Վարամին

Բնակավայր
Երկիր	Իրան
ԲԾՄ	920 մետր
Բնակչություն	225 628 մարդ (2016)
Հեռախոսային կոդ	0291
Պաշտոնական կայք	varamincity.ir(պարս.)
	Վարամին (Իրան)
	Վարամին (Իրան)
	Վարամին Վիքիպահեստում

Վարամին (պարսկերեն՝ ورامین‎), քաղաք Իրանի հյուսիսում՝ Թեհրանի նահանգում, Վարամին շահրեստանի վարչական կենտրոնն է։ Ըստ 2011 թվականի մարդահամարի բնակչությունը կազմում է 218 991 մարդ^[2]։ Գտնվում է Թեհրանից 35 կմ դեպի հարավ-արևմուտք։ Թեհրան-Մաշհադ երկաթուղային գծի կայարանն է։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի հիմնադրման ամսաթիվը անհայտ է։ Ենթադրվում է, որ Վարամինը դա հին Վարենա քաղաքն է, որը հիշատակված է զրադաշտականության սուրբ գիրքում՝ Ավեստայում^[3]։ 14-րդ դարում Վարամինը ծաղկում էր ապրում, արագորեն զարգանում և համարվում էր հարակից լայն շրջանի ամենախնամված քաղաք։ Սեֆյանների օրոք, Թահմասպ I շահը շատ ավելի մեծ ուշադրություն է դարձրել Թեհրանին, և մոտակա Վարամինը սկսում է անկում ապրել։ Ճարտարապետ Դելաֆոյը, որը Նասր ադ Դին Շահի օրոք բազմիցս այցելել է Վարամին իր ամուսնու՝ Մարսելի ուղեկցությամբ, մանրամասն նկարագրել է քաղաքը^[4]։

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարամինի ամենակարևոր տեսարանը քաղաքի հարավում գտնվող Ջամե մզկիթն է։ Այն համարվում է Իրանի ամենախոշոր մզկիթը։ Ունի չորս այվան և շքեղորեն ձևավորված է թե՛ ներսից, թե՛ դրսից։ 1931 թվականին ընդգրկվել է Իրանի մշակութային ժառանգության ցանկում։ Կառուցումը լիովին ավարտվել է 1325-1326 թվականներին և վերակառուցման է ենթարկվել 1436 թվականին, Միրզա Շահրուխի օրոք, (Թիմուրիդների տոհմ)^[4]։

Ալլահ-էդ դինի աշտարակը գտնվում է Ջամե մզկիթի հյուսիսում, Վարամինի կենտրոնական հրապարակի կողքին։ Բարձրությունը 17 մետր է, ունի գեղեցիկ կոնաձև գմբեթ։ Համարվում է իրանական արվեստի հիանալի օրինակ։ Կառուցվել է 1289 թվականին։ Աշտարակը բաժանված է երկու մասի` ստորին մասը 12 մ բարձրությամբ, իսկ վերին մասը` 5 մ բարձրություն ունեցող գմբեթ, որը վերևում զարդարված է երկրաչափական գծերով^[4]։ Իրաջի միջնաբերդը գտնվում է Վարամինի հյուսիս-արևելքում գտնվող Ջաֆարաբադ գյուղի մոտակայքում։ Իրանի ամենամեծ ամրոցներից մեկն է։ Դրա շինարարության մեջ օգտագործվել է կավ և աղյուսներ։ Կառուցվել է Սասանյանների ժամանակաշրջանում ու համարվում է աշխարհի ամենահետաքրքիր և ուշագրավ շենքերից մեկ։ Բայց հազարամյակների ընթացքում կրել է լուրջ վնասներ։ Ամրոցի եզակիությունը նշում է եվրոպական հնագետ Քլայսը` նշելով դրա հսկայական չափերը։ Ամրոցը ձգվում է 1250 մետր հյուսիսից հարավ և արևմուտքից արևելքից՝ 1214 մետր։ Մի ժամանակ ունեցել էր չորս դարպաս, որոնցից պահպանվել են միայն գլխավորները։ Ամրոցի պատերի հաստությունը 17-22 մետր է^[5]։

Յուսուֆ Ռազիի դամբարանը ուխտատեղի է տեղացիների համար։

Սեյիդ Ֆատհուլայի դամբարանը գտնվում է նրա գերեմանի վրա։ Վերջինս տեղացիների հոգևոր ուսուցիչն էր․ նրա նախնիները եկել են Մեքքայից Ռեյ և Վարամին։ Դամբարանի հին շենքը նորացվել է, և այնտեղ անցկացվում են կրոնական արարողություններ^[6]։

Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շաքարի գործարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարամինում է գտնվում առաջին շաքարի գործարանը Իրանում և Մերձավոր Արեւելքում։ Այն կառուցվել է 1934-1935 թվականներին ճարտարապետ Ն. Լ. Մարկովի կողմից։ Վերջերս դրա արդատրությունը կրճատվել է` բաղադրիչների պակասի պատճառով^[7]^[8]։

Բուսական յուղի արտադրման գործարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարամինի բուսայուղի գործարանը կառուցվել է 1938-1939 թվականներին և հանդիսանում է Իրանում առաջին արտադրողը^[9]։

Ձեռակերտ արվեստներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գորգերի արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարամինում արտադրվող գորգերն ու ծածկոցները մեծ պահանջարկ ունեն աշխարհում։ Դրանք բաղկացած են 100% մետաքսից^[10]։ Նրանք ունեն երկրաչափական նախշեր և կրկնվող մեդալիոններ։ Վերջիններս հիմնականում հանդիպում են ուղեգորգերի վրա։