Քրայսթչերչ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բնակավայր
Քրայսթչերչ
անգլ.՝ Christchurch
մաորի՝ Ōtautahi
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՆոր Զելանդիա Նոր Զելանդիա
Հիմնադրված է1848 թ.
Մակերես295,15 կմ²
ԲԾՄ20±1 մետր
Բնակչություն▲383 200 մարդ (հունիսի 30, 2020)[1]
Ժամային գոտիUTC+12 և UTC+13
Հեռախոսային կոդ03
Փոստային դասիչ8011, 8013, 8014, 8022, 8023, 8024, 8025, 8041, 8042, 8051, 8052, 8053, 8061, 8062, 8081, 8082 և 8083
Պաշտոնական կայքccc.govt.nz
Քրայսթչերչ (Նոր Զելանդիա)##
Քրայսթչերչ (Նոր Զելանդիա)
Բարձր, Մանչեսթեր և Լիչֆիլդ փողոցներ Քրայսթչերչում, 1923 թ

Քրայսթչերչ (անգլ.՝ Christchurch, մաորի՝ Ōtautahi), Նոր Զելանդիայի Հարավային կղզու ամենամեծ քաղաքը և Քենթերբերիի շրջանի նստավայրը։ Քրայսթչերչը գտնվում է Հարավային կղզու արևելյան ափին, Պեգասի ծովածոցի Բանկս թերակղզուց անմիջապես հյուսիս։ Ավոն գետը (Օտակարո) հոսում է քաղաքի կենտրոնով՝ ափերի երկայնքով քաղաքային զբոսայգով։

Քաղաքի տարածքային իշխանությունների բնակչությունը կազմում է 396,200 մարդ և ներառում է մի շարք ավելի փոքր քաղաքային, ինչպես նաև գյուղական բնակավայրեր:Քաղաքային տարածքի բնակչությունը կազմում է 384 800 մարդ։ Քրայսթչերչը քաղաքային բնակչությամբ երկրորդ քաղաքն է Նոր Զելանդիայում՝ Օքլենդից հետո։ Այն զարգացող ենթաշրջանի հիմնական քաղաքային տարածքն է, որը հայտնի է որպես Մեծ Քրայսթչերչ:Այս ենթաշրջանի ուշագրավ ավելի փոքր քաղաքային տարածքները ներառում են Ռանգիորան և Քայապոյը Վայմակարիրի շրջանում, Վայմակարիրի գետից հյուսիս, և Ռոլսթոնն ու Լինքոլնը Սելվին շրջանում հարավում։

Առաջին բնակիչները գաղթել են տարածք 1000-1250 թվականներին։ Նրանք որսացրին մոա, ինչը հանգեցրեց թռչունների անհետացմանը մինչև 1450 թվականը և ոչնչացրեց Մատաի և Տոտարա անտառների մեծ մասը։ Իսրայելի զենքի առաջին արդյունաբերությունը, որը բնակեցրեց այն տարածքը, որը հետագայում հայտնի դարձավ որպես Քրայսթչերչ, Վայտահաներն էին, ովքեր գաղթեցին այդ տարածք 16-րդ դարում։ Հետագայում նրանց հաջորդեցին Քաթի Մամոեն, որը նվաճեց Վայտահային։ 16-րդ և 17-րդ դարերում Նգաի Տահուն գաղթել է այդ տարածք և ենթարկել Կատի Մամոեին։ Ժամանակի ընթացքում Նգաի Տահու ցեղը կստեղծի մեծ պա՝ հիմնված Քայապոյի շուրջ, որը պունամուի առևտրի հիմնական կենտրոնն էր[2]։

1856 թվականի հուլիսի 31-ին Քրայսթչերչը դարձել է քաղաք թագավորական կանոնադրությամբ՝ այն պաշտոնապես դարձնելով Նոր Զելանդիայի ամենահին քաղաքը։ Քենթերբերիի ասոցիացիան, որը բնակեցրեց Քենթերբերիի հարթավայրերը, քաղաքը կոչեց Օքսֆորդի Քրիստոսի եկեղեցու անունով։ Նոր բնակավայրը կառուցված էր ցանցային ձևով՝ կենտրոնացած Մայր տաճարի հրապարակում. 19-րդ դարում քաղաքային տարածքի արագ աճի համար քիչ խոչընդոտներ կային, բացառությամբ Խաղաղ օվկիանոսի արևելքում և Պորտ Հիլզից հարավում։ Գյուղատնտեսությունը Քրայսթչերչի տնտեսության պատմական հենարանն է։ Քենթերբերիի համալսարանի վաղաժամ ներկայությունը և քաղաքի ակադեմիական հաստատությունների ժառանգությունը տեղական բիզնեսների հետ համատեղ խթանել են մի շարք տեխնոլոգիական արդյունաբերություններ։ Քրայսթչերչը Անտարկտիդայի դարպասների հինգ քաղաքներից մեկն է, որը հյուրընկալում է Անտարկտիդայի աջակցության բազաներ մի քանի ազգերի համար[3]։

Քաղաքը մի շարք երկրաշարժեր է կրել 2010 թվականի սեպտեմբերից մինչև 2012 թվականի հունվար ընկած ժամանակահատվածում, որոնցից ամենաավերիչը տեղի է ունեցել ժամը 12.51-ին։ 2011 թվականի փետրվարի 22-ին, որի ժամանակ զոհվեց 185 մարդ, և հազարավոր շենքեր ամբողջ քաղաքում տուժեցին, փլուզվեցին քաղաքի կենտրոնական մի քանի շենքեր։ 2013-ի վերջին քաղաքում 1500 շենք էր քանդվել, ինչը հանգեցրեց վերականգնման և վերակառուցման շարունակական ծրագրերին։ Քաղաքն ավելի ուշ դարձավ 2019 թվականի մարտի 15-ին երկու մզկիթների թիրախ դարձած ահաբեկչական հարձակման վայրը, որի ժամանակ զոհվեց 51 մարդ, և որը վարչապետ Ջասինդա Արդերնը նկարագրեց որպես «Նոր Զելանդիայի ամենամութ օրերից մեկը»։

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրայսթչերչ անունը ընդունվել է 1848 թվականի մարտի 27-ին Քենթերբերիի ասոցիացիայի առաջին ժողովում։ Ընտրության պատճառը պարզ չէ, բայց ամենահավանական պատճառն այն է, որ այն անվանվել է ի պատիվ Օքսֆորդի Քրիստոսի եկեղեցու՝ ասոցիացիայի շատ անդամների մայր բուհում։ ներառյալ Ջոն Ռոբերտ Գոդլին։ Քռիստ եկեղեցու քոլեջը նմանություններ ուներ ծրագրված նոր քաղաքի հետ, ներառյալ իր սեփական տաճարը, որը ամենափոքրն է Անգլիայում[4]։

Մաորի անունը Ōtautahi, որը նշանակում է Կաղապար՝ փայլ, ընդունվել է 1930-ականներին։ Ōtautahi-ն հատուկ տեղանքի անունն էր Ավոն գետի մոտ Ōtākaro (ներկայիս հրշեջ կայանի մոտ Քիլմոր փողոցում[5]։ Կայքը Նգաի Տահուի ղեկավար Թե Պոտիկի Տաուտահիի սեզոնային կացարանն էր, որի հիմնական տունն էր Պորտ Լևին Բանկս թերակղզում, թեև մեկ այլ հաշիվ պնդում է, որ տվյալ Տաուտահին Պորտ Լևիի ղեկավար Հուայկայի որդին էր[6][7]։ Մինչ այդ, Նգաի Թահուն ընդհանուր առմամբ անվանում էր Քրայսթչերչի տարածքը որպես Կարաիտիանա,Անգլերեն Christian բառի տառադարձությունը։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մաորի բնակավայր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1876 թվականին Ռեդքլիֆսում գտնվող քարանձավում հայտնաբերված հնագիտական ապացույցները ցույց են տալիս, որ Քրայսթչերչի տարածքում առաջին անգամ բնակեցվել են մուա որսորդ ցեղերը մոտ 1250 թվականին։ Ենթադրվում էր, որ այս առաջին բնակիչներին հետևել են Վայտահա Իվիները, ովքեր, ինչպես ասում են, գաղթել են Հյուսիսային կղզու արևելյան ափը 16-րդ դարում։ Ցեղային պատերազմից հետո Վայտահային (պատրաստված երեք ժողովուրդներից) յուրացրել են Քաթի Մամոե իվիները։ Նրանք իրենց հերթին ենթարկվում էին Նգաի Տահու իվիի կողմից, որը մնաց վերահսկողության տակ մինչև եվրոպացի վերաբնակիչների ժամանումը 600 տարի անց։

Մատաի և Տոտարա անտառներով ծածկված հողերը մաքրվեցին այժմյան կենտրոնական քաղաքում, իսկ 1500 թվականին բնակչությունը մեծացավ Կատի Մամոեի, իսկ հետո՝ Նգաի Տահուի հետագա միգրացիայի պատճառով[8]։ Ամենամեծ բնակավայրը եղել է Կայապոիի փա-ում, աշխույժ ամրություն, որը վերահսկվում էր հզոր Նգաի Տահու հափու Կաի Տուահուրիրիի կողմից[9]։ Այս փա-ն հիմնադրվել է ազնվական Տուրակաուտահիի կողմից և ղեկավարվել է նրա ընտանիքի և հեղինակավոր tohunga-ի կողմից՝ խիստ բարդ սոցիալական և տնտեսական կառուցվածքում։ Tūrākautahi-ի hapū, Kai Tūāhuriri, կոչվել է իր հոր՝ կարևոր առաջնորդ Թուահուրիրիի անունով։ Թուահուրիրին հզոր ղեկավար էր, ով ազդեցություն ուներ Քրայսթչերչի, Նելսոնի և Վելինգթոնի հսկայական տարածքների վրա, մինչ իր եղբոր՝ Թութեկավայի հետ բախումը ստիպեց նրան խեղդվել Թե Ռոտո օ Վայրևայում (Ֆորսայթ լիճ)[10][11]։ Բնակավայրը մնաց այնտեղ, որտեղ գտնվում էր, վերահսկվում էր Թուահուրիրիի հետնորդների կողմից, մինչև այն կողոպտվեց 1830-ական թվականներին Տե Ռաուպարահայի կողմից[12]։

Բնակեցում Եվրոպայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շուկաներ, Քրայսթչերչ,Նոր Զելանդիա, 20 մայիսի 1871 թ

Օտագոյի և Սիդնեյի կետորսների՝ Ուելեր եղբայրների կողմից Պուտարինգամոտուում (ժամանակակից Ռիկկարտոն) հողեր գնելուց հետո, եվրոպացի վերաբնակիչների մի խումբ՝ Հերիոթի և ՄաքԳիլիվրեի գլխավորությամբ, հաստատվեց այժմյան Քրայսթչերչում, 1840 թվականի սկզբին:Նրանց լքված ունեցվածքը տիրացել են եղբայրներ Ուիլյամ և Ջոն Դիններին[13] Դինսը 1843 թվականին, ովքեր մնացին։ Առաջին չորս նավերը վարձակալվել են Քենթերբերիի ասոցիացիա կողմից և Քենթերբերիի ուխտավորների առաջին 792-ին բերել են Լիտելթոն նավահանգիստ։ Այս առագաստանավերն էին Ռանդոլֆը, Շառլոտ Ջեյնը, Շառլոտ Ջեյնն առաջինն էր, ով ժամանեց 1850 թվականի դեկտեմբերի 16-ին։ Քենթերբերիի ուխտավորները ձգտում էին քաղաք կառուցել տաճարի և քոլեջի շուրջ՝ Օքսֆորդի Քրիստոս եկեղեցու օրինակով։ .[14]

«Քրիստոս եկեղեցի» անվանումը որոշվել է նախքան նավերի ժամանումը, ասոցիացիայի առաջին ժողովում, 1848 թվականի մարտի 27-ին։ Անվանման ստույգ հիմքը հայտնի չէ։ Ենթադրվում է, որ այն անվանվել է Անգլիայի Դորսեթ քաղաքում գտնվող Քրայսթչերչի անունով; Քենթերբերիի տաճարի համար; կամ ի պատիվ Քրիստոս եկեղեցու, Օքսֆորդ։ Վերջին բացատրությունը ընդհանուր ընդունվածն է[4]։

