Նագարիա
| Քաղաք | |||
|---|---|---|---|
| Նագարիա | |||
| נַהֲרִיָּה | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  Իսրայել | ||
| Քաղաքապետ | Ժակի Սաբագ | ||
| Հիմնադրված է | 1934 թ. | ||
| Տվյալ կարգավիճակում | 1961 թվականից | ||
| Մակերես | 10,5 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 15 մետր | ||
| Բնակչություն | ▼56 900 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)[1] | ||
| Ժամային գոտի | UTC+2 | ||
| Հեռախոսային կոդ | +972 4 | ||
| Պաշտոնական կայք | nahariya.muni.il | ||
| |||
Նագարիա (եբրայերեն՝ נהריה), քաղաք Իսրայելի հյուսիսային շրջանում։ Քաղաքապետարանի ենթակայության տակ գտնվող տարածքը կազմում է 10.5 կմ²։ Բնակչությունը՝ ▼56 900 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)[1]։
Քաղաքի զինանշան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նագարիայի զինանշանը արտացոլում է կապը հին արմատներով հրեա բնակչության հետ, ովքեր ապրել են ժամանակակից Նագարիայի շրջանում։ Զինանշանը իրենից ներկայացնում է վահան՝ անկյունագծով բաժանված երկու մասի։ Ստորին աջ մասում Իսրայելի պատմական խորհրդանիշն է՝ Զվուլունի հովտային հողում աճող ձիթենու ծառը, որը ըստ Մովսես մարգարեի և այլ հին հրեական աղբյուրների, գտնվում է Աշերի գետի մոտ։ Վերին ձախ մասում ժամանակակից Նագարիայի խորհրդանիշն է՝ ջրային աշտարակը, որը կանգնած է նույն ծառի վրա։ Նրանց միջև կապող օղակներն են արևը, որը լուսավորում է ինչպես ծառը, այնպես էլ աշտարակը, և երկինքը, որոնք ընդհանուր են անցյալի, ներկայի և ապագայի համար։
Զինանշանի հեղինակը Էֆրաիմ Հալտրեհտն է։ Զինանշանը հաստատվել է 1941 թվականին։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նագարիան գտնվում է Իսրայելի հարթավայրային տեղանքի հյուսիսում, Հայֆայից 34 կմ դեպի հյուսիս, Աքքայից 10 կմ դեպի հյուսիս և 9 կմ հարավ Իսրայելի հյուսիսային սահմաններից։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բրիտանական մանդատի ժամանակաշրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հողը, որի վրա հիմնվեց Նագարիան, 2,325 կմ² էր, որը պատկանում էր Բեյրութում ապրող արաբական Տուինինի (եբրայերեն՝ טואיני) հողատերերի ընտանիքին։ Այս հողը ձեռք է բերվել չորս անհատների կողմից 1934 թվականին՝ 34,000 պաղեստինյան լիրայով, նոր հողատերերն էին՝ ճարտարագետ Յոսեֆ Լևի (եբրայերեն՝ יוסף לוי), Թել Ավիվի հայտնի բանկիր Հենրիխ Կոենից (եբրայերեն՝ היינריך כהן), գյուղատնտեսական դոկտոր Զելիգ Ավիգեն Սուսկին (եբրայերեն՝ זליג אויגן סוסקין) և Պաղեստինի երկու հայտնի ընտանիքների ներկայացուցիչ տիկին Պաուլինա Վանգրուբ-Զելիկանդ[2] (եբրայերեն՝ פאולינה ונגרובר-זלקינד)։
Ձեռք բերված տարածքի վրա բացվեց ֆերմերային տնտեսություն "Նագարիայի Մինի-ֆերմաներ" (եբրայերեն՝ "נהריה משקים זעירים"), մշակված գյուղատնտեսության դոկտոր Սուսկինի կողմից։ Քաղաքը իր անվանումը ստացել է Գատոն գետից (եբրայերեն՝ הגעתון), որը հոսում է քաղաքի միջով, որտեղից «նահար» երբրայերենից նշանակում է «գետ»։
