Փռշնի

Փռշնի
Դասակարգում
Ենթաթագավորություն	Viridiplantae
Ինֆրաթագավորություն	Streptophyta
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophytes)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophytes)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Վարդածաղկավորներ (Rosales)
Ընտանիք	Կանեփազգիներ (Cannabaceae)
Ցեղ	Փռշնի (Celtis) von Linné, 1753

Փռշնի (լատին․՝ Celitis), թեղազգիների ընտանիքի տերևաթափ ծառերի կամ թփերի ցեղ։

Տարածում

Հանդիպում է Արագածոտնի, Տավուշի, Գեղարքունիքի, Վայոց ձորի, Սյունիքի և այլ մարզերի ստորին և միջին լեռնային գոտիներում (մինչև 2000 մ բարձրություններում)։ Աճում է չոր, քարքարոտ և ժայռոտ լանջերին։

Կենսաբանական նկարագիր

Ցողունի բարձր, մինչև 10 (16) մ է, սաղարթը՝ գմբեթաձև, նոսր, ընձյուղները՝ կարմրագորշավուն։ Տերևները հերթադիր են, ձվաձև, էլիպսանշտարաձև, ատամնաեզր, կաշեկերպ։ Ծաղիկները բաժանասեռ են, անբարետես։ Ծաղկում է տերևները բացվելուն զուգընթաց։ Պտուղը փոքր, գնդաձև, դեղնակարմրավուն կամ նարնջադեղնավուն, կապտավուն խավով ծածկված կորիզապտուղ է։ Պտուղներն ուտելի են, պարունակում են ճարպայուղեր, կեղևը՝ աղաղանյութեր։ Բնափայտն ամուր է, օգտագործում են ատաղձագործական և խառատային իրեր պատրաստելու համար։ Ջերմասեր և լուսասեր է, չորադիմացկուն, պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ, ապրում է մինչև 500 տարի։

Տեսակներ

Հայտնի է մոտ 50 (այլ տվյալներով՝ 70), նրանցից մի քանիսը. Հայաստանում՝ 2 տեսակ՝

• փռշնի մերկատերև (C. glabrata)
• փռշնի կովկասյան (C. caucasica)։

Celtis africana Burm.f. Celtis aurantiaca Nakai Celtis australis L. Celtis biondii Pamp. Celtis brasiliensis Celtis bungeana Blume Celtis caucasica Willd. Celtis cerasifera C.K.Schneid. Celtis choseniana Nakai Celtis ehrenbergiana (Klotzsch) Liebm. Celtis gomphophylla Baker Celtis iguanaea (Jacq.) Sarg. Celtis jessoensis Koidz. Celtis julianae C.K.Schneid. Celtis koraiensis Nakai

Celtis labilis C.K.Schneid. Celtis laevigata Willd. Celtis latifolia (Blume) Planch. Celtis lindheimeri Engelm. ex K.Koch Celtis occidentalis L. Celtis paniculata (Endl.) Planch. Celtis philippensis Blanco Celtis planchoniana K.I.Chr. Celtis reticulata Torr. Celtis sinensis Pers. Celtis tenuifolia Nutt. Celtis tetrandra Roxb. Celtis tournefortii Lam. Celtis trinervia Lam. Celtis yunnanensis C.K.Schneid.

Դասակարգում

Տաքսոնոմիան

ավելի քան 8 ընտանիք (համաձայն APG II Համակարգի)

e1

կարգ Վարդածաղկավորներ

род Փռշնի

f1

Բաժին Ծաղկավոր բույսեր կամ Ծածկասերմեր

ընտանիք Թեղազգիներ

e2

ավելի շատ 44 կարգի ծաղկավոր բույսեր (համաձայնAPG II Համակարգի)

ևս 9 դաս

f2

Գրականություն

• 1244. Шлемник — Scutellaria L. // Флора СССР. В 30 т. / Гл. ред. и ред. тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1936. — Т. V. — С. 373—375. — 762 + XXVI с. — 5175 экз.
• Род 4. Шлемник — Scutellaria L. // Деревья и кустарники СССР. Дикорастущие, культивируемые и перспективные для интродукции. / Ред. тома С. Я. Соколов. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1951. — Т. II. Покрытосеменные. — С. 515—523. — 612 с. — 2500 экз.

Արտաքին հղումներ

• NCBI link: Celtis
• El género Celtis en Árboles Ibéricos
• Celtis laevigata images at bioimages.vanderbilt.edu Արխիվացված 2007-03-13 Wayback Machine
• Celtis occidentalis images at bioimages.vanderbilt.edu Արխիվացված 2007-02-11 Wayback Machine

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փռշնի» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փռշնի» հոդվածին։