Դինս եղբայրների խնդրանքով, որոնց ֆերման եղել է տարածքի ամենավաղ եվրոպական բնակավայրը, գետը կոչվել է Շոտլանդիայում գտնվող Էյվոն գետի պատվին, որը բարձրանում է Այրշիր բլուրների մոտ, որտեղ գտնվում էր իրենց պապիկի ագարակը[15]։

Կապիտան Ջոզեֆ Թոմասը՝ Քենթերբերիի ասոցիացիայի գլխավոր տեսուչը, ուսումնասիրել է շրջակա տարածքը։ 1849 թվականի դեկտեմբերին նա հանձնարարել էր ճանապարհ կառուցել Պորտ Կուպերից (հետագայում՝ Լիտելթոն) դեպի Քրայսթչերչ՝ Սամների միջով։.[16] Այնուամենայնիվ, սա ավելի դժվար ստացվեց, քան սպասվում էր, և ճանապարհի շինարարությունը դադարեցվեց, մինչ նավահանգստի և Հիթքոթի հովտի միջև ընկած բլրի վրա կառուցվեց զառիթափ ոտքով և բեռնատար ձիարշավարան, որտեղ կարելի էր մուտք գործել առաջարկվող բնակավայրի վայր։ Այս ուղին հայտնի դարձավ որպես Bridle Path, քանի որ ճանապարհն այնքան զառիթափ էր, որ բեռնատար ձիերը պետք է առաջնորդվեին սանձով[17]։

Ապրանքները, որոնք չափազանց ծանր կամ ծավալուն էին, որպեսզի բեռնակիր ձիերով տեղափոխվեին Սանձի ուղով, փոքր առագաստանավերով առաքվեցին մոտ ութ մղոն (13 կմ) ջրով ափի շուրջ և Ավոն Հիթքոթ գետաբերանով դեպի Ferrymead: Նոր Զելանդիայի առաջին հանրային երկաթուղային գիծը՝ Ferrymead Railway-ը, բացվել է Ferrymead-ից մինչև Քրայսթչերչ 1863 թվականին։ Պորտ Հիլզի վրայով ճանապարհորդելու դժվարությունների և Sumner բարով նավարկելու հետ կապված վտանգների պատճառով երկաթուղային թունել է կառուցվել Պորտ Հիլզի միջով դեպի Լիթելթոն, բացվել է 1867 թ.[18]

Քրիստոսի եկեղեցու տաճարը կառուցվել է 1864-1904 թվականներին։

Քրայսթչերչը թագավորական կանոնադրությամբ քաղաք դարձավ 1856 թվականի հուլիսի 31-ին, առաջինը Նոր Զելանդիայում։ Ճարտարապետ Բենջամին Մաունթֆորտի քաղաքի գոթական վերածննդի շենքերից շատերը թվագրվում են այս ժամանակաշրջանին։ Քրայսթչերչը Քենթերբերի նահանգի գավառական վարչակազմի նստավայրն էր, որը վերացվեց 1876 թվականին։ 1874 թվականին Քրայսթչերչը Նոր Զելանդիայի չորրորդ ամենամեծ քաղաքն էր՝ 14270 բնակիչ ունեցող[19]։

Հորդառատ անձրևի պատճառով Վայմակարիրի գետը հեղեղեց Քրայսթչերչը 1868 թվականի փետրվարին։ Վիկտորիայի հրապարակը (այն ժամանակ հայտնի էր որպես Market Place) մնաց ջրի տակ և «[Ավոն] գետի ամբողջ ձախ կողմը Մոնրեալ-փողոցային կամրջից մինչև Վուսթեր փողոցը մեկ էր։ լիճ՝ մինչև ձիու փորը խորը».[20][21][22] Քրայսթչերչի շենքերը վնասվել են 1869, 1881 և 1888 թվականներին տեղի ունեցած երկրաշարժերից.[23] 1888 թվականի երկրաշարժի պատճառով փլուզվել է Քրայսթչերչի տաճարը ամենաբարձր 7,8 մետր բարձրությունը[24]։ Մարկ Տվեն նկարագրել է Քրայսթչերչը 1895 թվականին, «որտեղ մարդկանց կեսը հեծանիվ է քշում, իսկ մյուս կեսը զբաղված է դրանցից խուսափելով»[25]։

1901–2000[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1901 թվականին 6,9 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժը, որը կենտրոնացած էր Շևիոի մերձակայքում, պատճառ դարձավ, որ Քրայսթչերչի տաճարի գագաթին նորից փլուզվեց, բայց այս անգամ միայն 1,5 մետր բարձրությունն ընկավ։ Այդ առիթով այն վերակառուցվել է քարի փոխարեն փայտով և մետաղով[24]։

1906 թվականին Հագլի այգում բացվեց Նոր Զելանդիայի միջազգաըին ցուցահանդեսը։ Ավելի քան մեկ միլիոն մարդ է այցեցելել ցուցահանդես[26]։ 1908թ-ին ՍթրանՋես հանրաղանութում բռնկված խոշոր հրդեհը ոչնչացրեց շենքերը կենտրոնական Քրայսթերչում ՝Բարձր փողոցում,Քեշել փողոցում և Լիչֆիլդ փողոցում[27]։

Քրայսթչերչը սկսեց էլեկտրականության կանոնավոր մատակարարում ստանալ Լեյքի Քոլերիջ հիդրոէլեկտրակայանից 1915 թվականի ապրիլին, և արդյունքում առաջին էլեկտրական լույսերը գործարկվեցին Քրայսթչերչում 1915 թվականի մայիսին[28]։

Իսպանական գրիպի համաճարակը Քրայսթչերչ ժամանեց 1918 թվականի նոյեմբերին։ Այն ի վերջո կհանգեցնի Քրայսթչերչի 466 մարդու մահվան[29]։

Քրայսթչերչի բնակչությունն առաջին անգամ գերազանցել է 100 հազարը 1919 թվականին[30]։

Լուսացույցների առաջին հավաքածուն տեղադրվել է Քրայսթչերչում 1930 թվականին Կաշել և Կոլոմբո փողոցների խաչմերուկում[31]։

1940 թվականին, մի քանի տարվա պլանավորումից հետո, Հարևուդ օդանավակայանը բացվեց թռիչքների համար։ Սա մշակվել է մի քանի տարիների ընթացքում՝ դառնալու Քրայսթչերչի միջազգային օդանավակայան, իսկ 1950 թվականին այն Նոր Զելանդիայի առաջին միջազգային օդանավակայանն էր[32]։

Քրայսթչերչի առաջին օդային լուսանկարը, որն արվել է Լեսլի Հինգի կողմից, 1918 թվականի հունվարին

1947թ.-ին Նոր Զելանդիայի ամենասարսափելի հրդեհը տեղի ունեցավ քաղաքի ներքին մասում գտնվող Բալանթեյնի հանրախանութում, որտեղ 41 մարդ զոհվեց հրդեհի հետևանքով, որը քանդեց շենքերի մոլեգնած հավաքածուն[33]։

1957 թվականի նոյեմբերիի Բրիստոլի բեռնատարի նավ-ը բախվել է Ռասլի գոլֆի դաշտին, ինչի հետևանքով զոհվել են անձնակազմի երկու անդամները և երկու ուղևորները[34][35]։ 1957 թվականի դեկտեմբերին Քրայսթչերչը տուժեց 100 տարվա ընթացքում մեկ ջրհեղեղից, երբ Վայմակարիրի գետը դուրս եկավ Բելֆաստ արվարձանի մոտ գտնվող կանգառների ափերից[36][37]։

Լիտելթոնի ճանապարհային թունելը Լիտելթոն-ի և Քրայսթչերչում-ի միջև բացվել է 1964 թվականին.[38]

1969 թվականին հիմնադրվեց միակողմանի համակարգը, որն անցնում էր կենտրոնական Քրայսթչերչով։ Առաջին երկու փողոցները, որոնք միակողմանի դարձվեցին, Լիչֆիլդ և Սենտ Ասաֆ փողոցներն էին։ Նրանց հաջորդել են Բարբադոյի, Մադրասի, Սոլսբերիի և Քիլմորի փողոցները .[39]

Քրայսթչերչի քաղաքապետարանը բացվել է 1972 թվականին[40]։

Քրայսթչըրչը հյուրընկալել է 1974 թվականին Բրիտանական Համագործակցության խաղերը։

Ալ-Նուր մզկիթը բացվել է 1985թ.-ին, որն այն ժամանակ երկրորդն էր երկրում[41]։

1992 թվականի օգոստոսին Քրայսթչերչը ենթարկվել է վերջին 30 տարվա ամենամեծ ձնաբքի հետևանքին, որը Քրայսթչերչի որոշ հատվածներում ձյուն է թողել մինչև մեկ ոտնաչափ խորության վրա[42]։ Քենթերբերիի ավելի լայն տարածքում ավելի քան մեկ միլիոն ոչխար սատկել էր ձյան և ցուրտ պայմանների հետևանքով[43][44]։

21-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010–2012 երկրաշարժ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փլուզված Փայն Գուլդի շենքը. Շենքի երկու հարյուր աշխատողներից 30-ը մնացել էին շենքում 2011 թվականի փետրվարի երկրաշարժից հետո:[45]

2010 թվականի սեպտեմբերի 4-ին՝ շաբաթ օրը, 7,1 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել Քրայսթչերչում և կենտրոնական Քենթերբերի շրջանում՝ առավոտյան ժամը 4։ 35-ին։ Ունենալով էպիկենտրոն Դարֆիլդի մոտ, քաղաքից արևմուտք, 10 կիլոմետր խորության վրա, այն մեծ վնաս է հասցրել քաղաքին և թեթև վնասվածքներ, բայց ոչ ուղղակի զոհեր[46][47]։

Գրեթե վեց ամիս անց, երեքշաբթի 2011 թվականի փետրվարի 22-ին, 6,3 մագնիտուդով երկրորդ երկրաշարժը տեղի ունեցավ քաղաքը գիշերը ժամը 12:51-ին: Երկրաշարժի էպիկենտրոնը գտնվել է քաղաքից ավելի մոտ՝ Լիթելթոնի մոտ, 5 կմ խորության վրա[48]։

Թեև պահի մագնիտուդով ավելի ցածր է, քան նախորդ երկրաշարժը, գետնի ցնցումների ուժգնությունն ու ուժգնությունը չափվել են որպես IX (բռնություն)՝ քաղաքային տարածքում երբևէ գրանցված ամենաուժեղներից մեկը[49]։ և 185 մարդ զոհվել է[50][51]։ Զոհերի թվում են մարդիկ ավելի քան 20 երկրներից[52]։ Քաղաքը լրջորեն վնասվել է և կորցրել է իր գագաթը[53][54]։ Քենթերբերիի հեռուստատեսության շենքի փլուզումը հանգեցրեց զոհերի մեծամասնությանը։ Քրայսթչերչում տարածված վնասը հանգեցրել է տների, հիմնական շենքերի և ենթակառուցվածքների կորստի։ Զգալի հեղուկացումն ազդել է արևելյան արվարձանների վրա, և ապահովագրողների վերակառուցման ընդհանուր արժեքը գնահատվել է 20–30 միլիարդ նզելական դոլար։.[55][56]

Որոշ ժամանակ շարունակ հետցնցումներ են եղել, որոնցից 4558-ը 3,0 մագնիտուդով բարձր են եղել Քենթերբերիի շրջանում 2010 թվականի սեպտեմբերի 4-ից մինչև 2014 թվականի սեպտեմբերի 3-ը[57]։ Հատկապես խոշոր իրադարձություններ են տեղի ունեցել 2011 թվականի հունիսի 13-ին[58], 2011 թվականի դեկտեմբերի 23-ին[59][60][61], և 2012 թվականի հունվարի 2-ին[62]։ 2011 թվականի հունիսի 13-ին, 2011 թվականի դեկտեմբերի 23-ին և 2012 թվականին տեղի են ունեցել տարբեր աստիճանի վնասվածքներ, բայց չեն հանգեցրել մահերի։ Երկրաշարժերից հետո մինչև 2013 թվականի սեպտեմբերը քաղաքի ավելի քան 1500 շենք քանդվել էր մասամբ կամ ամբողջությամբ[63]։

Բալի ծաղկած ծառերը գարնանը ծաղկում են և պատմական ջրային անիվ, որը գտնվում է Ավոն գետի փոքր կղզում / Ōtākaro, Օքսֆորդի տեռասի և Հերֆորդ փողոցի անկյունում, քաղաքի կենտրոնում:

Երկրաշարժերից հետո քաղաքը արագ աճ ապրեց։ Քրայսթչերչի կենտրոնական վերականգնման ծրագիրն ուղղորդում է վերակառուցումը կենտրոնական քաղաքում։ Բնակելի հատվածում զգալի աճ է գրանցվել, ընդ որում, մինչև 2028 թվականը Մեծ Քրայսթչերչի տարածքում ակնկալվում է մոտ 50,000 նոր տների կառուցում, ինչպես նշված է Հողօգտագործման վերականգնման ծրագրում։

2017 թվականի անտառային հրդեհներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2017 թվականի փետրվարի 13-ին Պորտ Հիլզում երկու թփերի հրդեհ է սկսվել։ Դրանք միաձուլվեցին հաջորդ երկու օրվա ընթացքում, և շատ մեծ հրդեհը տարածվեց Պորտ բլրի երկու կողմերով՝ գրեթե հասնելով Գավառներ Բեյ հարավ-արևմուտքում, և Վեսթմորլենդ, Քենեդիս Բուշ և Դայերս անցուղի գրեթե մինչև Տակահեի նշանը։ . Հրդեհի հետևանքով ավերվել է 11 տուն, ավելի քան հազար բնակիչ տարհանվել է իրենց տներից, և ավելի քան 2076 հեկտար (5130 ակր) հող է այրվել[64]։

2019 թվականի ահաբեկչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

51 մարդ մահացել է 2019 թվականի մարտի 15-ին ավստրալացի սպիտակամորթների կողմից Ալ Նուր մզկիում և Լինվուդ իսլամական կենտրոնում տեղի ունեցած երկու անընդմեջ զանգվածային կրակոցներից[65][66][67][68][69]։ Եվս քառասուն վիրավոր է[70]։ Հարձակումները վարչապետ Ջասինդա Արդերնը որակել է որպես «Նոր Զելանդիայի ամենամութ օրերից մեկը»[71]։ 2020 թվականի հունիսի 2-ին հարձակվողն իրեն մեղավոր է ճանաչել սպանության, սպանության փորձի և ահաբեկչության բազմաթիվ մեղադրանքներով[72][73]։ Օգոստոսի 27-ին նա դատապարտվեց ցմահ բանտարկության՝ առանց պայմանական վաղաժամկետ ազատման, առաջին անգամ նման դատավճիռ կայացվեց Նոր Զելանդիայում[74][75][76]։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արբանյակային պատկեր, որը ցույց է տալիս Քրայսթչերչը և հարակից տարածքները:
Քրայսթչերչ շրջանի տեսարանը Միջազգային տիեզերակայանից։

Քրայսթչերչը գտնվում է Քենթերբերիում, Հարավային կղզու արևելյան ափի կենտրոնի մոտ, Քենթերբերիի հարթավայրերից արևելք։ Այն գտնվում է Պեգասի ծովածոցի հարավային ծայրի մոտ և արևելքից սահմանափակվում է Խաղաղ օվկիանոսի ափով և Ավոն / Օտկարո և Ուպավահո / Հիթքոթ գետերի գետաբերանով։ Դեպի հարավ և հարավ-արևելք, քաղաքի քաղաքային հատվածը սահմանափակված է Պորտ Հիլզի հրաբխային լանջերով, որոնք բաժանում են այն Բանկս թերակղզուց։ Հյուսիսում քաղաքը սահմանափակվում է հյուսված Վայմակարիրի գետով։

Քրայսթչերչը աշխարհի միայն չորս ներկայիս քաղաքներից բաղկացած խմբից մեկն է, որը մանրակրկիտ ծրագրված է եղել՝ հետևելով քաղաքի կենտրոնական հրապարակի նույն դասավորությանը, այն շրջապատող չորս քաղաքային հրապարակներին և զբոսայգիներին, որոնք ընդգրկում են քաղաքի կենտրոնը։ Այս օրինակով կառուցված առաջին քաղաքը Ֆիլադելֆիան էր։ Ավելի ուշ եկան Սավաննան և Ադելաիդան, Քրայսթչերչից առաջ.[77]

Քրայսթչըրչն ունի աշխարհի ամենաբարձրորակ ջրի պաշարներից մեկը, որն իր ջրով դասվել է աշխարհի ամենամաքուր և մաքուր ջրով.[78] Չմշակված, բնական ֆիլտրացված ջուրը ստացվում է քաղաքը շրջապատող ավելի քան 50 պոմպակայանների միջոցով՝ հարավային Ալպերի ստորոտներից բխող ջրատար հորիզոններից։.[79] Այնուամենայնիվ, 2018 թվականից ի վեր Քրայսթչերչի ջրամատակարարման մոտ 70%-ը ժամանակավորապես քլորացվել է հորատանցքերի արդիականացման պատճառով, և քլորացումը նախատեսվում է դադարեցնել արդիականացման ավարտից և հավաստագրումից հետո[80][81]։

Կենտրոնական քաղաք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վուսթերի փողոցը և տաճարի հրապարակը տաճարից, հունվար 2007 թ
Հուլիսյան ձյուն է տեղում Cobham միջանկյալ դպրոցի տարածքում

Քաղաքի կենտրոնում գտնվում է Մայր տաճարի հրապարակը, որը շրջապատում է այժմ երկրաշարժից վնասված տեսարժան անգլիկան տաճարը՝ Քրայսթչըրչը։ Այս հրապարակի շրջակայքը և Քրայսթչերչի չորս պողոտաների սահմաններում (Բիլի պողոտա, Ֆիցջերալդ պողոտա, Մուրհաուս պողոտա և Դինս պողոտա) համարվում է քաղաքի կենտրոնական բիզնես թաղամաս (Կենսաբազմազանության մասին կոնվենցիա)։ Կենտրոնական քաղաքն ունի նաև մի շարք բնակելի թաղամասեր. ներառյալ Արևելյան Իններ քաղաքի շրջան-ը Արևմտյան Իններ քաղաքի շրջանը,Ավոն Լուպ,Մոս շրջանը և Վիկտորիան-ն, սակայն CBD-ի բնակելի շենքերից շատերը քանդվել են 2011-ի փետրվարի երկրաշարժերից հետո։ Մայր տաճարի հրապարակը գտնվում է երկու հիմնական կենտրոնական փողոցների՝ Կոլոմբոյի փողոցի և Կոլոմբոյի փողոցների խաչմերուկում[82]։

Մայր տաճարի հրապարակում՝ քաղաքի սրտում, հյուրընկալվել են այնպիսի տեսարժան վայրեր, ինչպիսիք են (մինչև 2011թ. փետրվարի երկրաշարժը)[83] Նոր Զելանդիայի հրաշագործը, Յան Բրաքենբերի Չանելլը և ավետարանիչ Ռեյ Կոմֆորտը; կանոնավոր շուկայական օրեր; անվճար կանգնած սննդի և սուրճի սայլակներ; ակվարիում, փաբեր և ռեստորաններ և քաղաքի գլխավոր զբոսաշրջային տեղեկատվական կենտրոնը։ Ակնկալվում է, որ տաճարի հրապարակում գործունեությունը կավելանա, քանի որ վերակառուցումը շարունակվում է։ (2011-ի երկրաշարժից հետո Նոր Զելանդիայի հրաշագործը տեղափոխվեց Նյու Ռեջենտ փողոց[84] և գործեց այնտեղ մինչև 2021-ին նա կորցրեց իր պայմանագիրը քաղաքի հետ)[85]։

Կենտրոնական քաղաքը ներառում է նաև Քաշել և Հայ փողոցների հետիոտնային հատվածները, որոնք հայտնի են նախաերկրաշարժերից որպես «Սիթի մոլ»։ Վերանորոգված 2008/09-ին առևտրի կենտրոնն ունի հատուկ ձևավորված նստարաններ, ծաղիկների և այգիների տուփեր, ավելի շատ ծառեր, սալահատակ և կենտրոնական քաղաքային տրամվայի երթուղու ընդլայնում։ Տրամվայի երթուղու երկարացումը գրեթե ավարտված էր, երբ 2011 թվականի փետրվարի երկրաշարժը տեղի ունեցավ։ Երկրաշարժերից հետո Քեշել Մոլ-ի շենքերի մեծ մասը քանդվել է։ Re:START կոչվող առևտրի տարածքը բացվել է 2011 թվականի հոկտեմբերին Քաշել փողոցում՝ Ballantyne's հանրախանութի հարևանությամբ[86]։ Re:START առևտրի կենտրոնը պատրաստված էր գունագեղ բեռնարկղերից, որոնք վերածվել էին տնային մանրածախ խանութների։ Պատերազմի զոհերի հիշատակը հավերժացնող կամուրջը գտնվում է առևտրի կենտրոնի արևմտյան ծայրում, որը վերանորոգվել է Անզակի օրը՝ երկուշաբթի 25 ապրիլի 2016-ին[87][88]։

Քրայսթչերչ՝ արվեստի կենտրոն

Մշակութային տեղամասը[89] մեկ քառակուսի կիլոմետրից պակաս տարածքում մշտապես փոփոխվող արվեստի, մշակութային և ժառանգության տեսարժան վայրերի վառ տեսարան է ստեղծել։ Արվեստի կենտրոնը, Քենթերբերիի թանգարանը և արվեստի պատկերասրահը գտնվում են Մշակութային տեղամասում։ Գործողությունների մեծ մասն անվճար էր, և տրամադրվեց տպագիր քարտեզ։ Նրանց տարածքները կամաց-կամաց վերաբացվում են՝ հետևելու երկրաշարժի վերանորոգման և ամրացման աշխատանքներին։

2010-ին Քրայսթչերչի քաղաքային խորհուրդը հրապարակեց «Քաղաք մարդկանց համար գործողությունների ծրագիր»՝ մինչև 2022 թվականը աշխատանքային ծրագիր՝ կենտրոնական քաղաքի հանրային տարածքները բարելավելու համար՝ գրավելու ավելի շատ ներքաղաքային բնակիչներ և այցելուներ։ Առաջնային գործողությունը եղել է մոտոհրաձգային մասնավոր տրանսպորտային միջոցների ազդեցության նվազեցումը և հետիոտների և հեծանվորդների հարմարավետության բարձրացումը։ Ծրագիրը հիմնված էր դանիական հայտնի Գել Ճարտարապետներ դիզայներական ընկերության կողմից խորհրդի համար պատրաստված զեկույցի վրա։ 2011 թվականի Քրայսթչերչի երկրաշարժից հետո Վելինգթոնի ճարտարապետ Յան Աթֆիլդը ընտրվել է վերապլանավորելու համար, չնայած բազմաթիվ տարբեր առաջարկներ են առաջ քաշվել կենտրոնական քաղաքի վերակառուցման համար[90][91][92][93]։

Կենտրոնական քաղաքը, որն ամբողջությամբ փակվել էր փետրվարի 22-ի երկրաշարժից հետո, բացվեց փուլ առ փուլ և ամբողջությամբ վերաբացվեց 2013 թվականի հունիսին; չնայած երկրաշարժի վնասների, ենթակառուցվածքների վերանորոգման աշխատանքների և վնասված շենքերի պատճառով դեռևս փակ էին որոշ փողոցներ[94]։

Աշունը Քրայսթչերչի բուսաբանական այգում

Քրայսթչերչն ունի բարեխառն օվկիանոսային կլիմա (Կոպեն)՝ մեղմ ամառով, զով ձմեռով և կանոնավոր չափավոր տեղումներով։ Օդի միջին օրական առավելագույն ջերմաստիճան՝ հունվարին՝ 22,6 °C (73 °F), իսկ հուլիսին՝ 10,9 °C (52 °F)[95]: Քաղաքում ամառը հիմնականում տաք է, բայց հաճախ չափավորվում է հյուսիս-արևելքից ծովային քամիով։ 1973 թվականի փետրվարին գրանցվել է ռեկորդային բարձր ջերմաստիճան՝ 41,6 °C (106,9 °F): Եղանակի ուշագրավ առանձնահատկությունն է հյուսիսարևմտյան, տաք օդային քամին, որը երբեմն հասնում է փոթորկի ուժգնության՝ պատճառելով լայնածավալ փոքր վնասներ գույքին[96]։ Ինչպես շատ քաղաքներ, Քրայսթչերչն էլ ապրում է քաղաքային ջերմային կղզու էֆեկտ. Ջերմաստիճանը մի փոքր ավելի բարձր է ներքաղաքային շրջաններում՝ համեմատած շրջակա գյուղերի հետ.[97]