1934 թվականին կառուցվել է Նագարիայի խորհրդանիշ ջրային աշտարակը։ Քաղաքի գոյատևման համար աշտարակը ծառայեց որպես հենակետ և ֆորպոս, զգուշացնելով հարձակումների մասին և պաշտպանելով բնակիչներին արաբներին։ Այժմ աշտարակում կա մշակույթի և արվեստի կենտրոն, արվեստի թանգարան, քանդակագործների և արվեստագետների արհեստանոցներ և աշտարակի շուրջ կառուցված հրապարակ։
Նագարիայի հողերում առաջին բնակիչները նացիստական Գերմանիայից գաղթած երկու ընտանիքներն էին՝ Հենի և Վալտեր Դոչի ընտանիքները (եբրայերեն՝ חנה, ולטר דויטש)։ Նրանք վայր են ժամանել 1935 թվականի փետրվարի 10-ին և այդ օրը համարվում է Նագարիայի քաղաքի հիմնադրման օրը։ Այն շենքերը, որտեղ պետք է ապրեին այդ ընտանիքները, նույնիսկ տանիք չունեին։
Սսկինի մոդելը լիովին անիրատեսական էր, քանի որ ներդրված էր այն հուսալի լավատեսությունը, որը կանխատեսում էր հողի կարգավորումը և արտահանման շուկայի գրավումը։ Արաբների կողմից աճեցված բանջարեղենները ավելի էժան էին, և արագ աճող շուկան պահանջում էր էժան, ոչ թե բարձրորակ բանջարեղեն։ Երկրորդ հարվածը հասավ մրգի շուկայից, պտղատու ծառերը աճեցին որ թե ափին, Գալիլեայի սառը և խոնավ տարածքներում։ Հավերը հաճախ հիվանդանում են, չեն դնում ձվեր։ Այնուամենայնիվ, տեղաբնակները զգալի առաջընթաց են արձանագրել ելակի աճեցմամբ։ Նագարիայում աճեցված պղպեղը կարողացավ ներխուժել արտաքին շուկա և իր արտահանման բաժինն ունի այսօր։
Այնուամենայնիվ, աստիճանաբար Նագարիայի բնակիչները թողեցին գյուղատնտեսությունը և սկսեցին կառուցել հանգստյան տներ, առողջարաններ և պանսիոնատներ։ Այս պանսիոնատների առաջին հաճախորդները եղել են բրիտանացի պաշտոնյաներ, ովքեր ղեկավարում էին Պաղեստինի մանդատը և ուրախ էին հանգստանալ Իսրայելի հյուսիսում և Միջերկրական ծովի ջերմության ներքո։ Առաջին պանսիոնատը բացեց տիկին Թութի Լևին 1936 թվականին։ Գրետել Մեիրը 1940 թվականին բացել է հայտնի հյուրանոց, որտեղ այցելուները նախաճաշում էին բաց երկնքի տակ։ 1940 թվականին Օպենհայմեր ընտանիքը բացել է Պինգվին սրճարանը։ Նագարիայում տուրիստական վայրերի թիվը 1938-ից ի վեր աճել է 100-ից մինչև 19000-ից 20000-ը։
Գյուղատնտեսության դերի նվազման հետևանք էր թեթև և սննդի արդյունաբերության զարգացումը։ Գործում էր նաև Շտրաուս ընտանիքի պաղպաղակի արտադրությունը, որի արտադրանքը այժմ արտահանվում է աշխարհի շատ երկրներ, այդ թվում՝ Ռուսաստան։ «Զոգլովեկ» մսի գործարանը հիմնադրվել է Նագարիայում 1937 թվականին Զոգլովեկ-Քվիլեկցի ընտանիքի կողմից և ստացել «Նագարիայի երշիկներ» անվանումը։
Պաղեստինի անօրինական ներգաղթի ժամանակ Նագարիայի շրջան ժամանել են 10-ից 12 ապօրինի նավեր, որոնցից առաջինը ժամանել է 1939 թվականին։
1941 թվականին Նագարիան ստացավ գյուղի տեղական ինքնակառավարման կարգավիճակ։
Անկախության պատերազմի ժամանակահատված[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն ՄԱԿ-ի թիվ 181 կետի, ամբողջ Արևմտյան Գալիլեան պետք է հանձնել արաբական պետությանը։ Նագարիայի և շրջակա բնակավայրերի բնակիչները, որոնց ճնշող մեծամասնությունը հրեաներ էին, ցնցված է այս փաստից։ Նագարիան շրջափակման մեջ էր մինչև Իսրայելի անկախության հռչակման օրը (1948 մայիսի 14)։ Պաշարված քաղաքի ապրանքները առաքվել են Հայֆայի ծովով։ 1948 թվականի մայիսի 14-ին զրահապատ մեքենաների ուղեկցությամբ 25 բեռնատար շարժվեց դեպի Նագարիա և շրջափակումը վերացվեց։ Նագարիայի և շրջակա տարածքների ազատագրման գործողությունը կոչվեց «Բեն Համիի օպերացիա»։
