Հարանց անապատ

Հարանց անապատ
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	վանք և մշակութային արժեք
Երկիր	Հայաստան
Տեղագրություն	Հալիձոր
Դավանանք	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Թեմ	Սյունիքի թեմ
Կազմված է	Գավիթ, Գավիթ, Եկեղեցի, Մատուռ, Մատուռ Սբ. Պողոս-Պետրոս, Պարիսպ և Սեղանատուն
Ճարտարապետական ոճ	հայկական ճարտարապետություն
Harants Anapat Monastery Վիքիպահեստում

Հարանց անապատ (կամ Սյունյաց Մեծ անապատ), ճարտարապետական համալիր Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզում, Հալիձոր գյուղի մոտ, Որոտան գետի աջ ափին։

Պատմություն

Հիմնադրման հստակ ժամանակը հայտնի չէ։ Ենթադրվում է, որ կառուցվել է 1608-1613 թթ.-ին։ Հիմնադիրներն են եղել Սաղմոսավանքի Սարգիս վարդապետը և Տրապիզոնից քահանա Կիրակոսը։ Ըստ Առաքել Դավրիժեցու՝ մինչ այդ նրանք ուխտի էին մեկնել Երուսաղեմ, ծանոթացել անապատների կանոնադրությանը, այնուհետև այցելել Տաթևի վանք, Թանահատի վանք, ապա առավել խաղաղ և ապահով վայր որոնելով՝ Որոտան գետի աջ ափին անապատ են հիմնել, կառուցել եկեղեցի և մենակյացին պատշաճ խավար ու մթին փոքր խցեր։

Ճարտարապետություն

Համալիրի այժմյան կազմում են արևմուտքից գավիթ-սրահով և հյուսիսից կից երկու սենյակներով եկեղեցին (երկու զույգ մույթերով եռանավ բազիլիկ) թաղակապ, ձգված համաչափություններով սեղանատունը և պարիսպների մնացորդները, որոնք (բացի եկեղեցուց) կառուցվել են 1658 թ.-ի երկրաշարժից հետո, երբ անապատի նախկին բոլոր շինությունները կործանվել են, իսկ եկեղեցին սահել իջել է այժմյան տեղը։ Երկրաշարժից երկու տարի անց միաբանությունը տեղափոխվել է և հիմնել Տաթևի Մեծ Անապատը։ XVIII դ. սկզբին Հարանց անապատը վերակենդանացել է, այստեղ նորոգումներ և կառուցումներ են կատարել Տաթևի վանքի առաջնորդները։ Հարանց անապատի համալիրը և եկեղեցին չափազանց կարևոր են ուշ միջնադարի հայկական ճարտարապետական առանձնահատկությունների բացահայտման համար այստեղից են եկել Հայաստանի XVII դարի մյուս անապատների հիմնադիրները՝ տարածելով նաև համալիրի հորինվածքի ու առանձին շենքերի լուծումները։

Վիմական արձանագրություններ

Հիմնական հոդված՝ Հարանց անապատի վիմական արձանագրություններ

Տես նաև

• Հարանց անապատի դպրոց

Գրականություն

• Հասրաթյան Մ., Սյունիքի XVII-XVIII դարերի ճարտարապետական համալիրները, Ե., 1973։
• Առաքել Դավրիժեցի, Պատմություն, Երևան, 1988

Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 278)։