Քրիստեն Դալսգոր
| Քրիստեն Դալսգոր | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 30, 1824[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Krabbesholm, Skive Municipality, Կենտրոնական Յուտլանդիա տարածաշրջան, Դանիա |
| Մահացել է | փետրվարի 11, 1907[2][3][4] (82 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Սորյո, Դանիա |
| Քաղաքացիություն |  Դանիա[5] |
| Կրթություն | Դանիայի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա |
| Երկեր | The Village Carpenter Bringing a Coffin for a Dead Child?, Mormons Visiting a Country Carpenter?, The Bailiff Calls on a Poor Cooper in Salling? և A Woman's Solemn Churching after Childbirth? |
| Մասնագիտություն | նկարիչ |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
 Christen Dalsgaard Վիքիպահեստում | |
Քրիստեն Դալսգոր (դան․՝ Christen Dalsgaard;հոկտեմբերի 30, 1824[1][2][3], Krabbesholm, Skive Municipality, Կենտրոնական Յուտլանդիա տարածաշրջան, Դանիա - փետրվարի 11, 1907[2][3][4], Սորյո, Դանիա), դանիացի նկարիչ-ժանրիստ, ազգային ռոմանտիկ ռեալիզմի ներկայացուցիչ[6]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քրիստեն Դալսգորը ծնվել է 1824 թվականի հոկտեմբերի 30-ին Յուտլանդիա թերակղզու հյուսիսում, Սկիվայի մոտ գտնվող Կրաբբեսհոլմ կալվածքում, հողատեր Ենս Դալսգորի (դան․՝ Jens Dalsgaard) և նրա կնոջ՝ Քրիստիանայի ընտանիքում, ում ծնունդով Ռասմուսենն է (դան․՝ Christiane Rasmussen)։ Վաղ մանկությունից նա նկարչության տաղանդ է ցուցաբերել։ Մանկությունն անցկացվել է Լիմ ֆյորդի ափին, և նրա տեսակները չէին կարող չանդրադառնալ նրա աշխատանքի վրա։ Հետագայում նա իր բնապատկերներում պատկերելու է հայրենի վայրերը[7]։
Կրթություն և գեղարվեստական կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ի սկզբանե Դալսգորը վերապատրաստվել է որպես արհեստավոր նկարիչ։ Այնուամենայնիվ, բարձր արվեստի ձգտումը նրան 1841 թվականի հոկտեմբերին տարավ Դանիայի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիայի պատերը։ 1844 թվականի հուլիսին նա տեղափոխվել է գիպսի դասարան, իսկ 1846-ի մարտին՝ մոդելային դասարան, որտեղ սովորել է մինչև 1848 թվականը։ Այստեղ, ի թիվս այլ ուսուցիչների, Քրիստեն Դալսգորը սովորել է նկարչության պրոֆեսոր Քրիստոֆեր Էկերսբերգի մոտ, որը հայտնի է որպես դանիական նկարչության ոսկե դարաշրջանի հիմնադիր։ Ակադեմիայում սովորելուն զուգահեռ, Դալսգորը հաճախել է Ոսկե դարաշրջանի ոչ պակաս հայտնի վարպետ-նկարիչ Մարտինուս Ռերբուի արվեստանոցը, որից նա մասնավոր դասեր է վերցրել մինչև մաեստրոյի մահը՝ 1848 թվականը։ Դալսգորի աշխատանքի վրա էական ազդեցություն է ունեցել արվեստի պատմաբան, ակադեմիայի պրոֆեսոր-Նիլս Լաուրից Հեյենը՝ Դանիական ազգային արվեստի խթանման հայտնի քարոզիչ, ով իր աշխատանքում նկարիչներին կոչ է արել երկրի ամենահեռավոր անկյուններում փնտրել բնօրինակ դանիական մոտիվներ։ Ոգեշնչված Հեյենի ռոմանտիկ գաղափարներից՝ Դալսգորը ապացուցեց, որ ազգային ռոմանտիկ ռեալիզմի երեք ամենահայտնի դանիացի նկարիչներից մեկն է, ինչպես նաև այնպիսի արվեստագետներ, ինչպիսիք են Ֆրեդերիկ Վերմերենը և Յուլիուս Էքսները, ովքեր իրենց աշխատանքներում նշում էին Յուտլանդիայի, Զելանդիայի, Ֆյունի և Դանիայի այլ շրջանների գյուղացիների կյանքը։ Հեյենի գաղափարները հակասում էին արտասահմանյան արվեստին, և Դալսգորը, անկասկած, նրա ամենաջերմ ուսանողն էր։ Նա երբեք չի մեկնել արտերկիր, չի կատարել կրթական ճամփորդություններ, ինչպես այդ ժամանակ անում էին ակադեմիայի շրջանավարտ դանիացի շատ նկարիչներ։ Փոխարենը, նա իր համար ընտրեց ծառայել բնիկ դանիական արվեստին։ Նրա նկարչությունը հստակ պատմական հպում էր, այն արտացոլում էր հասարակ մարդկանց, գյուղացիների սովորույթները, նրանց ամենօրյա զբաղմունքները և ազգային տարազները[6][7]։
