Տերտերի և նրա Բալդի ծառայի հեքիաթը (մուլտֆիլմ, 1956)
 ռուս.՝ Сказка о попе и о работнике его Балде | |
|---|---|
| Տեսակ | կինոնկար և մուլտֆիլմ |
| Ռեժիսոր | Անատոլի Կարանովիչ |
| Սցենարիստ | Ալեքսանդր Պուշկին և Boris Brodsky? |
| Հնչյունավորում | Բորիս Չիրկով |
| Երաժշտություն | Նիկոլայ Պեյկո |
| Օպերատոր | Միխայիլ Կամենեցկի և Միխայիլ Յակովիչ |
| Երկիր |  ԽՍՀՄ |
| Ընկերություն | Սոյուզմուլտֆիլմ |
| Տևողություն | 25 րոպե[1] |
| Թվական | 1956 |
«Տերտերի և նրա Բալդի ծառայի հեքիաթը», խորհրդային տիկնիկային մուլտիպիկացիոն ֆիլմ, որը նկարահանել է ռեժիսոր Անատոլի Կարանովիչը «Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայում 1956 թվականին Ա․Ս․ Պուշկինի համանուն հեքիաթի հիման վրա Բորիս Բրոդսկու գրած սցենարով։
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ա. Ս. Պուշկինի համանուն հեքիաթի էկրանավորումն է[2]։
Տերտերը Բալդիին վարձում է որպես աշխատող բնակության, սննդի և այն բանի դիմաց, որ տերտերը տարեվերջին կդիմանա ճակատին հասցված երեք կտտոցին։ Բալդին լավ է աշխատում, բայց տերտերը վախենում է իր ճակատի անվնասության համար և ուզում է խուսափել վճարումից։ Կնոջ խորհրդով նա Բալդիին տալիս է անհնարին առաջադրանք և ուղարկում սատանաների մոտ բահրայի հետևից, որը նրանք ենթադրաբար պետք է վճարեին նրան։ Բալդին հասնում է ծով և պահանջում է սատանաներից բահրան, սակայն նրանք հրաժարվում են վճարել և առաջարկում են մրցել իրենց հետ։ Բալդին խաբում է սատանաներին երեք փորձություններում՝ վազք, փայտի նետում և զամբիկի բարձրացում։ Սատանաները նրան տալիս են բահրայով պարկը, որը նա բերում է տերտերին։ Ագահ տերտերը ստանում է ճակատին իր կտտոցները։
Նկարահանող խումբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Սցենարի հեղինակ | Բորիս Բրոդսկի[3][4] |
| Բեմադրող ռեժիսոր | Անատոլի Կարանովիչ[5] |
| Բեմադրող նկարիչ | Նինա Այզենբերգ |
| Տիկնիկների և դեկորացիաների գլխավոր նկարիչ | Ռոման Գուրով |
| Նկարիչ-տիկնիկների էսքիզների հեղինակ | Բորիս Եֆիմով[6] |
| Տիկնիկների և դեկորացիայի նկարիչներ | Ա. Ժուկովա, Վ. Կուրանով, <Օլեգ Մասաինով, Կ. Ռուսանովա, Նիկոլայ Սոլնցև, Վ. Չերնիկովա (կամ Վ. Չեռնիխովա կամ Վերա Չերկինսկայա) |
| տիկնիկավարներ, Ա. Զորին, Զ. Կոտելնիկովա, Վլադիմիր Կուսով, Վ. Նեմիրով, Մ. Լավկո (կամ Լ. Խորոշկովա[7]) | |
| Օպերատորներ | Միխայիլ Կամենեցկի[8] և Միխայիլ Յակովիչը |
| Կոմպոզիտոր | Նիկոլայ Պեյկո |
| Հնչյունային օպերատոր | Բորիս Ֆիլչիկով |
| Ռեժիսորի օգնական | Ա. Վասիլևա |
| Մոնտաժի ռեժիսորի օգնական | Ն. Արավինա |
| Պատկերի տնօրեն | Նաթան Բիթման[9] |
Տեխնիկական տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Տեսակ | ծավալային, բնության հետ համակցված |
| Ժանր | Հեքիաթ |
| Գունավորություն | գունավոր |
| Տարիքային կատեգորիա | 0+ |
| Մասերի քանակը | 3 մաս |
| Ժապավենի երկարություն | 702 մետր |
| Տևողություն | 25 րոպե 36 վայրկյան |
| Կինոստուդիա | Սոյուզմուլտֆիլմ |
| Արտադրության ամսաթիվ | 1956 թվական |
| Թույլտվության վկայական | ВЭ 9 III 1956 թ
214029415-27.10.2015[4] |
Նկարագրություն, արձագանքներ և քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայում ռեժիսորներ Ա. Կարանովիչի և Բորիս Ստեպանցևի «Տերտերի և նրա Բալդի ծառայի հեքիաթը» ծավալուն մուլտիպլիկացիոն ֆիլմի ստեղծման աշխատանքների մասին զեկուցվել է «Կինոյի արվեստ» ամսագրի 1955 թվականի դեկտեմբերյան համարում[10]։
