«Կրկնակի գրանցում»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ |
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
''' Կրկնակի գրանցում''', [[հաշվապահական հաշվառում]] վարելու եղանակ, որը կազմակերպության միջոցների վիճակը արտացոլում է առնվազն երկու [[հաշվապահական հաշիվ]]ների մեջ` ապահովելով ընդհանուր [[հավասարակշռություն]] |
''' Կրկնակի գրանցում''', [[հաշվապահական հաշվառում]] վարելու եղանակ, որը կազմակերպության միջոցների վիճակը արտացոլում է առնվազն երկու [[հաշվապահական հաշիվ]]ների մեջ` ապահովելով ընդհանուր [[հավասարակշռություն]]ը։ |
||
== Կրկնակի գրանցման սկզբունք == |
== Կրկնակի գրանցման սկզբունք == |
||
Յուրաքանաչյուր հաշվառման հաշիվ (գրանցում) կազմված է 2 մասից` [[Դեբետ և կրեդիտ|դեբետ]] (ձախ կողմ) և կրեդիտ (աջ կողմ) |
Յուրաքանաչյուր հաշվառման հաշիվ (գրանցում) կազմված է 2 մասից` [[Դեբետ և կրեդիտ|դեբետ]] (ձախ կողմ) և կրեդիտ (աջ կողմ)։ Այս դեպքում հաշվառման հիմնական սկզբունքը ցանկացած պահի հավասարության (հաշվեկշռային հավասարություն) իրականացումն է։ |
||
''' Ակտիվներ = Պասիվներ ''' (ընդ որում վերջինս հավասար է պարտավորությունների և սեփական կապիտալի գումարին) |
''' Ակտիվներ = Պասիվներ ''' (ընդ որում վերջինս հավասար է պարտավորությունների և սեփական կապիտալի գումարին) |
||
Ակտիվները արտացոլում են կազմակերպության գույքի և սեփականության իրավունքի մասին, այսինքն տնտեսական միջոցների մասին տեղեկություններն (կազմը և արժեքը) որոշակի ամսաթվի |
Ակտիվները արտացոլում են կազմակերպության գույքի և սեփականության իրավունքի մասին, այսինքն տնտեսական միջոցների մասին տեղեկություններն (կազմը և արժեքը) որոշակի ամսաթվի դրությամբ։ Պասիվները ցույց են տալիս տնտեսական միջոցների գոյացման աղբյուրները։ |
||
Յուրաքանչյուր կրկնակի գրանցման անցկացում փոխում է այս երկու մասերը՝ միշտ պահպանելով |
Յուրաքանչյուր կրկնակի գրանցման անցկացում փոխում է այս երկու մասերը՝ միշտ պահպանելով հավասարակշռությունը։ Ակտիվների աճն արտացոլվում է հաշիվների դեբետում, պասիվների աճը՝ նրանց կրեդիտում։ Պահպանման օրենքը գործում է. բոլոր հաշիվների դեբետների գումարը միշտ հավասար է նրանց կրեդիտների գումարին (ընդհանուր զրոյական հաշվեմնացորդ ապահովելով)։ Սա հեշտացնում է ճշտության վերահսկումը. Եթե հավասարակշռություն չկա, ապա հաշվառման մեջ ինչ-որ տեղ սխալ կա։ |
||
Օրինակ, երբ հիմնադիրը կանոնադրական կապիտալում ներդրել է 10 հազար ռուբլի, դա նշանակում է, որ ընկերությունում առաջացել են ակտիվներ (դրամական միջոցի տեսքով) և հիմնադրի նկատմամբ |
Օրինակ, երբ հիմնադիրը կանոնադրական կապիտալում ներդրել է 10 հազար ռուբլի, դա նշանակում է, որ ընկերությունում առաջացել են ակտիվներ (դրամական միջոցի տեսքով) և հիմնադրի նկատմամբ պարտավորություններ։ Այսպիսի (կրկնակի) գրանցումը կկատարվի. |
||
''Դեբետ «Դրամական միջոց»'' <br> |
''Դեբետ «Դրամական միջոց»'' <br> |
||
''Կրեդիտ «Ներդրումային կապիտալ» (10 հազար ռուբլի)'' |
''Կրեդիտ «Ներդրումային կապիտալ» (10 հազար ռուբլի)'' |
||
