Շեկլիկ խոտադիր

	Շեկլիկ խոտադիր
Գիտական դասակարգում
	ՍԽԱԼԻ ՄԱՍԻՆ ՀԱՂՈՐԴԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ; ; latin և parent արժեքները դատարկ են
Միջազգային գիտական անվանում
	ՍԽԱԼԻ ՄԱՍԻՆ ՀԱՂՈՐԴԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ; latin արժեքը նշված չէ
	Այս կաղապարը․ դիտել; քննարկել; խմբագրել;

Շեկլիկ խոտադիրը (Ochotona rufescens ) փոքր կաթնասունի տեսակ է` խոտադիների ընտանիքում։ Տարածված է Աֆղանիստանում, Իրանում, Պակիստանում և Թուրքմենստանում, Հայաստանում և IUCN- ն այն նշում է որպես « քիչ մտահոգող տեսակ»^[1]։

Դասակարգում

Շեկլիկ խոտադիրը առաջին անգամ նկարագրrվել է 1842-ին Ջոն Էդվարդ Գրեյի կողմից նշելով վայրը որպես Հնդկաստան, Քաբուլ, քարքարոտ բլուրներում Բեյքեր Գերեզմանի մոտակայքում՝ մոտ 6000 կամ 8000 ոտնաչափ [մոտ 1829 կամ 2438 մ բարձրության վրա», (հավանաբար նկատի ունենալով Քաբուլը Աֆղանստում)։ Հայտնի է երեք ենթատեսակ ՝ Ochotona r. rufescens, Ochotona r. regina և Ochotona r. shukurovoi :

Նկարագրություն

Շեկլիկ խոտադիրը պատկանում է նապաստականմաննեի կարգի խոտադիրների ընտանիքին։ Այն փոքրիկ կաթնասուն, որը կապված է նապաստակների և նապաստակների հետ և ունի փոքրիկ գլուխ՝ կլորացված ականջներով, կարճ, խիտ մորթված ոտքերով և ոտքերի վրա մորթյա մանգաղներով։ Մորթեղը կարմրավուն շագանակագույն է`կրեմի գույնի օձիքով, պարանոցի և պալարների տակ գտնվող շուրջը^[2]^[3]։

Տարածում

Շեկլիկ խոտադիրը հանդիպում է Աֆղանիստանում, Իրանում, Պակիստանում, Հայաստանում և Թուրքմենստանի հարավարևմտյան լեռնային շրջաններում`1900-ից մինչև 3500 մ բարձրության վրա։ Տարածված է քարքարոտ անապատային բնակավայրերում, որտեղ բուսական ծածկույթը նոսր է և ընդգրկում է հողի 60% -ից պակաս տարածք, ինչպես նաև գիհուտներում^[1]։

Թեև Բնության պահպանության միջազգային միության կայքում չի նշվում, որ այս տեսակը հանդիպում է նաև Հայաստանում, մի քանի հեղինակավոր աղբյուրներ նշում են, որ Շեկլիկ խոտադիրը տարածված է նաև Հայաստանում^[2]^[4]^[5]^[6]։

Վարքագիծ

Շեկլիկ խոտադիրը ապրում է որջային համակարգում։ Ցերեկային կենդանի է, առավոտյան գագաթնակետային ակտիվությամբ^[7]։ Սնվում է բուսական նյութերով, ներառյալ Ephedra-ով, Artemisia-ով և տատասկափշերով ։ Որոշ ցողուններ և տերևներ կտրվում են երկայնքով և չորանում բաց երկնքի տակ՝ նախքան որջի մեջ պահեստավորելը։ Բազմացման սեզոնը տևում է Մարտից մինչև Սեպտեմբեր, որի ընթացքում էգը կարող է ունենալ հինգ ծին, որից յուրաքանչուրում կարող է լինել միջինում վեց ձագ^[1]։ Ձագերը շուտ են ծնվում և այնքան շուտ հասունանում, որ հասցնում են նույնպես ձագեր ունենալ նույն տարում։