Ըստ Գինսբուրգ Ս. Ս.-ի՝ Կարանովիչին իր առաջնաելութային «Տերտերի և նրա Բալդի ծառայի հեքիաթը» ֆիլմում չի հաջողվել մինչև վերջ լուծել իր առջև դրված բարդ և պատասխանատու խնդիրը՝ պուշկինյան կերպարների էկրանավորումը։ Այնուամենայնիվ, տիկնիկային մուլտիպլիկացիայի զարգացման համար այս ներկայացումը դարձել է կարևոր քայլ դեպի առաջ։ Ռեժիսորին հաջողվել է, թեկուզ ոչ բավարար հետևողականորեն, հեքիաթը տեղափոխել կինոարվեստի լեզու, որի բանալին էր ի սկզբանե դրված Պուշկինի կերպարների պարոդիականությունը։ Գործող անձանց կերպարները ճիշտ սահմանված են (բացառությամբ տերտերի և տերտերակնոջ, որոնց ագահության դատապարտումը ծանրացրել է հեքիաթի գաղափարը, հանգեցրել զավեշտական ինտոնացիայի կորստին)։ Ֆիլմի ընդհանուր ոճաբանությանը դիմակայելը ծննդյան տեսարանի գործողության միջոցով հաջողությամբ թույլ է տվել օրգանապես ներկայացնել մարդ-արտիստին։ Միայն շուկայի և թեյի երեկույթների տեսարանները, որոնք ոճավորել է Բորիս Կուստոդիևը, անշուշտ հետաքրքիր են տեսողական առումով՝ որպես ժողովրդական արվեստի օրինակ, բայց դուրս են մղվում ընդհանուր երգիծական սյուժեի գաղափարից[11]։
Ըստ «Կինոյի տարեգրքի» հեղինակների՝ 1956 թվականի ընթացքում, ռուսական մուլտիպլիկացիոն ֆիլմի զարգացման մեջ առաջադեմ քայլ է Կարանովիչի առաջնաելութային «Տերտերի և նրա Բալդի ծառայի հեքիաթը», որը դարձել է Պուշկինի հեքիաթի հաջող մեկնաբանությունը Բրոդսկու սցենարային մշակման մեջ՝ չնայած Կուստոդիևի աշխատանքների ակնհայտ ազդեցության տակ ոճավորման հմայքին։ Ռեժիսորը ճիշտ է հասկացել (չնայած այն ամբողջովին հետևողականորեն լուծված չէ) Պուշկինի հեքիաթի պարոդիական բնույթը ցույց տալու խնդիրը։ Սատանաների կերպարները շատ ծիծաղելի են։ Հեքիաթային ստորջրյա թագավորության իրավիճակի մեկնաբանությունը գերազանց է իր պարոդիականությամբ։ Տերտերն ու տերտերակինը տեղ-տեղ լավն են, բայց հեքիաթի մեկնաբանության ռեժիսորական անճշտությունը, որը համգեցնում է Պուշկինի մտահաղացման ծանրացմանը՝ ագահությունը ծաղրելուց դեպի դրա թեթևացումը անցնելով, նրանց կերպարները դարձրել է ամենաքիչ հաջողվածը[12]։
«Խորհրդային կինոյի պատմություն» չորսհատորյակի հեղինակների կարծիքով՝ Կարանովիչի «Տերտերի և նրա Բալդի ծառայի հեքիաթը» ֆիլմը, ի թիվս նորաստեղծ ստուդիայի մի քանի այլ առաջին ժապավենների (տիկնիկային մուլտիպլիկացիայի), ցույց է տվել ստեղծագործական թիմի վարպետության կուտակումը, նորարարության նրա պատրաստակամությունը, ինչպես նաև խորհրդային տիկնիկային կինոյի զարգացման ընդհանուր ուղղության ճշտությունը[13]։
Ըստ Վենժեր Ն․Յ-ի՝ Կարանովիչին մասամբ հաջողվել է լուծել «Տերտերի և նրա Բալդի ծառայի հեքիաթը» բարդ արտադրությունը ժողովրդական տիկնիկային ներկայացման ավանդույթներով։ Ֆիլմում ակնհայտ են իսկական տիկնիկային արտահայտչականության տարրերը[14]։
Մուլտֆիլմում միացված են նկարչության և տիկնիկային անիմացիայի տեխնոլոգիաները։ Սցենարում փոխում է բնօրինակ տեքստի բանավոր բաղադրիչը, բայց ուշադիր հետևել են նաև բնօրինակ ստեղծագործության կերպարների կազմին և դրա սյուժետային գծին։ Բոլոր դերերը հնչյունավորել է Բ. Չիրկովը, նա է կարդում նաև հեղինակային տեքստը[15]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Internet Movie Database — 1990.