Գլխավոր։ Կրկնակի գրանցման մեթոդը թույլ է տալիս հետևել ծախսերի ստացման աղբյուրների ուղղություններին և ծախսերի |
Գլխավոր։ Կրկնակի գրանցման մեթոդը թույլ է տալիս հետևել ծախսերի ստացման աղբյուրների ուղղություններին և ծախսերի միջոցներին։ Օրինակ, դրամական միջոցների ծախսերը (արտացոլում է կրեդիտի «Դրամական միջոց» հաշվառմամբ) ուղեկցվում են վճարման ենթակա պարտքերի կրճատմամբ (հաշվառման դեբետում «Վճարման ենթակա պարտք») կամ տրված [[կանխավճար]]ների չափի աճով («Վճարված կանխավճարները» հաշվառման դեբետում)։ Այն նաև թույլ է տալիս [[Հաշվապահական հաշվեկշիռ|հաշվապահական հաշվեկշռի]] միջոցով ցույց տալ կազմակերպության փոխադրելի ֆինանսական դրությունը։ |
||
== Պատմություն == |
== Պատմություն == |
||
Մարդկության պատմության մեջ կրկնակի գրանցման առաջին փորձարկումը եղել է [[Ինկերի կայսրություն]] |
Մարդկության պատմության մեջ կրկնակի գրանցման առաջին փորձարկումը եղել է [[Ինկերի կայսրություն]]ում։ Այն օգտագործվել է [[Կիպու (գիր)|կիպու գրով]], որը վիճակագրական տեղեկատվությունը փոխանցելու, վերլուծելու և դրա հիման վրա որոշումներ ընդունելու համար համընդհանուր և համապարփակ համակարգ է<ref>{{статья|заглавие=The Incan Quipu and the Jacobsen Hypothesis|ссылка=https://www.jstor.org/stable/2490534|accessdate=2009-12-24|издание={{Нп3|Journal of Accounting Research}}|том=12|номер=1|страницы=178—181|язык=en|автор=Dale Buckmaster|год=1974|тип=journal}}</ref>։ |
||
Կրկնակի գրանցման մեթոդը անկախաբար հորինվել է [[Կորեա]]յում Գորյո տոհմի ժամանակաշրջանում (935-1392)՝ 9-րդ կամ 12-րդ դարերում<ref>http://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%20Miller.PDF</ref> |
Կրկնակի գրանցման մեթոդը անկախաբար հորինվել է [[Կորեա]]յում Գորյո տոհմի ժամանակաշրջանում (935-1392)՝ 9-րդ կամ 12-րդ դարերում<ref>http://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%20Miller.PDF</ref>։ |
||
Առաջին հայտնի մարդը, որը Եվրոպայում օգտագործել է այս մեթոդը, եղել է ֆլորենտացի վաճառական Ամատինո Մանուչչին, պահպանվում են նրա անհատական գրառումներ, որը նա վարել է 1299-1300 թվականներին [[Սալոն դե Պրովանս]] քաղաքում Ջովաննի Ֆարոլֆի ընկերության ստորաբաժանումներից մեկի համար<ref>{{статья |заглавие=The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli |издание=BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics |издательство=Taylor & Francis Group |том=23 |страницы=143—156 |язык=und |автор=Smith Fenny |год=2008}}</ref><ref>{{статья |ссылка=http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |заглавие=The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300 |издание={{Нп3|Accounting Historians Journal}} |том=4 |номер=2 |страницы=79—95 |jstor=40697544 |язык=en |тип=journal |автор=Geoffrey A. L. |год=1977 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170627232023/http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |archivedate=2017-06-27 }}</ref> |