1847 թվականին Դալսգորը իր դեբյուտը կատարեց Շառլոտենբորգի գարնանային ցուցահանդեսում։ Հետագայում այն կցուցադրվի այնտեղ ամեն տարի մինչև կյանքի վերջ՝ ընդմիջումներով միայն 1865 և 1870 թվականներին։ Նրա նկարները հաջողություն ունեցան։ Ուշագրավ են 1846 թվականի «Լանդշաֆտը Լիմ-ֆյորդից», 1847 թվականի «Ֆերմերային տղան սալլինգից պայուսակով» (դան․՝ «Bondedreng fra Salling med vadsæk»), 1851 թվականի «Կարդացող աղջիկը Սալլինգից» (դան․՝ «En læsende pige fra Salling») ստեղծագործությունները։ Բայց նրա ստեղծագործության իրական առաջընթացը կարելի է համարել «Մորմոնները հաճախում են ատաղձագործի արհեստանոց» նկարը (դան.՝ «Mormoner på besøg hos en tømrer på landet»), որը գրվել է 1856 թվականին (այժմ՝ Դանիայի ազգային պատկերասրահ)։ Մորմոնական շարժումը ծագել է ԱՄՆ-ում 19-րդ դարի 20-ական թվականներին։ Այս շարժումն արդեն 19-րդ դարի կեսերին թափանցել է նաև Դանիա՝ իր նկատելի ազդեցությունը բերելով ժողովրդի մշակույթին։ Դալսգորի նկարը ցույց է տալիս մի տեսարան, որտեղ երկու Մորմոն Միսիոներներ այցելել են ատաղձագործի արհեստանոց։ Նրանցից կրտսերը քարոզում է իր քարոզը։ Մի կին նստած է մանկական օրորոցի մոտ, ինչպես երևում է հարևան սենյակից, իսկ նրա քույրը՝ երիտասարդ աղջիկը, կանգնած է պատի մոտ՝ ցույց տալով, որ իրեն ցուրտ է զգում։ Մորմոններն իրենց ամենաուժեղ տպավորությունն են թողել ավագ երեխայի վրա, ով անծանոթների վախից բարձրացել է սեղանի սեղանի տակ, որտեղից նա զարմացած նայում է խոսող երիտասարդ միսիոներին։ Մինչ նա կարդում է իր քարոզը, հյուսնը պահում է իր ձեռքերում և կարդում է այն գրքույկը, որը երեցը տվել է իրեն, և որն այժմ կանգնած է իր կողքին և հետևում է նրան։ Արհեստանոցի կենտրոնական մասում աթոռին նստած է մի տարեց տղամարդ, իսկ կողքին՝ նրա դուստրը՝ կույր աղջիկը։ Նրանք ակնհայտորեն չեն պատկանում տան բնակիչներին, նրանք անծանոթներ են, ովքեր հետևում էին մորմոններին, դուստրը՝ ապաքինման հույսով, և հայրը, ով չէր համարձակվում միանալ աղանդին, հետևում էր իր դստերը[8]։
Կենտրոնանալով ժանրային նկարչության վրա՝ Դալսգորը պատկերում էր տարբեր տեսարաններ հասարակ մարդկանց կյանքից, նկարագրում էր իրադարձություններ և երևույթներ, որոնք, նրա կարծիքով, առավել նշանակալից էին։ 19-րդ դարում Դանիայում այդպիսի նշանակալի և տխուր երևույթներից մեկը մանկական մահացությունն էր։ Գյուղերում պատշաճ բժշկության բացակայության պատճառով նրա մակարդակը բարձր էր։ Այս մասին նկարիչը պատմում է իր «Ատաղձագործը դագաղ է բերում մահացած երեխայի համար» (դան.՝ «Snedkeren bringer ligkisten til det døde barn»), նկարված 1857 թվականին (Արվեստի պետական թանգարան)։ Իր աշխատանքներում Դալսգորը պատկերել է նաև Դանիայի հայտնի անձնավորություններին, օրինակ՝ բանաստեղծ Ստեն Բլիչերին 1866 թվականի «Բլիչերը անապատում խոսում է գնչուների հետ» (դան.՝ «Blicher på heden i samtale med tatere»)[6][7]։
1862-1892 թվականներին Քրիստեն Դալսգորը նկարչություն է դասավանդել Սորյոյի ակադեմիայում, իսկ 1892 թվականին նշանակվել է Դանիայի գեղարվեստի ակադեմիայի տիտղոսային պրոֆեսոր։ 1872 թվականից այս ակադեմիայի անդամ է։ 1878 թվականին մասնակցել է Փարիզի համաշխարհային ցուցահանդեսին։