Ձմռանը սովորական է, երբ գիշերը ջերմաստիճանը իջնում է 0 °C-ից (32 °F): Տարեկան միջինը 80 օր հողի սառնամանիք է լինում[98]։ Ձյունը տարեկան միջինը երեք անգամ է լինում, թեև որոշ տարիներին ոչ մի դեպք չի գրանցվել.[99] Գրանցված ամենացածր ջերմաստիճանը եղել է -7,1 °C (19,2 °F) 1945 թվականի հուլիսի 18-ին, Նոր Զելանդիայի խոշոր քաղաքներում գրանցված երրորդ ամենացածր ջերմաստիճանը։ .[99][100]

Ձմռան ցուրտ գիշերներին շրջակա բլուրները, պարզ երկինքը և ցրտաշունչ հանգիստ պայմանները հաճախ միավորվում են՝ ստեղծելով կայուն ինվերսիոն շերտ քաղաքի վերևում, որը փակում է մեքենաների արտանետումները և կենցաղային հրդեհների ծուխը՝ առաջացնելով մշուշ[101]։ Թեև Լոս Անջելեսում կամ Մեխիկոյում ծխախոտի չափ վատը չէ, Քրայսթչերչում ծխախոտը հաճախ գերազանցել է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության առաջարկությունները օդի աղտոտվածության վերաբերյալ։ Օդի աղտոտվածությունը սահմանափակելու համար մարզային խորհուրդը քաղաքում արգելել է բաց կրակի օգտագործումը 2006թ..[102]

Ժողովրդագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նավակներ Ավոն գետի վրա / Ōtākaro

Քրայսթչերչ քաղաքը 2018 թվականի Նոր Զելանդիայի մարդահամարի ժամանակ ուներ 369,006 բնակչություն, 2013 թվականի մարդահամարից ի վեր աճել է 27,537 մարդ (8,1%), իսկ 2006 թվականի մարդահամարից՝ 20,550 մարդ (5,9%)։ ուներ 138,381 տնային տնտեսություններ, որոնք ներառում էին 183,972 տղամարդ և 185,034 կին, ինչը սեռերի հարաբերակցությունը տալիս է 0,99 տղամարդ մեկ կնոջ համար։ Միջին տարիքը եղել է 37,1 տարեկան (համեմատած 37,4 տարվա համեմատությամբ), 63,699 մարդ (17,3%) մինչև 15 տարեկան, 82,971 (22,5%) 15-ից 29 տարեկան, 166,959 (45,2%) 30-ից 65,37 և 30-ից 65,37 տարեկան (5,5,7 և 5,7%)։ %) 65 և ավելի տարեկան։

Էթնիկ պատկանելությունը կազմում էր 77,9% եվրոպացի/պակեհա, 9,9% մաորի, 3,8% պասիֆիա, 14,9% ասիական և 2,9% այլ էթնիկ պատկանելություն։ Մարդիկ կարող են նույնականանալ մեկից ավելի էթնիկ պատկանելության հետ։

Արտերկրում ծնվածների տոկոսը կազմել է 26,8՝ ազգային մակարդակում 27,1%-ի համեմատ։

Թեև որոշ մարդիկ նախընտրեցին չպատասխանել կրոնական պատկանելության վերաբերյալ մարդահամարի հարցին, 50,8%-ը չուներ կրոն, 36,3%-ը քրիստոնյա էր, 0,4%-ը ուներ մաորի կրոնական համոզմունքներ, 1,8%-ը՝ հինդու, 1,1%-ը՝ մուսուլման, 1,0%-ը՝ բուդդայական և 2,5%-ը։ այլ կրոններ։

Առնվազն 15 տարեկան անձանցից 75207-ը (24,6%) ուներ բակալավրի կամ ավելի բարձր աստիճան, իսկ 49554-ը (16,2%) չուներ պաշտոնական որակավորում։ Միջին եկամուտը կազմել է $32,900, համեմատած $31,800 ազգային մակարդակի վրա։ 50,229 մարդ (16,5%) վաստակել է ավելի քան 70,000 դոլար՝ ազգային մակարդակում 17,2%-ի դիմաց։ Առնվազն 15-ի զբաղվածության կարգավիճակն այն է, որ 153,480 (50,3%) մարդ աշխատել է լրիվ դրույքով, 46,011 (15,1%)՝ կես դրույքով, և 11,466 (3,8%)՝ գործազուրկ[103]։

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հողագործություն

Քրայսթչերչի ֆերմերների շուկա, Ռիկարտոն, Ռիկարտոնի տան կողքին[104]

Գյուղատնտեսական արդյունաբերությունը միշտ եղել է Քրայսթչերչի տնտեսական առանցքը[105]։ Շրջապատող ֆերմերային գյուղերը երկար ժամանակ եղել են նրա արդյունաբերության հիմքը՝ նորզելանդացի ներգաղթյալներին վաճառվող սկզբնական «փաթեթի» մի մասը[106]։ Գործընկերության լավ կառավարում (Վրինգստոնի, Նոր Զելանդիայի առաջատար ագրոբիզնեսը, հիմնված է Քրայսթչերչում .[107] Նրա տեղական արմատները գնում են դեպի Փայն Գուլդ Գինես, հին ֆոնդային և կայանային գործակալություն, որը սպասարկում է Հարավային կղզին[108]։

Քրայսթչերչի մյուս ագրոբիզնեսները ներառում են ածիկի մշակում, սերմերի մշակում և հարդարում, բրդի և մսի վերամշակում, ինչպես նաև կենսատեխնոլոգիական փոքր գործառնություններ՝ օգտագործելով մսի արտադրությունից ստացվող կողմնակի արտադրանքները։ Կաթնամթերքի արտադրությունը մեծ աճ է գրանցել շրջակա տարածքներում՝ կաթնամթերքի համաշխարհային գներով և ոռոգման միջոցով չոր հողի վրա խոտի աճը բարձրացնելու համար։ Աշխատուժի ավելի մեծ օգտագործման շնորհիվ դա օգնեց դադարեցնել գյուղական բնակչության նվազումը։ Բուսաբուծության և ոչխարաբուծության շատ տնտեսություններ վերածվել են կաթնամթերքի։ Փոխակերպումները կատարվել են ագրոբիզնեսի ընկերությունների, ինչպես նաև ֆերմերների կողմից, որոնցից շատերը տեղափոխվել են հարավ Հյուսիսային կղզու կաթնամթերքի հենակետերից, ինչպիսիք են Տարանակին և Վայկատոն։

Բուսաբուծությունը միշտ էլ կարևոր է եղել շրջակա գյուղերում։ Ցորենն ու գարին, երեքնուկի և այլ խոտաբույսերի տարբեր տեսակներ սերմացու արտահանման համար եղել են հիմնական մշակաբույսերը։ Սրանք բոլորը ստեղծել են վերամշակող բիզնեսներ Քրայսթչերչում։ Վերջերս տարածաշրջանային գյուղատնտեսությունը դիվերսիֆիկացվել է, երբ Վայպարայում հայտնվեց բարգավաճ գինեգործական արդյունաբերություն, և սկսվեցին այգեգործության նոր ոլորտներ, ինչպիսիք են ձիթապտղի արտադրությունն ու վերամշակումը։ Եղջերուների աճեցումը հանգեցրել է նոր վերամշակման՝ օգտագործելով եղջյուրները ասիական բժշկության և աֆրոդիզիակների համար։ Հատկապես բարձրորակ տեղական գինին մեծացրել է Քենթերբերիի և Քրայսթչերչի գրավչությունը զբոսաշրջիկների համար[109]։

Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրայսթչերչը Նոր Զելանդիայի երկրորդ խոշորագույն արտադրական կենտրոնն է Օքլենդից հետո, ոլորտը երկրորդն է տեղական տնտեսության մեջ[110], այնպիսի ընկերություններով, ինչպիսիք են Անդերսոնի կողմից կամուրջների, թունելների և հիդրոէլեկտրական ամբարտակների համար պողպատե արտադրություն ենթակառուցվածքների աշխատանքի առաջին օրերին։ Այժմ արտադրությունը հիմնականում թեթև արտադրանք է, և հիմնական շուկան Ավստրալիան է, որտեղ ավելի մեծ գործատուների շարքում կան այնպիսի ընկերություններ, ինչպիսիք են Ստյուարտների ընտանիքի առաջամարտիկը։ Մինչ հագուստի արտադրությունը հիմնականում տեղափոխվել է Ասիա, Քրայսթչըրչը Նոր Զելանդիայի հագուստի արդյունաբերության կենտրոնն էր, այնպիսի ընկերություններով, ինչպիսիք են LWR Industries-ը։ Այն ընկերությունները, որոնք հիմնականում նախագծում և շուկա են հանում և արտադրում Ասիայում։ Քաղաքն ուներ նաև հինգ կոշիկ արտադրող, սակայն դրանք փոխարինվել են ներմուծմամբ։

Վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում Քրայսթչերչում առաջացել են տեխնոլոգիաների վրա հիմնված արդյունաբերություններ[111]։ Անգոս Թեյսը հիմնադրել է Տաիտ էլեկտրոնիկան,որը բջջային ռադիոկապի արտադրող է,և դրանից բխող այլ ընկերություններ,ինչպիսիք են Դենիս Չեփմենի Swichtec-ը։ Ծրագրային ապահովման ոլորտում կանտաբրիացի Գիլ Սիմփսոնը հիմնեց մի ընկերություն, որը պատրաստեց Լաբարատոր գործիքային համակարգիչ և Ջեյդ ծրագրավորման լեզուները, իսկ կառավարման գնման արդյունքում առաջացավ Wynyard խմբի տեղական ընկերությունը։

Եղել են նաև Սփին-օֆֆեր Քենթերբերիի համալսարանի ինժեներական դպրոցի էլեկտրական բաժնից։ Դրանք ներառում էին Զարկերակային տվյալները, որը դարձավ Մարդկային տեխնիկա (կույրերի և սահմանափակ տեսողություն ունեցողների համար կարդալու սարքեր և համակարգիչներ պատրաստում) և Սպառողական էլեկտրոնիկա ցուցադրել հաղորդագրուրյունները (գաղտնագրում)։ Իմպուլսային տվյալներ-ի հիմնադիրները տեղափոխվել էին Քենթերբերիի համալսարանի ինժեներական դպրոցից՝ աշխատելու Վորմալդ Ինք.-ում երբ նրանք ստեղծեցին զարկերակային տվյալները՝ իրենց ստորաբաժանման կառավարման գնման միջոցով:[փաստ]: Սփին-օֆ ընկերությունընկերությունը Ինվերտ ռոբոտաշինություն-ը մշակել է աշխարհում առաջին մագլցող ռոբոտը, որը կարող է բարձրանալ չժանգոտվող պողպատի վրա, որն ուղղված է կաթնամթերքի բաքերի ստուգման շուկայում[112]։

Վերջին ժամանակներս Քենթերբերիի համալսարանի ինժեներական դպրոցը և համակարգչային գիտության բաժինը կարևոր դեր են խաղում տեխնոլոգիական արդյունաբերության համար անձնակազմ և հետազոտություններ ապահովելու գործում, իսկ Քրայսթչերչի պոլիտեխնիկական տեխնոլոգիական ինստիտուտը ապահովում է վերապատրաստված տեխնիկների և ինժեներների հոսք։ Տեղական և ազգային մակարդակով տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտը հայտնի է ոչ թե իր չափերով (մեծությամբ երրորդը Նոր Զելանդիայում), այլ նորարարական և ձեռնարկատիրական լուծումներ, ապրանքներ և գաղափարներ արտադրելով։.[113]

Զբոսաշրջություն

Տեղական տնտեսության մեջ էական գործոն է նաև զբոսաշրջությունը։ Հարավային Ալպերի լեռնադահուկային դաշտերի և այլ տեսարժան վայրերի, ինչպես նաև հյուրանոցների, կազինոների և միջազգային չափանիշներին համապատասխանող օդանավակայանի մոտ լինելը Քրայսթչերչը դարձնում է կանգառ վայր շատ զբոսաշրջիկների համար։

Դարպասից դեպի Անտարկտիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անտարկտիկայի հետախուզում