Առաջին հայտնի մարդը, որը Եվրոպայում օգտագործել է այս մեթոդը, եղել է ֆլորենտացի վաճառական Ամատինո Մանուչչին, պահպանվում են նրա անհատական գրառումներ, որը նա վարել է 1299-1300 թվականներին [[Սալոն դե Պրովանս]] քաղաքում Ջովաննի Ֆարոլֆի ընկերության ստորաբաժանումներից մեկի համար<ref>{{статья |заглавие=The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli |издание=BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics |издательство=Taylor & Francis Group |том=23 |страницы=143—156 |язык=und |автор=Smith Fenny |год=2008}}</ref><ref>{{статья |ссылка=http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |заглавие=The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300 |издание={{Нп3|Accounting Historians Journal}} |том=4 |номер=2 |страницы=79—95 |jstor=40697544 |язык=en |тип=journal |автор=Geoffrey A. L. |год=1977 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170627232023/http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |archivedate=2017-06-27 }}</ref>։ [[Եվրոպա]]յում պահպանվում է ամենահին հաշվապահական գիրքը, որի մեջ արված կրկնակի գրանցումները վերաբերում են 1340 թվականին ([[Ջենովայի հանրապետություն|Ջենովայի Հանրապետության]] գանձատան հաշիվները)<ref>{{статья |заглавие=Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli |издание=Tijdschrift voor Economie en Management |издательство=Katholieke Universiteit Leuven |том=39 |номер=3 |страницы=289—304 |ссылка=https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/119065/1/TEM1994-3_289-304p.pdf |issn=0772-7674 |язык=en |тип=journal |автор=Lauwers L., Willekens M. |год=1994}}</ref>։ 15-րդ դարի վերջին [[Ֆլորենցիա]]յի, Ջենովայի, [[Վենետիկ]]ի և [[Լյուբեկ]]ի բանկատերերն ու վաճառականները լայնորեն օգտագործել են այս մեթոդը։ Եվրոպայում կրկնակի գրանցման սկզբունքի համակարգված շարադրումը կապված է իտալացի վանական և մաթեմատիկոս [[Լուկա Պաչոլի]]ի անվան հետ (1445-1517), որը նա նկարագրել է իր «Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita» (1494) գրքում, իսկ այդ սկզբունքները զարգացրել են իտալացի մաթեմատիկոս [[Ջերոլամո Կարդանո]]ն (1501-1576) և ֆլամանդացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ [[Սիմոն Սթևին]]ը (1548-1620) իրենց աշխատություններում։ |
||
== Հաշվառման սխալ, մեթոդների հայտնաբերում և շտկում կրկնակի գրանցման մեջ == |
== Հաշվառման սխալ, մեթոդների հայտնաբերում և շտկում կրկնակի գրանցման մեջ == |
||
| Տող 31. | Տող 31. | ||
Շտկման եղանակները՝ |
Շտկման եղանակները՝ |
||
* Լրացուցիչ գրանցում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշվով, եթե գումարը պակաս է ճշտից, կատարվում է լրացուցիչ |
* Լրացուցիչ գրանցում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշվով, եթե գումարը պակաս է ճշտից, կատարվում է լրացուցիչ գրանցում։ |
||
* Կրեդիտային կարմիր գրառում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշիվ, բայց դրանք սխալ են, կամ գումարը ավելին է, քան պահանջվում |