Քրիստեն Դալսգորը մահացել է 1907 թվականի փետրվարի 11-ին։ 1914 թվականին նկարչի այրին իր ժողովրդական տարազների հավաքածուն հանձնեց ազգային թանգարանին։ Նա մահացավ Սորայում նույն թվականի նոյեմբերի 3-ին։ Ազգային թանգարանը հավաքածուի մնացած մասը ձեռք է բերել 1921 թվականին։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քրիստեն Դալսգորը 1859 և 1861 թվականներին արժանացել է Նոյհաուզենի մրցանակի, 1861 թվականին՝ Տորվալդսենի մեդալի։ 1872 թվականին արժանացել է ակադեմիայի մեդալի։ 1879 թվականին դարձել է Դաննեբրոգի շքանշանի ասպետ, իսկ 1904 թվականին պարգևատրվել է Դաննեբրոգի շքանշանի փառքի խաչով։
Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1857 թվականի օգոստոսի 21-ին Քրիստեն Դալսգորն ամուսնացավ Հանսին Մարի Հանսենի հետ (դան.՝ Hansine Marie Hansen) և զույգը բնակություն հաստատեց Ֆրեդերիկսբերգի տանը[7]։ Նրանց ծանոթների թվում էին այնպիսի մարդիկ, ինչպիսիք են Ն. Լ. Հեյենը, Վիլհելմ Մարսթրանը, Կոնստանտին Հանսենը, Վիլհելմ Կյունը, Գոդֆրիդ Ռումպը, Պետեր Սկովգորը, Ֆրեդերիկ Վերմերենը և Յուլիուս Էքսները։
Ցուցահանդեսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Շառլոտենբորգի ամենամյա գարնանային ցուցահանդես՝ 1847-1864 և 1866-1907,
- Կունստֆորեյնին նոյեմբերի 18-ին (դան. Kunstnerforeningen af 18. November)՝ 1882, 1942,
- Հյուսիսային ցուցահանդես (դան. Nordjysk udstilling), Օլբորգ՝ 1933,
- Համաշխարհային ցուցահանդես, Փարիզ՝ 1878,
- Հյուսիսային արվեստի ցուցահանդես, Կոպենհագեն՝ 1883,
- Ցուցահանդես քաղաքապետարանի շենքում (Raadhusudstilling), Կոպենհագեն՝ 1901,
- Օրլա Լեման և ազգային արվեստ, Վայլեի արվեստի թանգարան,
- Առանձին ցուցահանդեսներ՝ Կունստֆորեյն, Կոպենհագեն՝ 1892, 1907,
- Կոստյումներ Սալլինգից, Սկիվե արվեստի թանգարան.՝1992 (Դալսգորի ազգային տարազների հավաքածու)[6]։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
«Կրաբբեսհոլմի կալվածքը Յուտլանդիայում, Սկիվայի մոտ» -
«Լանդշաֆտ Սկիվեի շրջակայքից սկիվե տան հետ», 1849: -
«Ձկնորսի ննջասենյակը», 1853: -
«Երիտասարդ աղջիկը գյուղի հին փոստատարին խնդրում է նամակը հանձնել» -
«Կնոջ հանդիսավոր եկեղեցական ծառայությունը երեխայի ծնվելուց հետո» -
«Դատական կարգադրիչը կանչում է Սալինգի աղքատ բոնդարին» -
«Երկու կին այցելում են գյուղի նկարչին՝ տեսնելու պատվիրված գերեզմանի խաչը» -
«Յուտլանդացի աղջիկը մառախլապատ ապակու վրա գրում է իր սիրեցյալի անունը» -
«Սուրբ Ծննդյան առավոտ ֆերմայում» -
«Ձկնորսը դստերը ցույց է տալիս առագաստանավը» -
«Աղջիկը բռնեց ձկնորսական ցանցը» -
«Հյուսնի արհեստանոց», 1855: -
«Գոմի ինտերիերը», 1856: -
«Սորյոյի ակադեմիայի միջանցք», 1871: -
«Չի գալիս», 1879։ -
«Նամակ չկա», 1884։
.jpg)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Christen Dalsgaard (նիդերլ.)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Christen Dalsgaard — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Kunstindeks Danmark (դան.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 RKDartists (նիդերլ.)
- ↑ Շվեդիայի Ազգային թանգարանի նկարիչների ցանկ — 2016.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 «Kunst Index Denmark». Художественный указатель Дании. Кристен Дальсгор.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 «Dansk Biografisk Leksikion». Датская биографическая энциклопедия. Дальсгор, Кристен. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 12-ին.
- ↑ «Selskabet for nordisk Kunst» (PDF). Список произведений живописи, принадлежащих Северному художественному обществу, 1857г. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 21-ին.