Ասյուտ
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Ասյուտ | ||
 | ||
| Երկիր |  Եգիպտոս | |
| Հիմնադրված է | մ. թ. ա. 3100 թ. | |
| ԲԾՄ | 56±1 մետր | |
| Բնակչություն | 389 307 մարդ (նոյեմբերի 11, 2006)[1] | |
| Ժամային գոտի | UTC+2 | |
| ||
Ասյուտ (արաբ․՝ أسيوط, ղպտ.՝ Ⲥⲓⲟⲟⲩⲧ), քաղաք Եգիպտոսի կենտրոնում՝ Նեղոսի միջին հոսանքում։ Համանուն գավառի կենտրոնն է։ Բնակչությունը կազմում է շուրջ 400 000 մարդ[2]։
Քաղաքում զարգացած են կաշվի և կոշիկի, տեքստիլ արդյունաբերությունը (բամբակ), գորգագործությունը։ Գործում է համալսարան։ Քաղաքում կա երկաթուղային կայարան, նավահանգիստ։
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի անունը գալիս է հին եգիպտերեն Zawty (Z3JW.TJ) (ուշ եգիպտերեն, Səyáwt) բառից, որը ղպտիերենում դարձել է Syowt ⲥⲓⲟⲟⲩⲧ, նշանակում է «պահապան» (Վերին Եգիպտոսի հյուսիսային մատույցների)[3]։ Հունա-հռոմեական Եգիպտոսումայն կոչվել է Լիկոպոլիս (Lycopolis կամ Lykopolis, հուն․՝ Λυκόπολις, "ἡ Λύκων πόλις", բառացի՝ «գայլի քաղաք»)[4], Լիկոն[5] կամ Լիկո.[6][7]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հին Ասյութը (եգիպ.՝ sȝwtj, Asyūţ) եղել է Վերին Եգիպտոսի 13-րդ նոմոսի մայրաքաղաքը, գտնվել է Հերմոպոլիսի հարավ-արևելքում՝ 27°10’14" С լայնության վրա, Նեղոսի արևմտյան ափին։ Նախաքրիստոնեական Ասյութի երկու առավել կարևոր աստվածությունները եղել են Անուբիսն ու Ուուաուտը, որոն երկուսն էլ եղել են է թաղման աստվածներ։ Այստեղ գտնվել է Ռեքամաի անունով թագավորի վահանը, որը ղեկավարել է Վերին Եգիպտոսը։ Սիութի մերձակայքում գտնվել են I անցումային շրջանի՝ Միջին թագավորության տեղական կառավարիչների դամբարանները, որոնք պարունակում էին ընդարձակ գրվածքներ։ Սիութի դամբարանների արձանագրություններն արժեքավոր աղբյուր են առաջին անցումային շրջանի պատմության վերաբերյալ։
Հունա-հռոմեական ժամանակաշրջանում բնկավայրում խոսել են ղպտիկական լեզվի առանձին բարբառով` լիկոպոլիտերեն։
1911 թվականից քաղաքում գործում է Լիլիան Տրեշերի հայտնի մանկական ապաստարան, որը եղել է առաջին մանկատունը Եգիպտոսում։
1981 թվականին տեղի է ունեցել բախում ղպտի ուսանողների և մուսուլմանների միջև։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ Կյոպպենի կլիմաների դասակարգման՝ Ասյութի կլիման անապատային է։ Այն Եգիպտոսի աենաչորային քաղաքն է[8]։ Ամենաբարձր ջերմաստիճանը եղել է 51 °C և գրանցվել է 1994 թվականի հուլիսի 23-ին, ամենացածր ջերմաստիճանը՝ -2 °C, որ գրանցվել է 2008 թվականի հունվարի 16-ին[9]։
| Asyutի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 32.2 (90) |
39.8 (103.6) |
44.2 (111.6) |
44.6 (112.3) |
47.8 (118) |
48.4 (119.1) |
44.3 (111.7) |
45.2 (113.4) |
43.5 (110.3) |
41.5 (106.7) |
37.6 (99.7) |
32.2 (90) |
48.4 (119.1) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 19.3 (66.7) |
21.7 (71.1) |
25.1 (77.2) |
31.4 (88.5) |
35.2 (95.4) |
37.1 (98.8) |
36.5 (97.7) |
36.0 (96.8) |
34.2 (93.6) |
30.5 (86.9) |
25.1 (77.2) |
20.3 (68.5) |
29.4 (84.9) |
| Միջին օրական °C (°F) | 11.7 (53.1) |
13.9 (57) |
17.4 (63.3) |
23.2 (73.8) |
27.2 (81) |
29.6 (85.3) |
29.6 (85.3) |
29.0 (84.2) |
26.9 (80.4) |
23.4 (74.1) |
17.4 (63.3) |
13.3 (55.9) |
21.9 (71.4) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 4.7 (40.5) |
6.3 (43.3) |
9.7 (49.5) |
14.5 (58.1) |
18.6 (65.5) |
21.3 (70.3) |
22.0 (71.6) |
21.7 (71.1) |
19.6 (67.3) |
16.2 (61.2) |
10.7 (51.3) |
6.7 (44.1) |
14.3 (57.7) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | 0.0 (32) |
1.2 (34.2) |
0.7 (33.3) |
6.2 (43.2) |
11.3 (52.3) |
15.4 (59.7) |
17.9 (64.2) |
18.0 (64.4) |
13.8 (56.8) |
10.7 (51.3) |
3.0 (37.4) |
0.9 (33.6) |
0.0 (32) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm) | 0.0 | 0.1 | 0.0 | 0.2 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.3 |
| % խոնավություն | 52 | 42 | 36 | 28 | 25 | 27 | 32 | 36 | 40 | 42 | 48 | 52 | 38.3 |
| Միջին օրական արևային ժամ | 9 | 9 | 10 | 10 | 11 | 12 | 12 | 12 | 11 | 10 | 9 | 8 | 10.3 |
| Աղբյուր #1: NOAA[10] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: Weather2Travel for sunshine[11] | |||||||||||||
Նկարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
-
Թագավորական գլխավոր գրիչ Յունիի և նրա կնոջ՝ Ռենենուտետի արձանը, մ․թ․ա․ 1290-1270 թվականներ -
Խեթի գանգ Ասյութից, մ․թ․ա․ 1950 թվական
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ http://www.citypopulation.de/Egypt-Cities.html
- ↑ «Egypt». Citypopulation.de. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ Wilkinson, Toby (2013). The Rise and Fall of Ancient Egypt. Bloomsbury Publishing. էջ 35. ISBN 1408852985.
- ↑ Ptol. iv. 5. § 63; Steph. B. s. v.; Strabo xvii. p. 813)
- ↑ (Plin. v. 9. s. 11)
- ↑ (Itin. Anton. p. 157)
- ↑ Macmillan & Co (1905). Guide to Egypt and the Sudan: Including a Description of the Route Through Uganda to Mombasa. Macmillan. էջեր 105–.
- ↑ «Egypt Climate Index». Climate Charts. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ «Asyut, Egypt». Voodoo Skies. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 18-ին.
- ↑ «Asyut Climate Normals 1961–1990». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
- ↑ «Asyut Climate and Weather Averages, Egypt». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Сиут». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ասյուտ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 567)։ 
|