* Կրեդիտային կարմիր գրառում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշիվ, բայց դրանք սխալ են, կամ գումարը ավելին է, քան պահանջվում է։ Սխալը կրկնվում է կարմիրով, այնուհետև կատարվում է ճիշտ գրանցում։ |
||
* Շտկիչ, երբ սխալը չի անցել 2-րդ |
* Շտկիչ, երբ սխալը չի անցել 2-րդ հաշիվ։ Սխալ գրանցումը ջնջվում է մեկ տողով, տեղադրվում են շտկողի անվան սկզբնատառերը, ամսաթիվը և ստորագրությունը։ |
||
== Կրկնակի գրանցման սկզբունքի խնդիրներ == |
== Կրկնակի գրանցման սկզբունքի խնդիրներ == |
||
=== [[Գնաճ]]ի խեղաթյուրման ֆինանսական հետևանքները, արտացոլումը հաշվառման մեջ === |
=== [[Գնաճ]]ի խեղաթյուրման ֆինանսական հետևանքները, արտացոլումը հաշվառման մեջ === |
||
Ըստ որոշ մասնագետների<ref>М. Л. Пятов, Санкт-Петербургский государственный университет — [http://www.buh.ru/document-895 Границы возможностей двойной записи]</ref> դա մեթոդի թերություն |
Ըստ որոշ մասնագետների<ref>М. Л. Пятов, Санкт-Петербургский государственный университет — [http://www.buh.ru/document-895 Границы возможностей двойной записи]</ref> դա մեթոդի թերություն է։ Բայց համաձայն ՖՀՄՍ-ի (ստանդարտներ 29 և 36) այս խնդիրն ամբողջովին լուծվում է վերագնահատման մեթոդներով, այնուամենայնիվ, հաշվապահական հաշվառման տարբեր տարբերակներ ընդունելի են (առկա է երկիմաստություն)։ |
||
=== «Հաշվեկշռային» հաշիվ === |
=== «Հաշվեկշռային» հաշիվ === |
||
Նման հաշիվները ներառված չեն հաշվեկշռում (չեն հանդիսանում կազմակերպության ակտիվներ կամ կազմակերպության պարտավորություններ՝ համաձայն հաշվապահական հաշվառման գործող կանոնների) |
Նման հաշիվները ներառված չեն հաշվեկշռում (չեն հանդիսանում կազմակերպության ակտիվներ կամ կազմակերպության պարտավորություններ՝ համաձայն հաշվապահական հաշվառման գործող կանոնների)։ Դրանք թույլատրվում են [[Ռուսաստան]]ում և արտացոլվում են պարզ գրառման վրա, բայց ՖՀՄՍ-ի հաշվին հաշվարկելը սկզբունքորեն չի թույլատրվում։ |
||
Օրինակներ |
Օրինակներ |
||
| Տող 47. | Տող 47. | ||
* բանկային երաշխիքների քանակ (օգտագործվում է ապրանքների մաքսային ռեժիմը փոխելիս)։ |
* բանկային երաշխիքների քանակ (օգտագործվում է ապրանքների մաքսային ռեժիմը փոխելիս)։ |
||
Հաշվեկշռային հաշվին ստացվող մուտքերն արտացոլվում են միայն հաշվի դեբետով, մեկնարկը՝ միայն |
Հաշվեկշռային հաշվին ստացվող մուտքերն արտացոլվում են միայն հաշվի դեբետով, մեկնարկը՝ միայն կրեդիտով։ |
||
== Տես նաև== |
== Տես նաև== |
||
21:04, 13 Մարտի 2021-ի տարբերակ
Կրկնակի գրանցում, հաշվապահական հաշվառում վարելու եղանակ, որը կազմակերպության միջոցների վիճակը արտացոլում է առնվազն երկու հաշվապահական հաշիվների մեջ` ապահովելով ընդհանուր հավասարակշռությունը։
Կրկնակի գրանցման սկզբունք
Յուրաքանաչյուր հաշվառման հաշիվ (գրանցում) կազմված է 2 մասից` դեբետ (ձախ կողմ) և կրեդիտ (աջ կողմ)։ Այս դեպքում հաշվառման հիմնական սկզբունքը ցանկացած պահի հավասարության (հաշվեկշռային հավասարություն) իրականացումն է։
