Jump to content

Կոպի լուվակ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կոպի լուվակ
Ծագման երկիր Ինդոնեզիա
 Kopi Luwak Վիքիպահեստում
Մուսանգ

Կոպի լուվակ[1] կամ կոպի լյուվակ (ինդոն.՝ kopi luwak[2]), սուրճի տեսակ, որն արտադրվում է մուսանգներին սուրճի հատիկները կերակրելով և դրանք նրանց արտաթորանքից զատելով։ Այս սուրճն արդյունաբերական ծավալներով արտադրվում է Ինդոնեզիայում, Ֆիլիպիններում (որտեղ կոչվում է նաև «Կապե Ալամիդ»), Հարավային Հնդկաստանում և Վիետնամում[3] (վիետ․՝ Cà phê chồn [չոն սուրճ][4])։ Կոպի լուվակն աշխարհի ամենաթանկ սուրճերից մեկն է․ նրա մեկ կիլոգրամն արժե մոտ 550 եվրո/700 դոլար։

Արտադրության առանձնահատկություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սուրճի հատիկները մուսանգի արտաթորանքում

Կոպի լուվակ սուրճի հատիկների արտադրության գործընթացը հետևյալն է․ մուսանգները (Paradoxurus hermaphroditus, վիվերների ընտանիքի կենդանի) ուտում են սրճենու հասած պտուղները (սուրճի բալեր), մարսում են սուրճի հատիկները շրջապատող միջուկը և արտաթորում սուրճի հատիկները, որոնք այնուհետև հավաքում են մարդիկ, լվանում և չորացնում արևի տակ։

Կոպի լուվակի յուրահատուկ համը բացատրվում է թթվային և ֆերմենտային ազդեցության համադրությամբ։ Մուսանգների ստամոքսաղիքային համակարգով պտուղների անցնելու ժամանակ նրանց ստամոքսահյութը և մարսողական ֆերմենտները թափանցում են պտուղի էնդոկարպի միջով և քայքայում պահուստային սպիտակուցները։ Այս ազդեցության արդյունքում պեպտիդային շղթաները կրճատվում են, ինչը հանգեցնում է ամինաթթվային բաղադրության փոփոխության և ազդում սուրճի հատիկների բույրի վրա։ Բովելու ընթացքում հատիկների սպիտակուցները ենթարկվում են Մայարի ռեակցիային։ Հատիկների վրա կարող են ազդել նաև ստամոքսաղիքային համակարգի բակտերիաները և մուսանգի գեղձերի անջատումները, որոնց կազմի մեջ կա ցիբետին[5]։ Քանի որ համարվում է, որ մուսանգն ընտրում է սուրճի միայն ամենահասած և համեղ պտուղները, դա կարող է նվազեցնել վերջնական արտադրանքի դառնությունը ածիկացման գործընթացի հաշվին։ Կաթնասունների մարսողական համակարգի միջով անցնում է նաև որոշ այլ էլիտար ապրանքանիշերի (օրինակ՝ «Սև փղոսկր») սուրճը։

Համարվում է, որ մուսանգներն ընտրում են սուրճի միայն ամենահասած և համեղ բալերը, իսկ այս սուրճի արտադրությունը չի գերազանցում տարեկան մի քանի հարյուր կիլոգրամը։ Այնուամենայնիվ, ներկայում սուրճի այս տեսակը հաճախ արտադրվում է արդյունաբերական մասշտաբներով հատուկ ֆերմաներում։ Նման ֆերմաներում կենդանիներին պահում են վանդակներում և զրկում են ճյուղերով ազատ տեղաշարժվելու և սուրճի լավագույն պտուղները փնտրելու հնարավորությունից[6][7][8]։ Ակնհայտ է, որ անազատության մեջ մուսանգները, որոնք նաև գիշատիչներ են, չեն կարողանում ընտրել ամենահասած պտուղները և ստիպված են ուտել այն, ինչ նրանց տալիս է աշխատակազմը։ Ֆերմաների պայմաններում մուսանգների սննդակարգը տարբերվում է բնականից, ինչը կարող է ազդել նաև ըմպելիքի համի վրա։ Բացի այդ, մշակվել են սուրճին ցիբետինով արհեստական բույր հաղորդելու մեթոդներ[9]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Много творчества ради пары глотков: самый дорогой кофе в мире | РИА Новости». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 11-ին.
  2. «Կոպի» բառը մալայերենի ինդոնեզական բարբառով նշանակում է «սուրճ», իսկ «լուվակ» բառը մուսանգի տեղի անվանումն է
  3. «Кофе Лювак во Вьетнаме». tt.guru. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 5-ին.
  4. Cà phê chồn(վիետ.) // Wikipedia tiếng Việt. — 2017-05-17.
  5. «Экскременты животных делают кофе самым дорогим в мире». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  6. «Coffee at a price difficult to digest — Los Angeles Times». Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 4-ին.
  7. «YouTube — Extreme Coffee — Sumatra». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  8. «Гурманы или живодёры? Как делают самый дорогой кофе мира». Русская служба Би-би-си. 2013 թ․ սեպտեմբերի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  9. «Kopi Luwak coffee FAQ's | Real Kopi Luwak». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]