Եվդեմոս Հռոդոսցի
 Εύδημος ο Ρόδιος | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մ. թ. ա. 370 Հռոդոս, Հունաստան |
| Մահացել է | մ. թ. ա. 300 Հռոդոս, Հունաստան |
| Քաղաքացիություն |  Հռոդոս |
| Ուղղություն | Պերիպատետիկյան դպրոց |
| Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս, աստղագետ, մաթեմատիկայի պատմաբան, փիլիսոփա, գիտության պատմություն և պատմաբան |
| Գործունեության ոլորտ | փիլիսոփայություն |
| Տիրապետում է լեզուներին | հին հունարեն |
| Ուսուցիչ | Արիստոտել[1][2][3] |
Եվդեմոս Հռոդոսցի (հուն․՝ Εύδημος ο Ρόδιος, մ.թ.ա. 4–րդ դար, ենթադրաբար՝ մ.թ.ա. 370/350—մ.թ.ա. 300/290 թթ․ միջև), հին հույն փիլիսոփա, Արիստոտելի աշակերտներից։
Ծնվել է Հռոդոս կղզում, սակայն կյանքի մեծ մասն անց է կացրել Աթենքում։ Ուսուցանել է Արիստոտելի մոտ, հանդիսացել է նրա լավագույն աշակերտներից մեկը։ Մ.թ.ա. 322 թվականին՝ Արիստոտելի մահից հետո, հավակնել է պերիպատետիկյան դպրոցի ղեկավարի դերին, սակայն մատնվելով անհաջողության և զիջելով Թեոփրաստեսին՝ նույն թվականին վերադարձել է Հռոդոս, որտեղ տրամաբանության և ֆիզիկայի դասախոսություններ է կարդացել․ դասավանդման համար նյութ են ծառայել Արիստոտելի ստեղծագործությունները։
Նրան են վերագրում «արիստոտելյան բարոյագիտության» վերամշակումը, որը հայտնի է «եվդեմյան բարոյագիտություն» անվանմամբ և շարադրված է յոթ գրքով։
Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարանում Եվդեմոսի փիլիսոփայական հայացքները Էռնեստ Ռադլովը բնութագրել է այսպես[4]․
«Տրամաբանության մեջ հեռանալով Արիստոտելի ուսմունքից՝ Եվդեմոս Հռոդոսցին հարում է Թեոփրաստեսին։ Աստվածության մասին ուսմունքում մենք Եվդեմոսի մոտ գտնում ենք Աստծո մասին արիստոտելյան հասկացության որոշակի քննադատություն։ Եվդեմոսն բարոյագիտությունը դնում է աստվածաբանության հետ ավելի սերտ հարաբերության մեջ, քան Արիստոտելը, ով բարոյագիտությանը տալիս է մարդաբանական հիմնավորում։ Եվդեմոսը ի վերջո երջանկությունը հանգեցնում է մարդու բնական բնութագրերին, որոնք ներկայանում են նրան որպես Աստծո պարգև։ Բարոյագիտության և՛ սկիզբը, և՛ վերջը, այսինքն՝ նրա նպատակը, որոշվում են աստվածության հասկացությամբ՝ «ամեն ինչ բարիք է այն չափով, որքանով այն խթանում է աստվածության ճանաչմանը»։ Չարիքը, ընդհակառակը, շեղում է մեզ աստվածության մասին խորհելուց։ Եվդեմոսի՝ բարոյագիտությունը աստվածաբանության հետ դրած սերտ կապի մեջ զգացվում է որոշակի հեռացում Արիստոտելից և մերձեցում Պլատոնին։ Եվդեմոսի բարոյագիտությունը սովորաբար տպագրվում է Արիստոտելի աշխատությունների ժողովածուներում։»
| Բնագիր տեքստ (ռուս.) |
|---|
|
«Отступив в логике от учения Аристотеля, Э. Родосский примкнул к Теофрасту. В учении о Божестве мы находим у Э. некоторую критику Аристотелевского понятия о Боге. Этику Э. ставит в более тесную связь с богословием, чем Аристотель, который дает антропологическое обоснование этике. Э. в конце концов сводит счастье к природным данным человека, которые представляются ему даром Бога. И начало этики, и конец её, то есть цель, определяются понятием Божества: „все является благом в той мере, в какой оно способствует познанию Божества“. Зло, напротив, отвлекает нас от созерцания Божества. В тесной связи, в которую Э. ставит этику с теологией, видно некоторое уклонение от Аристотеля и приближение к Платону. Этика Э. обыкновенно печатается в собрании сочинений Аристотеля.» |
Եվդեմոս Հռոդոսցին կազմել է ամենաառաջին աշխատությունները երկրաչափության պատմության և աստղագիտության պատմության մասին, որոնք ակտիվորեն օգտագործվել են հաջորդող հին հունական հեղինակների կողմից։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Dictionnaire des philosophes antiques II (ֆր.) // Dictionnaire des philosophes antiques / R. Goulet — Paris: CNRS, 1994. — P. 286.
- ↑ Любкер Ф. Eudemus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 500.
- ↑ Э. Р. Эвдем Родосский (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1904. — Т. XL. — С. 127.
- ↑ Эвдем Родосский // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона; Ռուսերեն Վիքիդարան
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Евдем Родосский // Хронос: всемирная история в интернете; hrono.ru (ռուս.)
- Евдем Родосский // Астрономы. Биографический справочник; astronomers.ru Archived 2016-01-17 at the Wayback Machine. (ռուս.)
- Eudemus of Rhodes // MacTutor History of Mathematics archive; st-andrews.ac.uk (անգլ.)
| ||||||||||||||||