Ակտիվներ = Պասիվներ (ընդ որում վերջինս հավասար է պարտավորությունների և սեփական կապիտալի գումարին)
Ակտիվները արտացոլում են կազմակերպության գույքի և սեփականության իրավունքի մասին, այսինքն տնտեսական միջոցների մասին տեղեկություններն (կազմը և արժեքը) որոշակի ամսաթվի դրությամբ։ Պասիվները ցույց են տալիս տնտեսական միջոցների գոյացման աղբյուրները։
Յուրաքանչյուր կրկնակի գրանցման անցկացում փոխում է այս երկու մասերը՝ միշտ պահպանելով հավասարակշռությունը։ Ակտիվների աճն արտացոլվում է հաշիվների դեբետում, պասիվների աճը՝ նրանց կրեդիտում։ Պահպանման օրենքը գործում է. բոլոր հաշիվների դեբետների գումարը միշտ հավասար է նրանց կրեդիտների գումարին (ընդհանուր զրոյական հաշվեմնացորդ ապահովելով)։ Սա հեշտացնում է ճշտության վերահսկումը. Եթե հավասարակշռություն չկա, ապա հաշվառման մեջ ինչ-որ տեղ սխալ կա։
Օրինակ, երբ հիմնադիրը կանոնադրական կապիտալում ներդրել է 10 հազար ռուբլի, դա նշանակում է, որ ընկերությունում առաջացել են ակտիվներ (դրամական միջոցի տեսքով) և հիմնադրի նկատմամբ պարտավորություններ։ Այսպիսի (կրկնակի) գրանցումը կկատարվի.
Դեբետ «Դրամական միջոց»
Կրեդիտ «Ներդրումային կապիտալ» (10 հազար ռուբլի)
Գլխավոր։ Կրկնակի գրանցման մեթոդը թույլ է տալիս հետևել ծախսերի ստացման աղբյուրների ուղղություններին և ծախսերի միջոցներին։ Օրինակ, դրամական միջոցների ծախսերը (արտացոլում է կրեդիտի «Դրամական միջոց» հաշվառմամբ) ուղեկցվում են վճարման ենթակա պարտքերի կրճատմամբ (հաշվառման դեբետում «Վճարման ենթակա պարտք») կամ տրված կանխավճարների չափի աճով («Վճարված կանխավճարները» հաշվառման դեբետում)։ Այն նաև թույլ է տալիս հաշվապահական հաշվեկշռի միջոցով ցույց տալ կազմակերպության փոխադրելի ֆինանսական դրությունը։
Պատմություն
Մարդկության պատմության մեջ կրկնակի գրանցման առաջին փորձարկումը եղել է Ինկերի կայսրությունում։ Այն օգտագործվել է կիպու գրով, որը վիճակագրական տեղեկատվությունը փոխանցելու, վերլուծելու և դրա հիման վրա որոշումներ ընդունելու համար համընդհանուր և համապարփակ համակարգ է[1]։
Կրկնակի գրանցման մեթոդը անկախաբար հորինվել է Կորեայում Գորյո տոհմի ժամանակաշրջանում (935-1392)՝ 9-րդ կամ 12-րդ դարերում[2]։
Առաջին հայտնի մարդը, որը Եվրոպայում օգտագործել է այս մեթոդը, եղել է ֆլորենտացի վաճառական Ամատինո Մանուչչին, պահպանվում են նրա անհատական գրառումներ, որը նա վարել է 1299-1300 թվականներին Սալոն դե Պրովանս քաղաքում Ջովաննի Ֆարոլֆի ընկերության ստորաբաժանումներից մեկի համար[3][4]։ Եվրոպայում պահպանվում է ամենահին հաշվապահական գիրքը, որի մեջ արված կրկնակի գրանցումները վերաբերում են 1340 թվականին (Ջենովայի Հանրապետության գանձատան հաշիվները)[5]։ 15-րդ դարի վերջին Ֆլորենցիայի, Ջենովայի, Վենետիկի և Լյուբեկի բանկատերերն ու վաճառականները լայնորեն օգտագործել են այս մեթոդը։ Եվրոպայում կրկնակի գրանցման սկզբունքի համակարգված շարադրումը կապված է իտալացի վանական և մաթեմատիկոս Լուկա Պաչոլիի անվան հետ (1445-1517), որը նա նկարագրել է իր «Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita» (1494) գրքում, իսկ այդ սկզբունքները զարգացրել են իտալացի մաթեմատիկոս Ջերոլամո Կարդանոն (1501-1576) և ֆլամանդացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ Սիմոն Սթևինը (1548-1620) իրենց աշխատություններում։
