Jump to content

Եվդեմոս Հռոդոսցի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Եվդեմոս Հռոդոսցի
Εύδημος ο Ρόδιος
Ծնվել էմոտ մ. թ. ա. 350[1][2] Հռոդոս, Օսմանյան կայսրություն[1][2]
Մահացել էմոտ մ. թ. ա. 290[1][2] Հռոդոս, Օսմանյան կայսրություն[2]
Քաղաքացիություն Հռոդոս
ՈւղղությունՊերիպատետիկյան դպրոց
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, աստղագետ, մաթեմատիկայի պատմաբան, փիլիսոփա, գիտության պատմություն և պատմաբան
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն
Տիրապետում է լեզուներինհին հունարեն
ՈւսուցիչԱրիստոտել[3][4][5]
 Eudemus of Rhodes Վիքիպահեստում

Եվդեմոս Հռոդոսցի (հուն․՝ Εύδημος ο Ρόδιος, մ.թ.ա. 4–րդ դար, ենթադրաբար՝ մ.թ.ա. 370/350—մ.թ.ա. 300/290 թթ․ միջև), հին հույն փիլիսոփա, Արիստոտելի աշակերտներից։

Ծնվել է Հռոդոս կղզում, սակայն կյանքի մեծ մասն անց է կացրել Աթենքում։ Ուսուցանել է Արիստոտելի մոտ, հանդիսացել է նրա լավագույն աշակերտներից մեկը։ Մ.թ.ա. 322 թվականին՝ Արիստոտելի մահից հետո, հավակնել է պերիպատետիկյան դպրոցի ղեկավարի դերին, սակայն մատնվելով անհաջողության և զիջելով Թեոփրաստեսին՝ նույն թվականին վերադարձել է Հռոդոս, որտեղ տրամաբանության և ֆիզիկայի դասախոսություններ է կարդացել․ դասավանդման համար նյութ են ծառայել Արիստոտելի ստեղծագործությունները։

Նրան են վերագրում «արիստոտելյան բարոյագիտության» վերամշակումը, որը հայտնի է «եվդեմյան բարոյագիտություն» անվանմամբ և շարադրված է յոթ գրքով։

Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարանում Եվդեմոսի փիլիսոփայական հայացքները Էռնեստ Ռադլովը բնութագրել է այսպես[6]

«Տրամաբանության մեջ հեռանալով Արիստոտելի ուսմունքից՝ Եվդեմոս Հռոդոսցին հարում է Թեոփրաստեսին։ Աստվածության մասին ուսմունքում մենք Եվդեմոսի մոտ գտնում ենք Աստծո մասին արիստոտելյան հասկացության որոշակի քննադատություն։ Եվդեմոսն բարոյագիտությունը դնում է աստվածաբանության հետ ավելի սերտ հարաբերության մեջ, քան Արիստոտելը, ով բարոյագիտությանը տալիս է մարդաբանական հիմնավորում։ Եվդեմոսը ի վերջո երջանկությունը հանգեցնում է մարդու բնական բնութագրերին, որոնք ներկայանում են նրան որպես Աստծո պարգև։ Բարոյագիտության և՛ սկիզբը, և՛ վերջը, այսինքն՝ նրա նպատակը, որոշվում են աստվածության հասկացությամբ՝ «ամեն ինչ բարիք է այն չափով, որքանով այն խթանում է աստվածության ճանաչմանը»։ Չարիքը, ընդհակառակը, շեղում է մեզ աստվածության մասին խորհելուց։ Եվդեմոսի՝ բարոյագիտությունը աստվածաբանության հետ դրած սերտ կապի մեջ զգացվում է որոշակի հեռացում Արիստոտելից և մերձեցում Պլատոնին։ Եվդեմոսի բարոյագիտությունը սովորաբար տպագրվում է Արիստոտելի աշխատությունների ժողովածուներում։»

Եվդեմոս Հռոդոսցին կազմել է ամենաառաջին աշխատությունները երկրաչափության պատմության և աստղագիտության պատմության մասին, որոնք ակտիվորեն օգտագործվել են հաջորդող հին հունական հեղինակների կողմից։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Евдем Родосский // Хронос: всемирная история в интернете; hrono.ru (ռուս.)
  • Евдем Родосский // Астрономы. Биографический справочник; astronomers.ru Արխիվացված 2016-01-17 Wayback Machine (ռուս.)
  • Eudemus of Rhodes // MacTutor History of Mathematics archive; st-andrews.ac.uk (անգլ.)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եվդեմոս Հռոդոսցի» հոդվածին։