Կոպի լուվակ

Կոպի լուվակ;
Ծագման երկիր	Ինդոնեզիա
	Kopi Luwak Վիքիպահեստում

Կոպի լուվակ^[1] կամ կոպի լյուվակ (ինդոն.՝ kopi luwak^[2]), սուրճի տեսակ, որն արտադրվում է մուսանգներին սուրճի հատիկները կերակրելով և դրանք նրանց արտաթորանքից զատելով։ Այս սուրճն արդյունաբերական ծավալներով արտադրվում է Ինդոնեզիայում, Ֆիլիպիններում (որտեղ կոչվում է նաև «Կապե Ալամիդ»), Հարավային Հնդկաստանում և Վիետնամում^[3] (վիետ․՝ Cà phê chồn [չոն սուրճ]^[4])։ Կոպի լուվակն աշխարհի ամենաթանկ սուրճերից մեկն է․ նրա մեկ կիլոգրամն արժե մոտ 550 եվրո/700 դոլար։

Արտադրության առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոպի լուվակ սուրճի հատիկների արտադրության գործընթացը հետևյալն է․ մուսանգները (Paradoxurus hermaphroditus, վիվերների ընտանիքի կենդանի) ուտում են սրճենու հասած պտուղները (սուրճի բալեր), մարսում են սուրճի հատիկները շրջապատող միջուկը և արտաթորում սուրճի հատիկները, որոնք այնուհետև հավաքում են մարդիկ, լվանում և չորացնում արևի տակ^[5]։

Կոպի լուվակի յուրահատուկ համը բացատրվում է թթվային և ֆերմենտային ազդեցության համադրությամբ։ Մուսանգների ստամոքսաղիքային համակարգով պտուղների անցնելու ժամանակ նրանց ստամոքսահյութը և մարսողական ֆերմենտները թափանցում են պտուղի էնդոկարպի միջով և քայքայում պահուստային սպիտակուցները։ Այս ազդեցության արդյունքում պեպտիդային շղթաները կրճատվում են, ինչը հանգեցնում է ամինաթթվային բաղադրության փոփոխության և ազդում սուրճի հատիկների բույրի վրա։ Բովելու ընթացքում հատիկների սպիտակուցները ենթարկվում են Մայարի ռեակցիային։ Հատիկների վրա կարող են ազդել նաև ստամոքսաղիքային համակարգի բակտերիաները և մուսանգի գեղձերի անջատումները, որոնց կազմի մեջ կա ցիբետին^[6]։ Քանի որ համարվում է, որ մուսանգն ընտրում է սուրճի միայն ամենահասած և համեղ պտուղները, դա կարող է նվազեցնել վերջնական արտադրանքի դառնությունը ածիկացման գործընթացի հաշվին։ Կաթնասունների մարսողական համակարգի միջով անցնում է նաև որոշ այլ էլիտար ապրանքանիշերի (օրինակ՝ «Սև փղոսկր») սուրճը։

Համարվում է, որ մուսանգներն ընտրում են սուրճի միայն ամենահասած և համեղ բալերը, իսկ այս սուրճի արտադրությունը չի գերազանցում տարեկան մի քանի հարյուր կիլոգրամը։ Այնուամենայնիվ, ներկայում սուրճի այս տեսակը հաճախ արտադրվում է արդյունաբերական մասշտաբներով հատուկ ֆերմաներում։ Նման ֆերմաներում կենդանիներին պահում են վանդակներում և զրկում են ճյուղերով ազատ տեղաշարժվելու և սուրճի լավագույն պտուղները փնտրելու հնարավորությունից^[7]^[8]^[9]։ Ակնհայտ է, որ անազատության մեջ մուսանգները, որոնք նաև գիշատիչներ են, չեն կարողանում ընտրել ամենահասած պտուղները և ստիպված են ուտել այն, ինչ նրանց տալիս է աշխատակազմը։ Ֆերմաների պայմաններում մուսանգների սննդակարգը տարբերվում է բնականից, ինչը կարող է ազդել նաև ըմպելիքի համի վրա։ Բացի այդ, մշակվել են սուրճին ցիբետինով արհեստական բույր հաղորդելու մեթոդներ^[10]։