Քրայսթչերչը Անտարկտիկայի հետախուզման մեջ ներգրավվածության պատմություն ունի. և՛ Ռոբերտ Ֆալկոն Սքոթը, և՛ Էռնեստ Շեքլթոնը օգտագործում էին Լիտելթոնի նավահանգիստը որպես արշավների մեկնման կետ, իսկ կենտրոնական քաղաքում կա Սքոթի արձանը, որը քանդակել է նրա այրին՝ Քեթլին Սքոթը։ Քաղաքի ներսում Քենթերբերիի թանգարանը պահպանում և ցուցադրում է բազմաթիվ պատմական արտեֆակտներ և Անտարկտիկայի հետախուզման պատմություններ։

Միջազգային Անտարկտիկայի կենտրոնը տրամադրում է ինչպես բազային հարմարություններ, այնպես էլ թանգարան և այցելուների կենտրոն, որը կենտրոնացած է Անտարկտիկայի ընթացիկ գործունեության վրա։ Միացյալ Նահանգների ռազմածովային նավատորմը և Միացյալ Նահանգների օդային ազգային գվարդիան, համալրված Նոր Զելանդիայի և Ավստրալիայի ռազմաօդային ուժերի կողմից, օգտագործում են Քրայսթչերչ օդանավակայանը որպես Անտարկտիդայի ՄակՄուրդո և Սքոթ բազաներ մատակարարման հիմնական երթուղու թռիչքի կետ։ Քրայսթչերչում գտնվող Հագուստի բաշխման կենտրոնն ուներ ավելի քան 140,000 կտոր ծայրահեղ ցուրտ եղանակային սարքավորումներ, որոնք տրամադրվում էին 2007-08 սեզոնին ԱՄՆ Անտարկտիկայի ծրագրի շուրջ 2,000 մասնակիցներին[114]։

Կառավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեղական իշխանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քենթերբերիի նահանգային խորհրդի շենքը

Քրայսթչերչի տեղական կառավարումը ժողովրդավարական երկիր է՝ տարբեր տարրերով, այդ թվում՝

  • Քրայսթչերչի քաղաքային խորհուրդը, որը բաղկացած է Քրայսթչերչի քաղաքապետից և 16 խորհրդականներից՝ ընտրված 16 թաղամասերում՝ Սփրեյդոն, Քաշմիր, Հալսվել, Ռիկարտոն, Հորնբի, Ֆենդալթոն, Վայմայրի, Պապանույ, Իննես, Սենթրալ, Լինվուդ, Հիթքոթ, Հարևուդ, Բուրվուդ, Կոստա և Բանկս։ Թերակղզի.
  • Համայնքային խորհուրդները, ներկայումս վեցը, սովորաբար ընդգրկում են 3 թաղամաս՝ ընտրված 2 անդամով, և յուրաքանչյուրից նշանակվում է մեկ խորհրդական (9 անդամ). Waimairi-Harewood, Waitai Coast-Burwood-Linwood; Բացառություն է այս կանոնը, որն ընդգրկում է Te Pātaka o Rākaihautū Banks թերակղզին, որտեղ բոլոր անդամներն ընտրվում են Բանկս թերակղզու ծխի 4 ստորաբաժանումներից (Ակարոա, Մաունթ Հերբերտ, Լիտթելթոն, Վայրևա) ծխի խորհրդականի հետ միասին։
  • Շրջանային խորհուրդներ շրջակա տարածքներում՝ Սելվին և Վայմակարի։ Բենքս Թերակղզու շրջանային խորհուրդը միավորվել է Քրայսթչերչ Սիթիի մեջ 2006 թվականի մարտին Բենքսի թերակղզու բնակիչների կողմից 2005 թվականի նոյեմբերին կազմալուծվելու քվեարկությունից հետո։
  • Քենթերբերիի տարածաշրջանային խորհուրդը, որը հայտնի է որպես «Շրջակա միջավայրի Քենթերբերի», ներառյալ Քրայսթչերչի չորս ընտրատարածքները՝ յուրաքանչյուր ընտրատարածքից երկուական անդամով։.[115]
  • Նախքան 2022 թվականի տեղական ընտրությունների ժամանակ շրջանի առողջապահական խորհրդի մոդելի լուծարումը, ընտրություններ են անցկացվել նաև Քենթերբերիի շրջանի առողջապահական խորհրդի համար՝ հինգ անդամով Քրայսթչերչում:.[116]

Քենթերբերիի տեղական ինքնակառավարման մարմիններից մի քանիսը և Նոր Զելանդիայի տրանսպորտի գործակալությունը ստեղծել են Մեծ Քրայսթչերչ քաղաքային զարգացման ռազմավարությունը՝ ապագա քաղաքաշինական պլանավորումը հեշտացնելու համար:.[117]

Կենտրոնական իշխանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2023 թվականի Նոր Զելանդիայի ընդհանուր ընտրությունների դրությամբ կան Ազգային կուսակցության չորս ընդհանուր ընտրազանգված և Լեյբորիստական կուսակցության երեք անդամ։ Մաորիի ընտրազանգվածը ներկայացնում է Թե Փաթի Մաորին։

Մշակույթ և զվարճանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբ Հաղորդության տաճարը, որը վնասվել է 2011 թվականի երկրաշարժից և հետագայում քանդվել
Քրայսթչերչ արվեստի պատկերասրահ
Քրայսթչերչի բուսաբանական այգիներ

Քրայսթչերչի ճարտարապետությունը հստակորեն անգլերեն է. Այնուամենայնիվ, այն պարունակում է տարբեր եվրոպական տարրեր՝ ուժեղ գոթական վերածննդի ճարտարապետությամբ։ Այն ունի բազմաթիվ հանրային բաց տարածքներ և զբոսայգիներ, գետերի հուներ և սրճարաններ և ռեստորաններ, որոնք գտնվում են քաղաքի կենտրոնում և շրջակա արվարձաններում։

Կինո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատմականորեն կինոթատրոնների մեծ մասը խմբավորված էր Մայր տաճարի հրապարակի շուրջ[118]։

Բաց է մնում միայն արվարձանների առաջին սերնդի կինոթատրոններից մեկը՝ Հոլիվուդը Սամներում[119]։ Ամենամեծ մուլտիպլեքսներն էին Hoyts 8-ը հին երկաթուղային կայարանում Մուրհաուս պողոտայ-ում (այժմ քանդված) և Կինոթատրոնների ընթերցում-ը (նաև ութ էկրան) Շիրլիի Պալմս առևտրի կենտրոնում:Հոյթս Ռիկանտոնում-ը բացվել է 2005 թվականին իր էկրաններից մեկով որոշ ժամանակ պահպանելով Նոր Զելանդիայում ամենամեծի ռեկորդը[120]։

Մուրհաուս պողոտայում գտնվող Ռիալտո կինոթատրոնները մասնագիտացած է միջազգային ֆիլմերի և արտ-հաուս արտադրությունների մեջ։ Ռիալտոն նաև հյուրընկալել է քաղաքի տարբեր կինոփառատոների մեծամասնությունը և եղել է տեղական կինոհասարակության տունը։ Ռիալտոն փակվել է 2011 թվականի փետրվարի երկրաշարժից հետո։

Քաղաքում ակտիվ է Քենթերբերիի կինոընկերությունը[121]։

Փիթեր Ջեքսոնի «Երկնային արարածներ» ֆիլմի (1994 թ.), Մելանի Լինսկիի և Քեյթ Ուինսլեթի մասնակցությամբ, նկարահանվել է Քրայսթչերչում։.[122]

Զբոսայգիներ և բնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեծ թվով հանրային զբոսայգիները և շատ ծառերով լավ զարգացած բնակելի այգիները Քրայսթչերչին տվել են Այգ քաղաքըանվանումը[123]։ Հագլի այգին և 30 հեկտար (75 ակր) Քրայսթչերչի բուսաբանական այգիները, որոնք հիմնադրվել են 1863 թվականին, գտնվում են կենտրոնական քաղաքում, որտեղ Հագլի Պարկը հանդիսանում է այնպիսի սպորտաձևերի վայր, ինչպիսիք են գոլֆը, կրիկետը, նեթբոլը և ռեգբին, ինչպես նաև բացօթյա համերգների համար։ տեղական նվագախմբերի և նվագախմբերի կողմից։ Քաղաքից հյուսիս գտնվում է Willowbank վայրի բնության այգին։ Թրևիս Ուեթլենդը, որը էկոլոգիական վերականգնման ծրագիր է, որը նախատեսված է խոնավ տարածք ստեղծելու համար, գտնվում է քաղաքի կենտրոնից դեպի արևելք՝ Բուրվուդ արվարձանում։

Օրանա վայրի բնության այգի-ն Նոր Զելանդիայի միակ բաց կենդանաբանական այգին է, որը գտնվում է 80 հեկտար հողատարածքի վրա, որը գտնվում է Քրայսթչերչի ծայրամասում[124]։

Հեռուստատեսություն

Հեռուստատեսային հեռարձակումները սկսվեցին Քրայսթչերչում 1961 թվականի հունիսի 1-ին CHTV3 ալիքի գործարկումով, ինչը դարձրեց Քրայսթչերչը Նոր Զելանդիայի երկրորդ քաղաքը (Օքլենդից հետո), որը ստանում է կանոնավոր հեռուստատեսային հեռարձակումներ։ Հեռուստաալիքը սկզբնապես հեռարձակվում էր 10 կիլովատանոց հաղորդիչից Գլոսթեր Սթրիթի ստուդիաների վերևից մինչև 1965 թվականի օգոստոսի 28-ին Պորտ Հիլզում անցավ նորակառույց 100 կիլովատանոց Sugarloaf հաղորդիչին[125]։ 1969-ի նոյեմբերին  Կլարկ Վանկուվեր հեռուստատեսություն 3-ը ցանցի մեջ մտավ Օքլենդում, Վելինգտոնում և Դանեդինում գտնվող իր գործընկեր կայանների հետ՝ ձևավորելու Նոր Զելանդիայի հեռարձակման կորպորացիա հեռուստաընկերությունը, որը ներկայիս հեռուստատեսության նոր Զելանդիա 1-ի նախորդն է։

Քրայսթչերչի բոլոր հեռուստաալիքները հեռարձակվել են թվային տարբերակով՝ 2013 թվականի ապրիլի 28-ին անալոգային անջատումից հետո։

Թատրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրայսթչերչն ունի մեկ լրիվ դրույքով պրոֆեսիոնալ թատրոն՝ Քորթ թատրոնը[126], որը հիմնադրվել է 1971 թվականին։. Սկզբնապես հիմնված Քրայսթչերչ արվեստի կենտրոնում՝ Քորթ թատրոնը տեղակայված է եղել Ադդինգթոնի արվարձանում՝ 2011 թվականի երկրաշարժերից հետո ժամանակավոր կացարաններում։ Դատարանի կողքին են 1979-ին հիմնադրված և 1982-ից Արվեստի կենտրոնում հիմնված Ազատ Թատրոն Քրայսթչերչ-ի կոոպերատիվ և փորձարարական և 1938-ին հիմնադրված Շոուբիզ Քրայսթչերչ-ի միավորված հասարակությունը, որը հիմնականում երաժշտական թատրոն է արտադրում[127]։ և Շոուբիզ Քրայսթչերչը, 1938 թվականին հիմնադրված և հիմնականում երաժշտական թատրոն արտադրող ընկերություն .[128] Կա նաև ակտիվ հանգստի թատրոնի տեսարան համայնքային թատերական ընկերությունների հետ, ինչպիսիք են Քրայսթչերչի ռեպերտուրաների միությունը[129], Էլմվուրդի ֆուտբելիստներ[130], Ռեալի ֆուտբոլստներ[131], և Քենթերբերիի մանկական թատրոնը[132], արտադրելով բազմաթիվ որակյալ շոուներ։ Ngaio Marsh Theatre-ը, որը գտնվում է Քենթերբերիի համալսարանում, հյուրընկալում է մի շարք ուսանողական դրամատիկական խմբերի, ինչպես նաև այլ թատերական խմբերի։ Իսահակ Թագավորական թատրոնն ի սկզբանե բացվել է 1863 թվականին և այն ժամանակվանից 4 անգամ վերակառուցվել է, վերջինը՝ 2011 թվականի Քրայսթչերչում տեղի ունեցած երկրաշարժից հետո։ .[133] Իսահակ Թագավորական թատրոնը վերաբացվել է հանրության համար 2014 թվականի նոյեմբերի 17-ին։

Երաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը հայտնի է իր բազմաթիվ կենդանի կատարումներով[134][135][136][137], ներառյալ պրոֆեսիոնալ սիմֆոնիկ նվագախումբը[138]։ 2006 թվականին Քենթերբերի Օպերայի փակումից հետո, ֆինանսական պատճառներով, 2009 թվականին հիմնադրվեց մեկ այլ պրոֆեսիոնալ օպերային ընկերություն՝ Հարավային Օպերան։ 2010 և 2011 թվականների երկրաշարժերից հետո այն դադարեցրեց իր գործունեությունը, մինչ 2013 թվականին միաձուլվեց Նոր Զելանդիայի օպերային։ .[139] Քրայսթչերչը Նոր Զելանդիայի փորձարարական երաժշտության տեսարանի տունն է։ Քաղաքը այնպիսի խմբերի տունն է, ինչպիսիք են Չղջիկներ,նակեր,ցնցող վարդագույն,Սլիմ և Բայլթեր տարածություն։

Սովորաբար քաղաքի հրապարակի շրջակայքում երթուղայիններ են լինում, և Քրայսթչերչը նաև ամեն տարի հունվարին հյուրընկալում է Փողոցային երաժիշտների համաշխարհային փարռատոն[140]։ Երգչուհի-երգահան Հեյլի Վեսթենրան իր միջազգային կարիերան սկսել է Քրայսթչերչում երթևեկելով[141]։

Փրոմոութերները, վայրերը և ակումբները, ինչպիսիք են Բասֆրաքսը,Բեդֆորդը և Դուքս Լիվե, կանոնավոր կերպով գործում են միջազգային, իսկ Նոր Զելանդիան հանդես է գալիս Դրամ-Ընդ-Բաս տեսարանում՝ կենդանի կատարումներով Քրայսթչերչում, ինչպես նաև պարային երեկույթներ, ռեյվներ և համերգներ, որոնք ներառում են Նոր Զելանդիայի և տեղական Դռամ-Ընդ-բաս դիջեյներ, հաճախ երկու-երեքը տեղի են ունենում մեկ գիշերվա կամ հանգստյան օրերին (օրինակ՝ 2010 թ., երբ բրիտանական Դուբսեթ Դջ դոկտոր Պ-ն Կրուշինգտոնի հետ նվագում էր Բեդֆորդում, մինչդեռ միաժամանակ Կոնկորդ Արշալույսը Թրեյի և Bulletproof մասնակցությամբ նվագում էր նախարարությունում։ Քրայսթչերչում գործող Pulzar FM ռադիոկայանը Նոր Զելանդիայի այն սակավաթիվ ռադիոկայաններից է, որը օրվա ընթացքում թմբուկ և բաս է նվագում։

Վերջին զարգացումներում հիփ հոփը արդյունավետորեն հայտնվեց Քրայսթչերչում։ Եվ 2003 թվականին Քրայսթչերչի գրագիր թողարկեց իր դեբյուտային ալբոմը Նոր Զելանդիայում և հինգ անգամ պլատինե ստացավ այդ երկրում՝ ի հավելումն երկու թիվ մեկ սինգլների[142][143]։

Վեսթոն Հաուսը

Վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիսչարչ Արենան Նոր Զելանդիայի երկրորդ ամենամեծ մշտական բազմաֆունկցիոնալ մարզադաշտն է, որը նստում է 5000-ից մինչև 8000 նստատեղ՝ կախված կոնֆիգուրացիայից։ Այն Mainland Tactix netball կողմի տունն է։ Այն եղել է 1999 թվականի Նեթբոլի աշխարհի առաջնության անցկացման վայրը և հյուրընկալել է բազմաթիվ համերգներ

Քրայսթչերչի քաղաքապետարանի դահլիճը (2500 նստատեղ, բացվել է 1972թ.) ճարտարապետներ Ուորեն և Մահոնիի և ակուստիստներ Մարշալ Դեյի առաջին խոշոր դահլիճի նախագիծն էր։ Այն մինչ օրս ճանաչվում է որպես համերգասրահների դիզայնի օրինակելի օրինակ՝ հիանալի ժամանակակից խողովակային երգեհոնով։ Սրահը վերաբացվել է 2019 թվականի փետրվարի 23-ին՝ ութ տարի փակ մնալուց հետո՝ վերանորոգման համար 2011 թվականի փետրվարին Քրայսթչերչում տեղի ունեցած երկրաշարժի պատճառած զգալի վնասից հետո։

Քրայսթչըրչն ունի նաև խաղատուն, և կան նաև կենդանի երաժշտության վայրերի լայն տեսականի. որոշները կարճատև են, մյուսները տասնամյակների պատմություն ունեն։ Քրայսթչերչ երաժշտական կենտրոնում դասական երաժշտության համերգներ էին անցկացվում, մինչև այն քանդվեց երկրաշարժի հետևանքով։ Դաշնամուրը կառուցվել է երաժշտության և արվեստի համար նախատեսված մի շարք կատարողական տարածքներ առաջարկելու համար.[144]

2014-ի վերջին հայտարարվեց, որ 284 միլիոն դոլար արժողությամբ նախագիծ է իրականացվում՝ կառուցելու համաժողովների կենտրոն, որը տեղակայված է Արմաղ փողոցով, Օքսֆորդի տեռասով, Վուսթեր փողոցով և Կոլոմբո փողոցով սահմանված բլոկում։ Գլոսթեր փողոցը դառնում է հենց Կենտրոնի մի մասը, բայց թույլ է տալիս մանրածախ օգտագործման և հանրային մուտքի համար։ Համաժողովների կենտրոնում, որն այժմ կոչվում է Te Pae, միաժամանակ մի քանի միջոցառումներ են անցկացվում. սկսած մինչև 2000 մարդու համար նախատեսված տարածքից՝ սա լրացնում է Օքլենդի և Քուինսթաունի օբյեկտները։ Te Pae-ն բացվել է 2021 թվականի դեկտեմբերի 17-ին[145]։

Փառատոներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրայսթչըրչը 2012-ից 2018 թվականներին ունեցել է Անցումային ճարտարապետության փառատոն (FESTA), որը հիմնադրվել է ճարտարապետության պատմաբան Ջեսիկա Հոլիդեյի կողմից։.[146] Սա 2019 թվականից վերածվել է ճարտարապետական իրադարձությունների ամենամյա փառատոնի, որը կոչվում է Open Christchurch, որը վարում է Te Pūtahi Ճարտարապետության և քաղաքաշինության կենտրոնը[147]։ Word Christchurch-ը երկարատև գրական փառատոն է, 2023-ի տնօրենը Ստեֆ Ուոքերն է.[148]

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրայսթչերչը սպասարկվում է Քրայսթչերչ օդանավակայանով և ավտոբուսներով (տեղական և միջքաղաքային) և գնացքներով։ Տեղական ավտոբուսային ծառայությունը, որը հայտնի է որպես Metro, տրամադրվում է Քենթերբերիի Շրջակա միջավայրի կողմից։ Մեքենան, այնուամենայնիվ, մնում է քաղաքում տրանսպորտի գերիշխող ձևը, ինչպես մնացած Նոր Զելանդիայում։

Քրայսթչերչն ունի ավելի քան 2300 կմ ճանապարհ, որից 360 կմ-ը չասֆալտապատ է, իսկ 43 կմ-ը՝ մայրուղի։ Քրայսթչերչն ունի երեք մայրուղի, որը բաղկացած է Քրայսթչերչ Հյուսիսային մայրուղուց (ներառյալ Արևմտյան Բելֆաստի շրջանցիկը), Քրայսթչերչ հարավային մայրուղին և Քրայսթչերչ-Լիտելթոն մայրուղին[149][150]։

Քրայսթչերչն ունի ընդարձակ ավտոբուսային ցանց, որտեղ ավտոբուսային երթուղիները սպասարկում են քաղաքի մեծ մասը և արբանյակային քաղաքները։ Գրեթե բոլոր ավտոբուսային երթուղիները շրջում էին քաղաքի կենտրոնական ավտոբուսի փոխանակման միջով մինչև երկրաշարժը, սակայն երկրաշարժերից հետո ուղևորների թվի նվազման պատճառով, հատկապես կենտրոնական քաղաքում, ավտոբուսների ցանցը վերակազմավորվեց՝ ավելի տեղայնացված ծառայություններն ուղղորդելու կենտրոններ, ինչպիսիք են խոշոր առևտրի կենտրոնները։ որտեղ նրանք միանում են կենտրոնական կայարանին հիմնական ավտոբուսային երթուղիներով։ Մինչև 2011 թվականի երկրաշարժերը, բացի սովորական ավտոբուսային ծառայություններից, Քրայսթչերչը նաև ուներ զրոյական ուղեվարձի հիբրիդային ավտոբուսային ծառայություն՝ «Շաթլ»-ը քաղաքի ներքին հատվածում։ Երկրաշարժերից հետո ծառայությունը դադարեցվել է, և պարզ չէ, թե արդյոք այն նորից կվերսկսվի ապագայում։ Ավտոբուսի ծառայությունները հասանելի են նաև Քրայսթչերչից դուրս գալուց, ամենօրյա ուղևորատար ավտոբուսի ծառայությունները գործում են Դանեդինի և Քրայսթչերչի միջև պետական մայրուղու 1-ի վրա։

Պատմականորեն Քրայսթչերչը հայտնի է եղել որպես Նոր Զելանդիայի հեծանվային քաղաք և ներկայումս դեռևս գրավում է հեծանվորդների մոտ 7%-ին։ Կենտրոնական քաղաքն ունի շատ հարթ տեղանք, և Քրայսթչերչի քաղաքային խորհուրդը ստեղծել է հեծանվային ուղիների և ուղիների ցանց, ինչպիսին է երկաթուղային հեծանվուղին։ Քաղաքի վերակառուցման վերաբերյալ հետերկրաշարժից հետո տեղի ունեցած հանրային խորհրդակցությունը արտահայտեց ավելի կայուն տրանսպորտային համակարգի, հատկապես հեծանվավազքի կրկին ավելի մեծ օգտագործման մեծ ցանկություն, և դա արտացոլվել է խորհրդի ռազմավարական տրանսպորտի ծրագրում[151]։

Քրայսթչերչ Բրիլ տրամվայ No 178 ժառանգության տրամվայի վրա, քաղաքի ներքաղաքային Քրայսթչերչում:

Քրայսթչերչի քաղաքային խորհուրդը 68,5 միլիոն նեզական դոլար է հատկացրել՝ առաջիկա հինգ տարիների ընթացքում ժամանակակից հեծանվային ուղիների ցանց կառուցելու համար։

Քրայսթչերչում գործում է տրամվայի համակարգ, բայց որպես զբոսաշրջային գրավչություն. նրա օղակը սահմանափակված է կենտրոնական քաղաքի շրջանով։ Տրամվայներն ի սկզբանե ներդրվել են 1905 թվականին որպես հասարակական տրանսպորտի ձև և դադարեցրել են իրենց գործունեությունը 1954 թվականին, սակայն վերադարձել են քաղաք (որպես զբոսաշրջային գրավչություն) 1995 թվականին։ Այնուամենայնիվ, 2011 թվականի փետրվարի երկրաշարժից հետո համակարգը վնասվել է, և շրջափակել են կենտրոնական քաղաքի «Կարմիր գոտին»։ Ճանապարհը վերաբացվել է 2013 թվականի նոյեմբերին սահմանափակ երթուղիով, ծրագրվում է երկարացնել տրամվայի երթուղին 2014 թվականին, նախ՝ վերաբացելու ամբողջական նախասեյսմիկ շրջանը, այնուհետև բացել ընդլայնումը, որն անցնում է Re:Start Mall-ով և High Street-ով։ կառուցվել է 2011 թվականի երկրաշարժի ժամանակ։

Գոյություն ունի ճոպանուղու համակարգ, որը կոչվում է Քրայսթչերչի Գոնդոլան, որը գործում է որպես զբոսաշրջային գրավչություն՝ ապահովելով տրանսպորտ Հիթքոթի հովտից մինչև քաղաքի հարավ-արևելքում գտնվող Քավենդիշ լեռան գագաթը։

Երկաթուղային ծառայությունները, ինչպես միջքաղաքային, այնպես էլ ուղևորափոխադրումների համար, նախկինում կենտրոնանում էին Մուրհաուս պողոտայի նախկին երկաթուղային կայարանի վրա։ 1960-ական և 1970-ական թվականներին մերձքաղաքային գնացքները աստիճանաբար չեղարկվեցին։ Վերջին նման ծառայությունը՝ Քրայսթչերչի և Ռանգիորայի միջև, դադարեցվել է 1976թ.-ին։ Ծառայությունների կրճատումից հետո նոր Քրայսթչերչ երկաթուղային կայարան հիմնվեց Ադդինգթոն հանգույցում։ Հյուսիսային գծի գլխավոր երկաթգիծը շարժվում է դեպի հյուսիս՝ Կայկուրայով մինչև Պիկտոն և սպասարկվում է Խաղաղօվկիանոսյան առափնյա ուղևորատար գնացքով, մինչդեռ հիմնական հարավային գիծը Դունեդինով շարժվում է դեպի Ինվերկարգիլ և օգտագործվում է հարավայինի կողմից մինչև 2002 թ.