Նագարիան քաղաքի կարգավիճակը ստացել է 1946 թվականին։
Քաղաքի պատմությունը կարելի է մանրամասն ուսումնասիրել քաղաքի «Բեյթ Լիբերման» պատմական թանգարանում։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսրայելի վիճակագրության կենտրոնական բյուրոյի տվյալներով, բնակչությունը 2016 թվականի տվյալներով կազմում է 54 305 մարդ[3]։
90-ական թվականներին քաղաքի բնակչությունը 7000-ով աճել է նախկին ԽՍՀՄ-ի հայրենադարձների շնորհիվ։
Վարձակալության համար նախատեսված երեք սենյականոց բնակարանների արժեքը ամսական 500-800 դոլար է, գնման համար անհրաժեշտ է 160-180 հազար դոլար[4]։ Քաղաքի շրջանները բնութագրվում են մշակույթի բարձր մակարդակով։ Այստեղ շատ են ծաղկանոցները, բուսականությունը։ Շենքերը, ցանկապատերը եւ շենքերի մեծ մասը նկարվում են մշտական սպիտակ գույնով, համաձայն քաղաքապետարանի ղեկավար Ժակիո Սաբագի, որը գրեթե 20 տարի ղեկավարում է քաղաքը։ Նստարանները, ցանկապատերը և շենքերի մեծ մասը ներկվում է սպիտակ գույնով, համաձայն քաղաքապետարանի ղեկավար Ժակիո Սաբագի որոշման, ով քաղաքը ղեկավարում է գրեթե 20 տարի։ 2011 թվականի վերջին բացվեց նոր թաղամաս, որը կապեց քաղաքի կենտրոնը և հարավային Այն Սառա շրջանը։ Քաղաքում կա յուրահատուկ խաղահրապարակ, տարբեր տարիքի մարդկանց համար, ինչպես նաև հսկա նկարներ՝ Իսրայելի պետական խորհրդանիշի պատկերով, Նագարիայի զինանշանով և «Նագարիան նրանց համար է, ովքեր սիրում են կյանքը» կարգախոսով։ Վերոհիշյալ նկարների հսկայական չափերը թույլ է տալիս ձեզ հեշտությամբ տարբերել քաղաքը ուղեծրային կայաններից։
Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի բնակչության գրեթե քառորդ մասը (մոտ 10,000 մարդ) 18 տարեկանից փոքր երեխաներն ու դեռահասներն են։
Նագարիայում կան 56 համայնքային նախակրթարաններ։ 2001 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ քաղաքում գործում էին 22 դպրոցներ, այդ թվում 15 հիմնական և 10 միջնակարգ դպրոց, ինչպես նաև 2 մարզադահլիճ (որոշ դպրոցներ ապահովում են ինչպես հիմնական, այնպես էլ միջնակարգ կրթություն)[5] ։ Բացի այդ, 2005-ին նախատեսվում էր ավարտել ևս մեկ միջնակարգ դպրոցի կառուցումը։ 2001 թվականին քաղաքում կար 8148 սովորող, որոնցից 4074-ը հիմնական դասարաններում, 3467-ը միջին և ավագ (մնացածը `հատուկ կրթություն)։ Ընդհանուր առմամբ քաղաքում կա 270 դասարան, դասարանում միջին հաշվով 27 երեխա։ Ավարտական քննությունների հաջող անցած երեխաների միջին տոկոսը կազմում է 56.5%։
Բոլոր նախադպրոցական և ուսումնական հաստատություններում կան օդորակիչներ։ Քաղաքի կրթական համակարգը լիովին համակարգված է[6]։ Միայն 2005-ին տեղադրվել է ավելի քան 1000 նոր համակարգիչ։
Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նագարիայում գործում են.