- ↑ Советские художественные фильмы, 1961
- ↑ «Сказка о попе и о работнике его Балде». (фильм). аниматор.ру. Дата обращения: 30 апреля 2022.
- ↑ 4,0 4,1 Энциклопедия отечественной мультипликации / Сост. С. В. Капков. — М. : Алгоритм, 2006. — 838 с. — 3000 экз. — ISBN 5-9265-0319-4.
- ↑ Сказка о попе и работнике его Балде. Минкульт РФ. Дата обращения: 30 апреля 2022.
- ↑ Искусство кино, 1956, «Сказка о попе и о работнике его Балде», с. 125.
- ↑ аниматор.ру
- ↑ Энциклопедия отечественной мультипликации, 2006, Каменецкий Михаил Абрамович, էջ 297
- ↑ Энциклопедия отечественной мультипликации, 2006, Чирков Борис Петрович, էջ 715
- ↑ Ильина, 1955, էջ 119
- ↑ Гинзбург, 1957, էջ 219—220
- ↑ Ежегодник кино, 1956 / АН СССР, Институт истории искусств; Сост. А.Т.Жуков; Отв. ред. Ю.С. Калашников. — М. : Искусство, 1957. — С. 71. — 284 с. — 7000 экз.
- ↑ История советского кино, 1978, էջ 429—430
- ↑ Венжер, Наталия Яковлевна. Союзмультфильм : Очерк истории и деятельности киностудии / Под общей редакцией Тенейшвили О. В.. — М., 1981. — С. 11—12. — 32 с. — 8 л. ил.. — 10 000 экз.
- ↑ Василенко, 2021, էջ 28
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 2369. Сказка о попе и о работнике его Балде // Советские художественные фильмы. Аннотированный каталог :
[рус.] / Редактор В. А. Рязанова. — М. : Искусство, 1961. — Т. II. Звуковые фильмы (1930—1957). — С. 685. — 784 с. — 3000 экз.
- Василенко Л. Ю. Русскоязычные экранизации сказок А. С. Пушкина // Процесс обмена знаниями в условиях научно-технического прогресса : сборник научных трудов. — Казань, 2021. — С. 25—34.
- Гинзбург, Семён Сергеевич. Рисованный и кукольный фильм : Очерки развития советской мультипликационной кинематографии / под редакцией Ю. С. Калашникова. — М. : Искусство, 1957. — 286 с. — 5000 экз.
- Ильина Л. На студии «Союзмультфильм» // Искусство кино. — 1955. — № 12. — С. 118—119.
- История советского кино. 1917—1967 :
[рус.] / ред. коллегия: Абул-Касымова, Ханжара Насыровна и др.. — М. : Искусство, 1978. — Т. 4. 1952—1967. — 484 с. — 50 000 экз.
- Новые фильмы // Искусство кино. — 1956. — № 5. — С. 124—128.
- Сказка о попе и о работнике его Балде // Пушкинский кинословарь. — М. : Современные тетради, 1999. — С. 103. — 448 с. — ISBN 5-88289-115-9.
- Сценаристы советского художественного кино. 1917—1967. Справочник :
[рус.] / Ответственный редакторО. В. Якубович-Ясный. — М. : Искусство, 1972. — 439 с. — 8000 экз.
- Энциклопедия отечественной мультипликации / Сост. Капков, Сергей Владимирович|С. В. Капков. — М. : Алгоритм, 2006. — 838 с. — 3000 экз. — ISBN 5-9265-0319-4.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ««Сказка о попе и о работнике его Балде»». аниматор.ру. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 30-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
|