Քրայսթչերչից մեկնող ամենահայտնի գնացքը TranzAlpine-ն է, որը ճանապարհորդում է Գլխավոր հարավային գծով դեպի Ռոլսթոն և այնուհետև դառնում դեպի Միդլենդ գիծ, անցնում Հարավային Ալպերով Օտիրա թունելով և ավարտվում է Գրեյմութում՝ Արևմտյան ափին։ Այս ճամփորդությունը հաճախ համարվում է աշխարհի տասը մեծ գնացքների ճանապարհորդություններից մեկը՝ այն ուշագրավ տեսարանով, որով անցնում է։ TranzAlpine ծառայությունը հիմնականում զբոսաշրջային ծառայություն է և զգալի երթևեկություն չի իրականացնում։

Քրայսթչերչ օդանավակայանը գտնվում է Հարևուդում, քաղաքի կենտրոնից 12 կիլոմետր (7,5 մղոն) հյուսիս-արևմուտք։ Օդանավակայանը ծառայում է որպես Նոր Զելանդիայի, Իտալիայի և Միացյալ Նահանգների Անտարկտիկայի ծրագրերի հիմնական բազան։

Կոմունալ ծառայություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլեկտրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրայսթչերչի քաղաքային խորհուրդը ստեղծեց քաղաքի առաջին հանրային էլեկտրաէներգիայի մատակարարումը 1903 թվականին, իսկ քաղաքը միացվեց Քոլրիջ էլեկտրակայանին 1914 թվականին։ 1989 թվականին բոլոր չորս ընկերությունները մտան համատեղ ձեռնարկություն, որը կոչվում էր Southpower: 1998թ. էլեկտրաէներգիայի ոլորտի բարեփոխումները պահանջում էին էլեկտրաէներգիայի բոլոր ընկերությունները տարանջատել բաշխման և մանրածախ առևտրի բիզնեսները։ Southpower-ը պահպանեց իր բաշխիչ բիզնեսը և վաճառեց իր մանրածախ բիզնեսը Միջօրեական էներգիա-ին։ 1998 թվականի դեկտեմբերին գծի բիզնեսը վերանվանվեց Օրիոն,Նոր Զելանդիա.[152] Այսօր Օրիոն-ը տիրապետում և շահագործում է քաղաքը սպասարկող տեղական բաշխիչ ցանցը, որի էլեկտրաէներգիան սնվում է Իսլինգտոն և Բրոլի երկու Տրանսֆորմատորային ենթակայաններից։

Քրայսթչերչում էլեկտրաէներգիայի բաշխիչ ցանցը զգալի վնաս է կրել 2011 թվականի երկրաշարժերի ժամանակ, հատկապես հյուսիս-արևելքում, որտեղ տարածքը սնուցող 66,000 վոլտ լարման ենթահաղորդման մալուխները վնասվել են վերանորոգման ենթակա[153]։ Սա անհրաժեշտ եղավ գոյություն ունեցող ենթակառուցվածքների հիմնովին վերանորոգման, ինչպես նաև նոր ենթակառուցվածքների կառուցման համար՝ նոր բնակարանային կառուցապատումներ ապահովելու համար։