- «Շտրաուս» ընկերության պանրի և կաթնամթերքի գործարան
- «Զոգլովեկ» մսամթերքի գործարան
- Մետաղամշակման գործարաններ
- Ասբեստի գործարան (ներկայումս չի գործում)
- Շինանյութերի գործարան
Բացի այդ Նագարիայի շատ բնակիչներ զբաղվում են հյուրանոցային և զբոսաշրջային բիզնեսով։
Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նագարիայում ներքին քաղաքային հաղորդակցությունը իրականացվում է բացառապես ավտոբուսներով, երթուղային տաքսիներով։
Իսրայելի այլ քաղաքների հետ Նագարիան կապվում է «Էգեդ» կոոպերատիվ ավտոբուսների միջոցով։ Բացի այդ, քաղաքն ունի նաև մեծ (Իսրայելի ստանդարտներով) երկաթուղային կայարան, որից 24 ժամյա հաղորդակցություն կա այլ քաղաքների հետ՝ Երուսաղեմը, Բեեր Շևաը, Թել Ավիվը ներառյալ։ Բեն Գուրիոն օդանավակայանի 3-րդ տերմինալի բացման հետ մեկտեղ բացվել է ուղիղ երկաթուղային հաղորդակցություն։
Նագարիան որպես առողջարանային քաղաք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նագարիան համարվում է Իսրայելի հյուսիսում գտնվող հիմնական առողջարանային կենտրոններից մեկը։ Ազատ հանրային լողափին զուգահեռ գործում է վճարովի, ավելի լավ պայմաններով լողափ։ Լողափի մոտ գտնվում է լողավազան, մարզասրահ։ Վերջին տարիներին կառուցվել է ծովի ծովափնյա զբոսայգին։ 2006 թվականի Իսրայելի և Լիբանանի հակամարտությունից հետո զբոսաշրջություն անկում ապրեց, սակայն 2007 թվականից աշխուժացում է նկատվում։
Հայտնի բնակիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գիլադ Շալիթ (ծ. 1986), Իսրայելի պաշտպանության բանակի զինվոր։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Šnatôn statîstî le-Yisra'el(բազմ․) — (untranslated). — Iss. 70. — ISSN 0081-4679
- ↑ Здесь и далее — сведения из Կաղապար:Не переведено 5.
- ↑ Официальные данные по населённым пунктам Израиля на 31.12.2015 (иврит). Центральное статистическое бюро Израиля. Проверено 1 декабря 2016.
- ↑ По данным 2012 года.
- ↑ Здесь и далее — данные государственного комитета по статистике, декабрь 2001.
- ↑ Данные с сайта Isracity (рус.)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Քաղաքի պաշտոնական կայքը Արխիվացված 2018-05-13 Wayback Machine
- Նագարիա քաղաքի թանգարան Արխիվացված 2015-06-26 Wayback Machine
- Ռուսախոս բնակիչների ֆեյսբուքյան խումբ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նագարիա» հոդվածին։ |
| ||||||||||