Հաշվառման սխալ, մեթոդների հայտնաբերում և շտկում կրկնակի գրանցման մեջ
Սխալների տարածման տեսակները՝
- Սխալ գումար
- Սխալ թղթակցություն (սխալ հաշիվ)
Շտկման եղանակները՝
- Լրացուցիչ գրանցում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշվով, եթե գումարը պակաս է ճշտից, կատարվում է լրացուցիչ գրանցում։
- Կրեդիտային կարմիր գրառում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշիվ, բայց դրանք սխալ են, կամ գումարը ավելին է, քան պահանջվում է։ Սխալը կրկնվում է կարմիրով, այնուհետև կատարվում է ճիշտ գրանցում։
- Շտկիչ, երբ սխալը չի անցել 2-րդ հաշիվ։ Սխալ գրանցումը ջնջվում է մեկ տողով, տեղադրվում են շտկողի անվան սկզբնատառերը, ամսաթիվը և ստորագրությունը։
Կրկնակի գրանցման սկզբունքի խնդիրներ
Գնաճի խեղաթյուրման ֆինանսական հետևանքները, արտացոլումը հաշվառման մեջ
Ըստ որոշ մասնագետների[6] դա մեթոդի թերություն է։ Բայց համաձայն ՖՀՄՍ-ի (ստանդարտներ 29 և 36) այս խնդիրն ամբողջովին լուծվում է վերագնահատման մեթոդներով, այնուամենայնիվ, հաշվապահական հաշվառման տարբեր տարբերակներ ընդունելի են (առկա է երկիմաստություն)։
«Հաշվեկշռային» հաշիվ
Նման հաշիվները ներառված չեն հաշվեկշռում (չեն հանդիսանում կազմակերպության ակտիվներ կամ կազմակերպության պարտավորություններ՝ համաձայն հաշվապահական հաշվառման գործող կանոնների)։ Դրանք թույլատրվում են Ռուսաստանում և արտացոլվում են պարզ գրառման վրա, բայց ՖՀՄՍ-ի հաշվին հաշվարկելը սկզբունքորեն չի թույլատրվում։
Օրինակներ
- պահպանման համար ընդունված արժեքների գումար,
- բանկային երաշխիքների քանակ (օգտագործվում է ապրանքների մաքսային ռեժիմը փոխելիս)։
Հաշվեկշռային հաշվին ստացվող մուտքերն արտացոլվում են միայն հաշվի դեբետով, մեկնարկը՝ միայն կրեդիտով։
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
- ↑ Dale Buckmaster The Incan Quipu and the Jacobsen Hypothesis(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1974. — Т. 12. — № 1. — С. 178—181.
- ↑ http://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%20Miller.PDF
- ↑ Smith Fenny The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli (und) // BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics. — Taylor & Francis Group, 2008. — Т. 23. — С. 143—156.
- ↑ Geoffrey A. L. The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1977. — Т. 4. — № 2. — С. 79—95. Архивировано из первоисточника 27 Հունիսի 2017.
- ↑ Lauwers L., Willekens M. Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli(անգլ.) // Tijdschrift voor Economie en Management : journal. — Katholieke Universiteit Leuven, 1994. — Т. 39. — № 3. — С. 289—304. — ISSN 0772-7674.
- ↑ М. Л. Пятов, Санкт-Петербургский государственный университет — Границы возможностей двойной записи