2013 թվականի մարդահամարի ժամանակ Քրայսթչերչի տների 94.0%-ը ջեռուցվել է ամբողջությամբ կամ մասամբ էլեկտրականությամբ, ինչը ամենաբարձրն է երկրում[154]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Քրայսթչերչ Սիթի Հոլդինգս
  • Քրայսթչերչի ռադիոկայանների ցանկը Քրայսթչերչի ամենաբարձր շենքերի ցանկը Քրայսթչերչից մարդկանց ցուցակ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ http://nzdotstat.stats.govt.nz/wbos/Index.aspx?DataSetCode=TABLECODE7981
  2. ↑ «Early Christchurch – a brief history». Christchurch City Libraries. Christchurch City Council. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
  3. ↑ «Christchurch – Gateway to Antarctica». Antarctica New Zealand. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 23-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 Cowie, D. J. (1934). «How Christchurch Got Its Name – A Controverted Subject». Victoria University of Wellington. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  5. ↑ «Ōtautahi – Christchurch». Christchurch City Libraries. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  6. ↑ Gates, Charlie (2020 թ․ սեպտեմբերի 18). «Ōtautahi – the story behind Christchurch's informal te reo name». Stuff (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  7. ↑ Ōtautahi Արխիվացված 25 Հուլիս 2011 Wayback Machine (from the Christchurch City Library website)
  8. ↑ «Early Christchurch – a brief history». my.christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 3-ին.
  9. ↑ «Kaiapoi Pā». my.christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 3-ին.
  10. ↑ «Ngāi Tahu – Kaikōura History». Te Rūnanga o Ngāi Tahu (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 3-ին.
  11. ↑ «Tūāhuriri». my.christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 3-ին.
  12. ↑ Parata-Goodall, Puamiria (2019 թ․ նոյեմբերի 11). «Cultural Narrative Canterbury Museum» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 3-ին.
  13. ↑ «Deans cottage web site». Riccartonhouse.co.nz. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  14. ↑ Cathedral History (from the official ChristChurch Cathedral website). Արխիվացված 17 Հոկտեմբեր 2007 Wayback Machine
  15. ↑ A History of Canterbury, Vol. 1 – Sir James Hight & Straubel, C.R.; Canterbury Centennial Association and Whitcombe and Tombs, Christchurch 1957, p. 121.
  16. ↑ «Captain Thomas and the Streets of Christchurch». Christchurch City Libraries. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 14-ին.
  17. ↑ Rescue, the Sumner community and its lifeboat service – Amodeo, Colin (editor), Christchurch: Sumner Lifeboat Institution Incorporated, 1998
  18. ↑ «Chch City Libraries». my.christchurchcitylibraries.com. 2010 թ․ հունվարի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 5-ին.
  19. ↑ King, Michael (2003). The Penguin History of New Zealand. Penguin. էջ 209.
  20. ↑ Matthews, Philip (2021 թ․ հունվարի 8). «1868: A great flood in Christchurch». Stuff (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 16-ին.
  21. ↑ «February 1868 New Zealand Storm (1868-02-01)». hwe.niwa.co.nz. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 16-ին.
  22. ↑ «Great Storm Flooded Christchurch – 4th February 1868». Discover The Delights Of Peeling Back History (ամերիկյան անգլերեն). 1868 թ․ փետրվարի 3. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 16-ին.
  23. ↑ «Christchurch and Canterbury earthquakes». my.christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 «Major New Zealand earthquakes since 1855 – New Zealand Parliament». www.parliament.nz (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  25. ↑ «Author Mark Twain Visited Christchurch – 17th November 1895». Discover The Delights Of Peeling Back History (ամերիկյան անգլերեն). 1895 թ․ նոյեմբերի 17. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 13-ին.
  26. ↑ «Christchurch Chronology 1906 – Heritage – Christchurch City Libraries». christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Christchurch City Libraries. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  27. ↑ Christchurch City Libraries. «Christchurch Chronology 1908 – Heritage – Christchurch City Libraries». christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  28. ↑ Christchurch City Libraries. «Christchurch Chronology 1915 – Heritage – Christchurch City Libraries». christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  29. ↑ Christchurch City Libraries. «Christchurch Chronology 1918 – Heritage – Christchurch City Libraries». christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  30. ↑ Christchurch City Libraries. «Christchurch Chronology 1919 – Heritage – Christchurch City Libraries». christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  31. ↑ Christchurch City Libraries. «Christchurch Chronology 1930 – Heritage – Christchurch City Libraries». christchurchcitylibraries.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  32. ↑ «Airport History – Christchurch Airport». www.christchurchairport.co.nz (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  33. ↑ «Ballantyne's fire». my.christchurchcitylibraries.com. 1947 թ․ նոյեմբերի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 5-ին.
  34. ↑ «Today In History – 21 November». Stuff (անգլերեն). 2013 թ․ նոյեմբերի 20. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 16-ին.
  35. ↑ «Crash of a Bristol 170 Freighter 31 in Christchurch: 4 killed | Bureau of Aircraft Accidents Archives». www.baaa-acro.com. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 16-ին.
  36. ↑ «Waimakariri Flood Protection Project». Environment Canterbury (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 16-ին.
  37. ↑ «December 1957 West Coast and Canterbury Flooding ( 1957-12-26 )». hwe.niwa.co.nz. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 16-ին.
  38. ↑ «Te Ara». Te Ara. 2009 թ․ մարտի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  39. ↑ «1969: The start of the one-way system». Stuff (անգլերեն). 2021 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  40. ↑ «1972: The 'magnificent' Town Hall». Stuff (անգլերեն). 2021 թ․ ապրիլի 19. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  41. ↑ «1985: Al-Noor mosque opens». Stuff (անգլերեն). 2021 թ․ ապրիլի 29. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 5-ին.
  42. ↑ Jamieson, Debbie (2022 թ․ օգոստոսի 26). «A city paralysed: Remembering Christchurch's 'big snow' 30 years after the devastating dump». Stuff (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 15-ին.
  43. ↑ Matthews, Philip (2021 թ․ մայիսի 3). «1992: The big snow». Stuff (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 15-ին.
  44. ↑ «Looking back: Big snow of 1992». WeatherWatch.co.nz. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 15-ին.
  45. ↑ «Christchurch Earthquake: Workers trapped in crushed buildings». The New Zealand Herald. 2011 թ․ փետրվարի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  46. ↑ Strong quake hits in Darfield, Canterbury near Christchurch, Radio New Zealand, 2010 թ․ սեպտեմբերի 4
  47. ↑ «New Zealand's South Island Rocked by Magnitude 7.0 Earthquake». Bloomberg L.P. 2010 թ․ սեպտեմբերի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
  48. ↑ «New Zealand Earthquake Report – Feb 22, 2011 at 12:51 pm (NZDT)». GeoNet. Earthquake Commission and GNS Science. 2011 թ․ փետրվարի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 22-ին.
  49. ↑ Fox, Andrea (2011 թ․ մարտի 1). «Building code no match for earthquake». The Dominion Post. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 11-ին.
  50. ↑ «Official quake toll rises to 185». Stuff.co. 2012 թ․ փետրվարի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 9-ին.
  51. ↑ «List of deceased – Christchurch earthquake». New Zealand Police. 2011 թ․ սեպտեմբերի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  52. ↑ «Earthquake toll rises to 145». The New Zealand Herald. 2011 թ․ փետրվարի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 17-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 26-ին.
  53. ↑ «Large quake strikes Christchurch». The Dominion Post. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 22-ին.
  54. ↑ «Christchurch quake: People likely to be trapped in cathedral». The New Zealand Herald. 2011 թ․ փետրվարի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 22-ին.
  55. ↑ Rotherham, Fiona (2011 թ․ մայիսի 10). «Quake rebuild will eat into GDP». Stuff. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 15-ին.
  56. ↑ Buhayar, Noah; Greber, Jacob; Saminather, Nichola (2011 թ․ փետրվարի 23). «New Zealand's Earthquake May Become Costliest Insured Disaster Since 2008». Bloomberg L.P. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 24-ին.
  57. ↑ «Canterbury Aftershocks». Info.geonet.org.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 11-ին.
  58. ↑ «Thousands of homes need to go». The Press. 2011 թ․ հունիսի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  59. ↑ «New Zealand's Christchurch rocked by earthquakes». BBC. 2011 թ․ դեկտեմբերի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  60. ↑ Herald, Apnz (2011 թ․ դեկտեմբերի 23). «Christchurch: More quakes expected». The New Zealand Herald. nzherald.co.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  61. ↑ Readiness Is All (2011 թ․ դեկտեմբերի 23). «Evacuations as large quake rocks Christchurch». TVNZ. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  62. ↑ «Quake swarm rattles Christchurch». Stuff. 2012 թ․ հունվարի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 2-ին.
  63. ↑ «Christchurch demolition phase draws to an end». One News. 2013 թ․ սեպտեմբերի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 12-ին.
  64. ↑ «How does the size of the Christchurch fires compare?». Stuff. 2017 թ․ փետրվարի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 17-ին.
  65. ↑ «Police with the latest information on the mosque shootings». Radio New Zealand. 2019 թ․ մարտի 17. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 17-ին.
  66. ↑ «Turkish man wounded in Christchurch mosque shootings has died, bringing toll to 51». Stuff. 2019 թ․ մայիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 3-ին.
  67. ↑ «Christchurch mosque shooting: What you need to know». The New Zealand Herald. 2019 թ․ մարտի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 15-ին.
  68. ↑ «Christchurch shooting: reports of multiple casualties after shooting at mosque – live updates». The Guardian. 2019 թ․ մարտի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 15-ին.
  69. ↑ Molyneux, Vita (2019 թ․ մարտի 15). «Live updates: Six people have reportedly been killed in Christchurch shootings near mosque». Newshub. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 15-ին.
  70. ↑ Bayer, Kurt; Leasl, Anna (2020 թ․ օգոստոսի 24). «Christchurch mosque terror attack sentencing: Gunman Brenton Tarrant planned to attack three mosques». The New Zealand Herald. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  71. ↑ «Jacinda Ardern on the Christchurch shooting: 'One of New Zealand's darkest days'». The Guardian. 2019 թ․ մարտի 15. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 5-ին.
  72. ↑ Quinlivan, Mark; McCarron, Heather. «Christchurch shooting: Alleged gunman Brenton Tarrant's trial delayed». Newshub. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 2-ին.
  73. ↑ «Man accused of Christchurch mosque shootings pleads not guilty to 51 murder charges». Stuff. 2019 թ․ հունիսի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 13-ին.
  74. ↑ R v Tarrant, 2020 NZHC 2192 (Christchurch High Court 27 August 2020).
  75. ↑ Lourens, Mariné (2020 թ․ օգոստոսի 27). «Christchurch mosque gunman jailed 'until his last gasp'». Stuff. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  76. ↑ «New Zealand mosque shooter given life in prison for 'wicked' crimes». Reuters. 2020 թ․ օգոստոսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  77. ↑ Goldsworthy, Kerryn (2011). Adelaide. NewSouth. էջ 83. ISBN 9-7817-4224092-3.
  78. ↑ «Community Outcomes Baseline Report». Christchurch City Council. 2010 թ․ սեպտեմբերի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  79. ↑ «Where our water comes from». Christchurch City Council. 2010 թ․ սեպտեմբերի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  80. ↑ «Water chlorination». Christchurch City Council. 2018 թ․ հունվարի 25. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  81. ↑ «Got questions about chlorination?». Christchurch City Council. 2018 թ․ հուլիսի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  82. ↑ «Christchurch City Council definition» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ սեպտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  83. ↑ Ensor, Blair (2011 թ․ փետրվարի 24). «Damaged city too much for Wizard». The Marlborough Express. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  84. ↑ «Introduction to the Wizard's World». The Wizard of Christchurch. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 12-ին.
  85. ↑ «Christchurch: New Zealand city parts ways with its wizard». BBC. 2021 թ․ հոկտեմբերի 15.
  86. ↑ Cairns, Lois (2011 թ․ հոկտեմբերի 30). «Ravaged retail centre reborn». Stuff.co.nz. Sunday Star Times. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 5-ին.
  87. ↑ «The Bridge of Remembrance Christchurch city libraries». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  88. ↑ «The Bridge of Remembrance». ccc.govt.nz. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 31-ին.
  89. ↑ «Welcome to Christchurch's Cultural Precinct». The Cultural Precinct of Christchurch. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  90. ↑ «Architects begin to look at rebuild of Christchurch». 2011 թ․ մարտի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 3-ին.
  91. ↑ «Rebuilding Christchurch». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 26-ին.
  92. ↑ «Rebuilding Christchurch with wood is a 'New Zealand solution'». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 26-ին.
  93. ↑ «Elevated Garden City rebuilding our beloved Christchurch for the 21st century». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 26-ին.
  94. ↑ «Christchurch red zone cordon finally lifted». The New Zealand Herald. 2013 թ․ հունիսի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 31-ին.
  95. ↑ «Mean Daily Maximum Temperatures 1971–2000». National Institute of Water and Atmospheric Research. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 25-ին.
  96. ↑ Canterbury's damaging nor'wester Արխիվացված 11 Հունվար 2005 Wayback Machine (from the Metservice NZ website)
  97. ↑ Tapper, NJ; Tyson, PD; Owens, IF; Hastie, WJ (1981). «Modeling the Winter Urban Heat Island Over Christchurch, New Zealand». Journal of Applied Meteorology. 20 (4): 289. doi:10.1175/1520-0450(1981)020<0365:VKECOH>2.0.CO;2. ISSN 1520-0450.
  98. ↑ Mean Number Of Days Of Ground Frost Արխիվացված 14 Մարտ 2016 Wayback Machine (from the NIWA website)
  99. ↑ 99,0 99,1 «The Climate of Christchurch» (PDF). New Zealand Meteorological Service. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
  100. ↑ «Summary climate information for selected New Zealand location». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 17-ին.
  101. ↑ Robinson, Shelley (2015 թ․ ապրիլի 21). «Dirt, arsenic and lead polluting air in industrial Christchurch». Stuff. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  102. ↑ «Open fires, old woodburners banned in Christchurch». Radio New Zealand. 2010 թ․ ապրիլի 1. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 31-ին.
  103. ↑ Կաղապար:NZ census 2018
  104. ↑ «Riccarton House and Bush». Riccarton Bush Trust. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 1-ին.
  105. ↑ Agricultural Policy Reform and the Rural Economy in OECD Countries (անգլերեն). OECD Publishing. 1998. էջ 290. ISBN 9789264162532.
  106. ↑ «Historical Context». Stats.govt.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 9-ին.
  107. ↑ Hutching, Gerard (2016 թ․ օգոստոսի 9). «PGG Wrightson profit lifts in tough year». Stuff. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  108. ↑ «About PGG Wrightson». www.pggwrightson.co.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  109. ↑ Guide. «Christchurch Wineries, Wine Tasting & Vineyards New Zealand». www.tourism.net.nz (անգլերեն). New Zealand Tourism Guide. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  110. ↑ «Manufacturing Jobs in Christchurch». CDC. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 9-ին.
  111. ↑ «Will tech companies stay committed to Christchurch? A roll call». 2011 թ․ փետրվարի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 15-ին.
  112. ↑ «Christchurch-based Invert Robotics expands further into global markets – New Zealand Research Commercialisation Success Stories». kiwinet.org.nz. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  113. ↑ «IT Jobs in Christchurch». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 9-ին.
  114. ↑ «Looking good in the Antarctic». Clothing Distribution Center in Christchurch, New Zealand, outfits USAP participants for the trip south. The Antarctic Sun. 2008 թ․ հունվարի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունվարի 13-ին.
  115. ↑ Environment Canterbury Արխիվացված 8 Մարտ 2005 Wayback Machine (official regional council website)
  116. ↑ Canterbury District Health Board «HealthFirst - the Canterbury District Health Board gateway to health information for everyone». Արխիվացված օրիգինալից 2005 թ․ փետրվարի 12. Վերցված է 2005 թ․ փետրվարի 14-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link) (official district health board website)
  117. ↑ «Greater Christchurch Urban Development Strategy». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 28-ին.
  118. ↑ Regent Theatre Արխիվացված 28 Սեպտեմբեր 2007 Wayback Machine [1930–1976] (from the Canterbury Film Society website)
  119. ↑ «Christchurch Cinemas :: Hollywood Theatre». Canterburyfilmsociety.org.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  120. ↑ «Hoyts Riccarton [2005 – ]». Canterbury Film Society. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 14-ին.
  121. ↑ Canterbury Film Society Արխիվացված 27 Ապրիլ 2006 Wayback Machine (from the official Canterbury Film Society website)
  122. ↑ Synopsis. Retrieved 10/4/2015. Արխիվացված 7 Հունվար 2016 Wayback Machine
  123. ↑ Christchurch, the Garden City Արխիվացված 28 Օգոստոս 2005 Wayback Machine (from the Christchurch City Council website)
  124. ↑ «Open Range Zoo, Christchurch NZ | Orana Wildlife Park». www.oranawildlifepark.co.nz. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 13-ին.
  125. ↑ «Sugarloaf To Open Tomorrow». The Press. 1965 թ․ օգոստոսի 27. էջ 1.
  126. ↑ Court Theatre Արխիվացված 9 Նոյեմբեր 1999 Wayback Machine (from the official Court Theatre website)
  127. ↑ «3. – Actors and acting – Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand». teara.govt.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 30-ին.
  128. ↑ «About Showbiz Christchurch». www.showbiz.org.nz. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  129. ↑ «Christchurch Repertory». Repertory.co.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  130. ↑ «Elmwood Players». Elmwood Players. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  131. ↑ «Riccarton Players». Riccarton Players. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  132. ↑ Peter Rivers. «Canterbury Children's Theatre». Malthouse.co.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 19-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 23-ին.
  133. ↑ «Isaac Theatre Royal – History». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 23-ին.
  134. ↑ «Christchurch's music scene/venues». Christchurch City Libraries. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 3-ին.
  135. ↑ «Celebrating Christchurch Music in NZ Music Month». Scoop. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 14-ին.
  136. ↑ «NZ Music Month». New Zealand Music Commission. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 3-ին.
  137. ↑ «Homepage • New Zealand Music Month, May 2019». www.nzmusicmonth.co.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 3-ին.
  138. ↑ Christchurch Symphony Արխիվացված 21 Հունվար 2019 Wayback Machine (from the official Christchurch Symphony Orchestra website)
  139. ↑ «Opera returns to Christchurch». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  140. ↑ Gates, Charlie (2018 թ․ հունվարի 16). «Make or break year for Christchurch's World Buskers Festival». Stuff (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  141. ↑ «Hayley Westenra biography out». Stuff (անգլերեն). 2009 թ․ հունվարի 31. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 12-ին.
  142. ↑ Henderson, April K. "Dancing Between Islands: Hip Hop and the Samoan Diaspora." In The Vinyl Ain't Final: Hip Hop and the Globalization of Black Popular Culture, ed. by Dipannita Basu and Sidney J. Lemelle, 180–199. London; Ann Arbor, MI: Pluto Press, 2000
  143. ↑ «Aotearoa hiphop timeline». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  144. ↑ «The Piano». thepiano.nz. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  145. ↑ McDonald, Liz (2021 թ․ նոյեմբերի 26). «Ceremonial opening for Te Pae convention centre before Christmas». Stuff (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  146. ↑ «Jessica Halliday». New Zealand Planning Institute. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 31-ին.
  147. ↑ «Open Christchurch | Discover your city through architecture». Open Christchurch (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 31-ին.
  148. ↑ «About WORD». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 31-ին.
  149. ↑ «Frequently asked questions | NZ Transport Agency». www.nzta.govt.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 21-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 21-ին.
  150. ↑ «Project details | NZ Transport Agency». www.nzta.govt.nz. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 21-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 21-ին.
  151. ↑ «Christchurch Transport Strategic Plan 2012–42». Ccc.govt.nz. 2013 թ․ մայիսի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  152. ↑ «Company history». Orion New Zealand Limited. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 4-ին.
  153. ↑ «Power transformer to be installed in eastern Chch suburbs». Newstalk ZB. TVNZ. 2011 թ․ մարտի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  154. ↑ «2013 Census QuickStats about housing – data tables». Statistics New Zealand. 2014 թ․ մարտի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քրայսթչերչ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
GND: 4220594-3 · LCCN: n80065884 · NKC: ge432410 · VIAF: 130182840 · WorldCat VIAF: 130182840
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քրայսթչերչ&oldid=9703375» էջից