Կարգավիճակը

Շեկլիկ խոտադիրն ունի լայն տարածում, և պոպուլացիան կայուն է թվում։ Չնայած նրան, որ սովորաբար տարածված է ժայռոտ կիսաանապատային բնակավայրում, այն կարող է բնակություն հաստատել մշակվող հողերի եզրերին, այգիներում և նույնիսկ դաշտերում կառուցված պատերի մեջ և կավե աղյուսներից պատրաստված տների մեջ։ Որոշ շրջաններում այն համարվում է վնասատու, քանի որ այն ուտում է բերքը և վնասում է պտղատու ծառերի կեղևը, և այդ շրջաններում այն կարող է ոչնչացվել։ Բնության պահպանման միջազգային միությունը կենդանուն թվարկել է որպես « նվազագույն մտահոգություն», բայց Փոքր Բալխան լեռնաշղթայի մեկուսացված պոպուլացիան կարող է վտանգված լինել։ Այս կենդանին ընտելացվել է և օգտագործվել է գիտական մասնավորապես Ֆրանսիայում և Ճապոնիայում^[1]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Smith, A.T.; Boyer, A.F. (2008). "Ochotona rufescens". IUCN Red List of Threatened Species. 2008. Retrieved 2014-09-17.CS1 maint: ref=harv (link)
↑ ^2,0 ^2,1 Paulo C. Alves, Nuno Ferrand, Klaus Hackländer (Eds.) (2008). Lagomorph Biology: Evolution, Ecology, and Conservation. Springer. էջեր 397.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ Triepke, Michael (2007). «Ochotona rufescens: Afghan pika». Animal Diversity Web. University of Michigan Museum of Zoology. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
↑ Stanislav Čermák, Ján Obuch, Petr Benda (2006). «Notes on the genus Ochotona in the Middle East (Lagomorpha: Ochotonidae)» (PDF). Lynx (Praha). Վերցված է 4/25/2020-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ DeeAnn M. Reeder, Don E. Wilson (2005). Mammal Species of the World։ A Taxonomic and Geographic Reference · Volume 1. Johns Hopkins University Press. էջ 192.
↑ Andrew Duff, Ann Lawson (2004). Mammals of the World։ A Checklist. Yale University Press. էջեր 34.
↑ Aulagnier S.; P. Haffner, A. J. Mitchell-Jones, F. Moutou & J. Zima (2009) Mammals of Europe, North Africa and the Middle East, A&C Black, London.

[iucn-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Smith, A.T.; Boyer, A.F. (2008). "Ochotona rufescens". IUCN Red List of Threatened Species. 2008. Retrieved 2014-09-17.CS1 maint: ref=harv (link)

[:0-2] 2,0 ^2,1 Paulo C. Alves, Nuno Ferrand, Klaus Hackländer (Eds.) (2008). Lagomorph Biology: Evolution, Ecology, and Conservation. Springer. էջեր 397.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[3] Triepke, Michael (2007). «Ochotona rufescens: Afghan pika». Animal Diversity Web. University of Michigan Museum of Zoology. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.

[4] Stanislav Čermák, Ján Obuch, Petr Benda (2006). «Notes on the genus Ochotona in the Middle East (Lagomorpha: Ochotonidae)» (PDF). Lynx (Praha). Վերցված է 4/25/2020-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[5] DeeAnn M. Reeder, Don E. Wilson (2005). Mammal Species of the World։ A Taxonomic and Geographic Reference · Volume 1. Johns Hopkins University Press. էջ 192.

[6] Andrew Duff, Ann Lawson (2004). Mammals of the World։ A Checklist. Yale University Press. էջեր 34.

[Aulagnier-7] Aulagnier S.; P. Haffner, A. J. Mitchell-Jones, F. Moutou & J. Zima (2009) Mammals of Europe, North Africa and the Middle East, A&C Black, London.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]