Մածնաբերդի իշխանություն

**Մածնաբերդի իշխանություն**
	Քարտեզ
	; (Իշխանությունը՝ Տաշիր-Ձորագետի թագավորության կազմում1017)
	Ընդհանուր տեղեկանք
Մայրաքաղաք	Մածնաբերդ
Լեզու	Հայերեն
Ազգություն	Հայեր
Կրոն	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
	Իշխանություն
Պետական կարգ	Միապետություն
Դինաստիա	Կյուրիկյաններ
Պետության գլուխ	Իշխան
	Պատմություն

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Մածնաբերդ (այլ կիրառումներ)

Մածնաբերդի իշխանություն, իշխանություն Մեծ Հայքի Ուտիք նահանգի արևմտյան մասում, 12-13-րդ դարերում։ Հիմնել է Կյուրիկե Գ-ի որդի Դավիթը (1113-1145) մոտ 1113 թվականին, երբ Կյուրիկյան թագավորության անկումից հետո հաստատվել է Մածնաբերդում։ Այդ ճյուղը Հայաստանի ավատատիրական տներից էր, ենթակա Զաքարյանների գերիշխանությանը և քաղաքական կապեր ուներ հարևան իշխանությունների՝ Տավուշի, Հաթերքի, Նոր-բերղի տերերի ու վրացի Օրբելիների հետ։

12-րդ դարի առաջին կեսին Մածնաբերդի իշխանության պայքարի մեջ էր Գանձակի սելջուկ ամիրայության դեմ։ Դավթի հաջորդներ Կյուրիկեի (1145-1170) և Աբաս (1170-1176) Ժամանակաշրջանից Մածնաբերդի իշխանության մասին տեղեկությունները սուղ են։

12-րդ դարի վերջին Նոր-բերղի Կյուրիկյանները փորձել են Աղսարթան Ա-ից (1176 թվականից) խլել Մածնաբերդը, բայց՝ ապարդյուն։ 1236 թվականին, Աղսարթան Բ-ի օրոք, Մածնաբերդը ժամանակավորապես նվաճել են մոնղոլները։ 1250-ական թվականներին մոնղոլական արշավանքներին (Նփրկերտ, Բաղդադ) մասնակցել է Թաղիադինը, որի որդի Սարգիսը Մածնաբերդի իշխանության մեջ հայտնի վերջին տիրակալն է։ Մածնաբերդի Կյուրիկյանները մասնակցել են նաև հայ հոգևոր-մշակութային կյանքին (Աբասի քույր Մարիամը կառուցել է տվել Քոբայրի եկեղեցին և այլն)։ Մածնաբերդի իշխանությունը գոյատևել է մինչև 13-րդ դարի վերջը։

Իշխանների ցանկ

Տես նաև

Տաշիր-Ձորագետի թագավորություն

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 167)։