Ֆիննական ռեալական լիցեյ (Վիբորգ)

Ֆիննական ռեալական լիցեյ (ֆիններեն՝ Viipurin suomalainen realilyseo), միջնակարգ հանրակրթական հաստատություն, որը գոյություն է ունեցել Վիբորգում 19-րդ դարի վերջից մինչև 1923 թվականը։ Վիբորգի կենտրոնում (Սովետսկայա փողոց, 7) գտնվող նախկին լիցեյի շենքը ներառված է ճարտարապետական հուշարձանների ցանկում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1860-ական թվականներին Ֆինլանդիայի Մեծ դքսությունում սկսվեց ֆիններեն լեզվի ներդրումը պաշտոնական գրագրությունում։ Դրանից հետո 1872 թվականին իրականացվեց ժողովրդական կրթության բարեփոխումները, ինչի արդյունքում շվեդական և գերմանական կրթական հաստատությունների կարևորությունը նվազեց` ֆիննական դասական և ռեալական լիցեյների ցանցի ստեղծման շնորհիվ, որը համապատասխանում էր Ռուսական կայսրության գիմնազիաներին և ռեալական ուսումնարաններին։ Դրա հետ կապված, Վիբորգի նահանգային ճարտարապետ Յոհան Յակոբ Արենբերգի ղեկավարությամբ, որը նախընտրում էր նոր վերածննդի ոճը, Եղջյուրավոր ամրոցի ապամոնտաժված ամրությունների տեղում նոր քաղաքային կենտրոնի կառուցման ժամանակ, կայսր Ալեքսանդր III-ի հրամանագրով հարևան տարածքներում կառուցվեցին նոր ութամյա ուսումնական հաստատություններ տղաների համար՝ Վիբորգի դասական լիցեյը և Վիբորգի ռեալական լիցեյը (դասական լիցեյում ավելի մեծ ուշադրություն է դարձվել լատիներենի և հնագույն պատմությանը, իսկ ռեալական լիցեյում՝ կիրառական առարկաների ուսումնասիրությանը)։ Նմանատիպ ռուսական ուսումնական հաստատություն էր Վիբորգի ռեալական ուսումնարանը։ Ռեալական լիցեյի շենքը նախագծել է Յոհան Յակոբ Արենբերգը 1894 թվականին նոր վերածննդի ոճով` ֆլորենցիական պալացոյի օրինակով։ Վիթխարի քիվով եռահարկ շենքն առանձնանում է կիսաշրջանաձև պատուհաններով և վերին հարկի աղյուսով երեսապատմամբ։ Ըստ հետազոտողների՝ շենքը Արենբերգի ամենահայտնի աշխատանքներից է։ Նրա մյուս աշխատանքները գտնվում են հարևան թաղամասերում, ինչպիսիք են նահանգապետի տունը, փոստը և դասական լիցեյի մի քանի մասնաշենքեր։

Ֆիննական ռեալական լիցեյը շենքում տեղակայված էր մինչև 1923 թվականը, որից հետո այն փոխարինվեց կրկնակի լիցեյով (kaksoislyseo, ամենամեծ միջնակարգ ուսումնական հաստատությունը Վիբորգում 1918-1940^[1]), իսկ 1936-1939 թվականներին՝ երկրորդ ֆիննական կանանց գիմնազիան, որը փակվեց խորհրդա-ֆիննական պատերազմի հետևանքով (1939-1940)։

Հետպատերազմյան շրջանում շենքը հաջորդաբար զբաղեցրին տարբեր ուսումնական հաստատություններ, այդ թվում թիվ 1 գիշերօթիկ դպրոցը (1957-1979) և պիոներների տունը։ 1991 թվականից նախկին լիցեյը ընդգրկվել է Վիբորգի գիմնազիայի շենքերի համալիրի կազմում։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Адаскина В. И., Вассель И. П., Зуев Б. В., Риор Э. М. Знакомьтесь, Выборг.. — Л.: Лениздат, 1965.
Гусаров А. Ю. Выборг. Прошлое и настоящее средневекового города. Путеводитель. — СПб.: Паритет, 2017. — 320 с. — ISBN 978-5-93437-434-2.
Кепп Е.Е. Выборг. Художественные достопримечательности / Ред. О.В. Казаков. — Выборг: «Фантакт», 1992. — 200 с.
Неувонен П., Пёюхья Т., Мустонен Т. Выборг. Архитектурный путеводитель / Пер. Л. Кудрявцевой. — 2-е изд. — Выборг: «СН», 2008. — 160 с. — ISBN 5-900096-06-8