Յան Գլոգովչիկ

Յան Գլոգովչիկ; լեհ.՝ Jan z Głogowa
Ծնվել է	1445[…]; Գլոգուվ, Duchy of Głogów
Մահացել է	փետրվարի 11, 1507; Կրակով, Լեհաստանի թագավորություն
Քաղաքացիություն	Լեհաստան
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, փիլիսոփա, աստղագետ, համալսարանի դասախոս և աշխարհագրագետ
Հաստատություն(ներ)	Կրակովի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	մաթեմատիկա, բժշկություն և մանկավարժություն
Ալմա մատեր	Կրակովի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	լեհերեն
	Jan of Głogów Վիքիպահեստում

Յան Գլոգովչիկ (լեհ.՝ Jan z Głogowa (Głogowczyk, Głogowita, Glogoviensis, Glogar, Gloger), 1445, Գլոգուվ, Գլոգուվի պովյատ, Ներքին Սիլեզիայի վոյեվոդություն, Լեհաստան - 11 փետրվարի, 1507, Կրակով, Կրակովի պովյատ, Փոքր Լեհաստան վոյեվոդություն, Լեհաստան), լեհ աստղագետ, մաթեմատիկոս, աստվածաբան, փիլիսոփա, բժիշկ և մանկավարժ, Կրակովի Յագելոնյան համալսարանի պրոֆեսոր։ Եղել է իր ժամանակի արևմտաեվրոպական ամենահայտնի աստղագետներից մեկը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յան Գլոգովչուկը ծնվել է 1445 թվականին Գլոգուվ քաղաքում։ Նա սերում էր Schilling հարուստ ընտանիքից, բայց այդ ազգանունը չի գրեթե երբեք չի օգտագործել^[6]։ 1468 թվականին Յան Գլոգովչուկն ավարտել է Կրակով քաղաքի Յագելոնյան համալսարանը՝ ստանալով մագիստրոսի կոչում։ Ուսումն ավարտելուց հետո նա դասախոսություններ է կարդացել նույն համալսարանում։ Յան Գլոգովչիկի ուսանողների թվում է եղել նաև Նիկոլայ Կոպեռնիկոսը^[6]։

Գիտնականի հետագա կյանքը կապված է Յագելոնյան համալսարանի հետ, որտեղ նա ոչ միայն դասավանդել է լատիներեն, Արիստոտելի փիլիսոփայությանը նվիրված դասընթաց և աստղագիտություն, այլև զբաղվել է աստղագիտությամբ, մաթեմատիկայով, աստվածաբանությամբ ու փիլիսոփայությամբ. պրոֆեսոր Յան Լոսի խոսքերով՝ Յան Գլոգովչուկը ձեռք է բերել մեծ ճանաչում որպես իր ժամանակի արևմտաեվրոպական ամենանշանավոր սխոլաստիկներից մեկը^[7]։

Յան Գլոգովչիկի աշխատանքներից առավել նշանակալի են նրա գրած դասագրքերն ու այն աշխատությունը, որ նվիրված է դիմագիտությանն ու գանգաբանությանը։ Վերջինում նա փորձում է մարդու գանգի վրա գտնել կորնթարդությաններ, որոնք համապատասխանում են տվյալ մարդու հակումներին ու ընդունակություններին։ Այդ աշխատությունը, որը վերնագրված է «Phisionomia», հրատարակվել է 1518 թվականին^[7]։ Գլոգովչիկի գրած քերականությանն ավելի քան մեկ դար որպես դասագիրք ոգտագործվել է Կրակովի դպրոցներում։

Որոշ պատմաբաններ Յան Գլոգովչիկին են վերագրում Սաղմոսարանի ու այլ Սուրբ գրքերի սլավոնական թարգմանությունները, որոնք իբրև թե հրատարակվել են Կրակովում, սակայն այդ փաստի ստույգ լինելը հաճախ կասկածի է ենթարկվում^[7]։

Յան Գլոգովչիկը մահացել է 1507 թվականի փետրվարի 11-ին^[8] Կրակով քաղաքում։

Ընտրյալ մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

De verificatione. In scientiam mortalium hominum introductiorum quae cuilibet homini ex celesti praesignatur circulo… anno… 1495 feliciter recollectum
Liber posteriorum analeticorum, Լիպսկ, 1499
Exercitium nove logice, Կրակով, 1499
Exercitium super omnes tractatus parvorum logicalium Petri Hispani, Լիպսկ, 1500
Argumentum in librum Porfirii peripatetici isagogicum in kathegorias Aristotelis, Կրակով, 1504
Questiones liborum de anima, Մեց, 1501
Phisionomia hinc inde ex illustribus scriptoribus… recollecta, Կրակով, 1518
Notae in computum ecclesiasticae
Computus chirometralis
Introductorium in tractatum sphaerae Johannis de Sacrobusto
Introductorium astronomiae in ephemerides
Tractatus in iudiciis astrorum.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Swartz A. Open Library — 2007.
↑ Faceted Application of Subject Terminology
↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #104130911 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ https://www.deutsche-biographie.de/sfz37685.html
↑ Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)
↑ ^6,0 ^6,1 "Jan z Głogowa" ("Jan of Głogów"), Perspektywa Kulturalna (Cultural Perspective), 2007.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Лось И. Л. Глоговчик, Ян // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
↑ Глоговчик // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Johann von Glogau // Allgemeine Deutsche Biographie (անգլ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յան Գլոգովչիկ» հոդվածին։

[_c005eea4733217c9-1] 1,0 ^1,1 Swartz A. Open Library — 2007.

[_e43c83469495ba43-2] Faceted Application of Subject Terminology

[_d08666a25e7afde5-3] Deutsche Nationalbibliothek Record #104130911 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_559860ee41a07875-4] ttps://www.deutsche-biographie.de/sfz37685.html

[_4493ab901dbb284f-5] Առցանց լեհական կենսագրական բառարան (польск.)

[peku.pl-6] 6,0 ^6,1 "Jan z Głogowa" ("Jan of Głogów"), Perspektywa Kulturalna (Cultural Perspective), 2007.

[Викитека_ЭСБЕ-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Лось И. Л. Глоговчик, Ян // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

[8] Глоговчик // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]