպիչ այդ ժամանակվանից Անտոնենկոն ներգրավված չէ այդ գործում[44]։
Հուլիսի 3-ին Կիևի վերաքննիչ դատարանը որոշել է Անտոնենկոյին կալանքի տակ թողնել առնվազն մինչև հուլիսի 23-ը[45]։ Հուլիսի 18-ին Կիևի սկանդալային հայտնի Պեչերյան դատարանը Անտոնենկոյի կալանքը երկարաձգել է առնվազն երկու ամսով[46].
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «В Киеве от взрыва в машине погиб журналист Павел Шеремет». Украинская правда. 2016 թ․ հուլիսի 20. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 20-ին.
- ↑ «Правнук партизана, внук партизана і сам партизан» — ким був Павло Шеремет «Украинская служба BBC», 20.07.2016
- ↑ Журналист Шеремет умер уже в скорой — очевидец
- ↑ Целью убийц был именно Шеремет — следствие
- ↑ «В Киеве при взрыве автомобиля погиб журналист Павел Шеремет». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
- ↑ Прокуратура Киева открыла производство по факту убийства Шеремета
- ↑ В центре Киева убили журналиста Павла Шеремета // РИА, 20.07.2016
- ↑ Убийство Павла Шеремета в Киеве. Главное
- ↑ ««Борьба пауков в банке обостряется»: первые версии убийства Павла Шеремета - ИА REGNUM». Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 21-ին.
- ↑ Силовики создают оперативную группу по расследованию убийства Шеремета с задействованием сотрудников ФБР // Интерфакс
- ↑ Появилось видео момента минирования автомобиля Шеремета (видео) // segodnya.ua
- ↑ Бомбу под машину Шеремета заложила женщина? // bfm.ru, 22 июля 2016
- ↑ Над раскрытием убийства Павла Шеремета работает группа из 50 специалистов
- ↑ Полиция: Шеремет был убит из-за своей профессиональной деятельности // Регнум, 23 июля 2016
- ↑ Убийство Павла Шеремета: опубликованы фото киллеров // podrobnosti.ua
- ↑ У Авакова назвали главную версию убийства Шеремета // korrespondent.net, 3 августа 2016
- ↑ В Сети появился нашумевший фильм-расследование убийства Павла Шеремета // tsn.ua
- ↑ Дело Шеремета: Следователи засекретили судебные решения, для защиты // pravda.com.ua, 22 сентября 2017
- ↑ «Задержаны подозреваемые в убийстве Шеремета. Среди них ветераны Донбасса». 2019 թ․ դեկտեմբերի 12. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
- ↑ Задержаны подозреваемые в убийстве Шеремета. Среди них ветераны Донбасса, BBC, 12.12.2019
- ↑ Аресты есть, ясности нет. Расследование убийства журналиста Павла Шеремета продолжается // Журнал «Огонёк» № 50 от 23.12.2019
- ↑ Суд в Киеве арестовал подозреваемого в убийстве Павла Шеремета, BBC, 13.12.2019
- ↑ 23,0 23,1 «Андрей Антоненко». НашКиїв (ուկրաիներեն).
- ↑ «Музиканти збирають Майдан на підтримку Андрія Антоненка». Українське радіо (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Що відомо про Андрія Антоненка Riffmaster, якого звинувачують у вбивстві Шеремета». 24 Канал (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «У командуванні ССО відреагували на затримання сержанта Антоненка за підозрою у вбивстві Шеремета». nv.ua (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Распоряжение киевського главы горсовета 757» (PDF). Київ - офіційний портал (ուկրաիներեն).
- ↑ «Опубліковано повний текст підозри Кузьменко». Українська правда (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Підозрюваних у вбивстві Павла Шеремета затримали: що відомо слідству на цей момент – відео». 24 Канал (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ 30,0 30,1 30,2 «Підозрюваних у справі Шеремета судить скандальний суддя Вовк: що про нього відомо». Буквы. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Резолюцiя Європейського Парламенту 24 травня 2012 року (Неофіційний переклад)». zakon.rada.gov.ua (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Європейський суд з прав людини П'ята секція Рiшення Справа «Василь Іващенко проти України» (Заява № 760/03) Страсбург 26 липня 2012 року Остаточне 26/10/2012 (Офіційний переклад)». zakon.rada.gov.ua (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ 33,0 33,1 «Прокурор у справі вбивства Шеремета не пройшов переатестацію». Zaxid.net (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Лукашенко Олександр Олександрович». Prosud.info (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Антоненко: «Якщо я визнаю провину — був силовий тиск чи тортури»». Буквы. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Я наполовину єврей, - Антоненко відповів на звинувачення у радикальних поглядах». Еспресо TV (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «"Я сам наполовину єврей": виступ Андрія Антоненка у суді перед арештом». Прямий (ուկրաիներեն). 2019 թ․ դեկտեմբերի 14. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Фігурант справи Шеремета відмовляється давати свідчення». РБК-Украина (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Польський єврей, що захопився ультранаціоналістичною ідеєю. Як пройшов суд над головним фігурантом «справи Шеремета»». Буквы. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «У Харкові влаштували акцію на підтримку Антоненка, якого підозрюють у вбивстві Шеремета». glavcom.ua (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Підозрюваний у справі Шеремета подав до суду на Зеленського і керівників силових органів». Радіо Свобода (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Справа Шеремета: Антоненко подав до суду на Зеленського, Авакова й Рябошапку». Новинарня (ուկրաիներեն). 2019 թ․ դեկտեմբերի 20. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Вбивство Шеремета: Антоненка залишили від вартою». РБК-Украина (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Слідство змінило підозру фігурантам справи Шеремета». РБК-Украина (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Вбивство Шеремета: суд залишив Антоненко під вартою». РБК-Украина (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Вбивство Шеремета: Антоненку продовжили арешт». РБК-Украина (ուկրաիներեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.