Jump to content

Ֆեթուլլահ Գյուլեն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ֆեթուլլահ Գյուլեն
թուրքերեն՝ Fethullah Gülen
 
Մասնագիտություն՝ հասարակական ակտիվիստ, գրող, քարոզիչ, մտավորական և հրապարակախոս
Դավանանք իսլամ
Ծննդյան օր ապրիլի 27, 1941(1941-04-27)[1][2][3]
Ծննդավայր Բասեն, Էրզրումի մարզ, Թուրքիա
Վախճանի օր հոկտեմբերի 20, 2024(2024-10-20)[4][5] (83 տարեկան)
Վախճանի վայր Stroud Township, Մոնրո շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[6][7]
Թաղված Ross Township[8]
Քաղաքացիություն  Թուրքիա և  ԱՄՆ
Ի ծնե անուն թուրքերեն՝ Muhammed Fethullah Gülen
 
Կայք՝ fgulen.com
 
Ինքնագիր Изображение автографа

Ֆեթհուլլահ Գյուլեն (թուրքերեն՝ Fethullah Gülen, ապրիլի 27, 1941(1941-04-27)[1][2][3], Բասեն, Էրզրումի մարզ, Թուրքիա - հոկտեմբերի 20, 2024(2024-10-20)[4][5], Stroud Township, Մոնրո շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[6][7]), թուրք գրող[9], նախկին իմամ և քարոզիչ, իսլամական հասարակական գործիչ, գրողների և լրագրողների ֆոնդի պատվավոր նախագահ[10]։ Նա համարվում էր «Հիզմեթ» շարժման ստեղծողն և նախաձեռնողը[11]։ Կյանքի վերջին տարիներին ապրել է ԱՄՆ-ի Փենսիլվանիա նահանգի Սեյլորսբուրգ քաղաքում։ Քաղաքական վտարանդի էր[12][13][14]։ Գյուլենի կողմնակիցները նրան անվանում էին «Հոջա էֆենդի» (պարոն ուսուցիչ)։ Գյուլենը 2008 թվականին դարձել է աշխարհի ամենաազդեցիկ մտավորականը՝ համաձայն Prospect և Foreign Policy ամսագրերի[15]։ 2009 թվականից մտել է 500 ամենաազդեցիկ մուսուլմանների շարքում (2013 թվականի տվյալներով 11-րդը)[16]։ 2013 թվականին նա ներառվել է «աշխարհի 100 ամենաազդեցիկ մարդկանց շարքը» ըստ Time ամսագրի[17][18][19]։

Գյուլենի մոտեցումները առկա խնդիրներին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխարհիկացում և շարիաթ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆեթուլլահ Գյուլենը 2016թ

Գյուլենը քննադատել է լաիցիզմը որպես քաղաքականության, որը գնում է դեպի ռեդուկտիվ մատերիալիզմի փիլիսոփայության։ Միևնույն ժամանակ նա կարծել է, որ իսլամը և դեմոկրատիան համատեղելի են[20]։ Գյուլենի կարծիքով շարիաթին են առնչվում և կրոնական արժեքները, և նամազը, ուրազան, զյաքաթը, հաջը, ընտանեկան և անձնական հարաբերությունները, կյանքի տարբեր ասպեկտները։ «Ժամանակակից դեմոկրատական հանրապետություններում ոչ ոք չի խանգարում զբաղվել այդպիսի գործերով, որոնք կազմում են իսլամի և շարիաթի ավելի քան 95%-ը։ Եվ միայն 4-5 %-ն է առնչվում իշխանությանը և իրավունքին։ Սա առանձին անհատների մտահոգությունը չէ, այլ նրանց, ովքեր կառավարում են։ Իսլամի ընդդիմադիրները հենց այդ 4-5%-ը փորձում են ներկայացնել որպես ամբողջ շարիաթ»[21]։

Թուրքիա և Եվրամիություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուլենը հավանություն է տվել Թուրքիայի անդամակցմանը ԵՄ-ին` նշելով, որ դրանից չեն տուժի կողմերից ոչ մեկը, այլ միայն կշահեն։

Կնոջ դերը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուլենի հայացքները կնոջ իրավունքների նկատմամբ «պրոգրեսիվ» էին, բայց «ժամանակակից կին պրոֆեսիոնալները Թուրքիայում հեռու են այն բանից, որ նրանց ընդունեն որպես իրավահավասար»[22]։ Գյուլենը նշել է, որ իսլամը փրկել է կանանց, «նրանք ընդհանրապես չեն փակվել իրենց տներում և... երբեք չեն ճնշվել»։ Նա նշել է, որ «արևմտյան տիպի ֆեմինիզմը… որը ամբողջությամբ լցված է ատելությամբ տղամարդկանց նկատմամբ, դատապարտված է կործանման, ինչպես մնացած բոլոր հեղափոխական շարժումները»[23]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)
  3. ↑ 3,0 3,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Turkish U.S.-based cleric Gulen has died, media says — 2024.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 В США умер проповедник, которого обвиняли в подготовке госпереворота в Турции - Газета.Ru | Новости (ռուս.) — 2024.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Fetullah Gülen öldü, morga alındı... Odatv hastanenin önünde canlı yayında — Odatv, 2024.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 FETÖ elebaşı Gülen'in cenazesi Pensilvanya'da St. Luke's Hastanesinde tutuluyor — Anadolu Agency, 2024.
  8. ↑ https://www.hurriyet.com.tr/gundem/feto-elebasi-fetullah-gulenin-cenazesine-qr-kodla-girilecek-42570637
  9. ↑ «Список трудов Фетхуллаха Гюлена на его официальном веб-сайте». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  10. ↑ «Хронология жизни Фетхуллаха Гюлена на его официальном сайте». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  11. ↑ «Ответы на вопросы о движении «Хизмет» — веб-проект Фонда писателей и журналистов». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  12. ↑ Williams, Paul L. «A visit to the Pennsylvania fortress of „The World’s most Dangerous Islamist“»
  13. ↑ Stakelbeck, Eric «The Gülen Movement: A New Islamic World Order?»
  14. ↑ Berlinski, Claire «Who Is Fethullah Gülen?» Արխիվացված 2014-08-16 Wayback Machine
  15. ↑ top 100 public intellectual poll Արխիվացված 2009-09-30 Wayback Machine"
  16. ↑ The 500 Most Influential Muslims
  17. ↑ «100 Most Influential People for 2013». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  18. ↑ Гюлен: основания для надежды. Журнал Родина, № 5, 2009 год.“
  19. ↑ «the 500 most powerful people in the world». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  20. ↑ Интервью газете «Казахстанская правда» от 15 сентября 2006 года.(չաշխատող հղում)
  21. ↑ «Fethullah Gülen Web Sitesi — Devlet ve Şeriat». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  22. ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2001 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  23. ↑ «Fethullah Gülen's Official Web Site — Women Confined and Mistreated». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆեթուլլահ Գյուլեն» հոդվածին։
X · X
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆեթուլլահ_Գյուլեն&oldid=10164679» էջից