«Սաղմնաբանություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

20:15, 13 փետրվարի 2017-ի տարբերակ

Գաստրուլացում. 1 - Բլաստուլա, 2 - գաստրուլան բլաստոմերի հետ միասին, նարնջագույն գույնով նշված է էկտոդերմը, կարմիր՝ էնտոդերմը

Սաղմնաբանություն, էմբրիոլոգիա (հին հունարեն՝ ἔμβρυον - էմբրիոն, սաղմ + -λογία, λόγος - գիտություն), գիտություն սաղմնային զարգացման մասին։ Ավելի լայն իմաստով այն ուսումնասիրում է նաև օրգանիզմների նախասաղմնային զարգացումը (սեռական բջիջների առաջացումը), բեղմնավորումը, սաղմնածագումը, զարգացման թրթուրային, ետսաղմնային և ետծննդյան շրջանները մինչև հասուն, բազմացման ընդունակ օրգանիզմի առաջացումը։

Այսպիսով դժվար է հստակ սահման անցկացնել սաղմնաբանության և անհատական զարգացման օրինաչափություններն ուսումնասիրող գիտության՝ զարգացման կենսաբանության միջև^[1]^[2]^[3]։

Հիմնադիրներ

Սաղմնաբանության հիմնադիրներն են Հիպոկրատը և Արիստոտելը։ Գիտության հետագա զարգացումը կապված է Վ․ Հեսրվեի, Ա․ Լնենհուկի, Մ․ Մալպիգիի և ուրիշների անունների հետ։ Ժամանակակից սաղմնաբանության հիմնադիրը Կ․ Մ․ Բերն է։

Չ․ Դարվինի տեսության վրա հիմնված էվոլյուցիոն համեմատական սաղմնաբանության հիմքը դրվել է Ա․ Կովափսկու և Ի․ Մեչնիկովի աշխատանքներում։

Ժամանակակից սաղմնաբանությանն մեջ մեծ ավանդ ունեն Ա․ Սևերցովը, Հ․ Շպևէանը, Վ․ Շիետկևիչը և ուրիշներ։

Հիմնական խնդիր

Սաղմնաբանության հիմնական խնդիրը մեկ բջջից առաջացած հարյուր միլիարդավոր բջիջներից կազմված կառուցվածքային, ֆունկցիոնալ և կենսաքիմիական բարդ համակարգի՝ օրգանիզմի առաջացման պարզաբանումն է։

Կախված հետազոտության խնդիրներից և մեթոդներից՝ տարբերում են սաղմնաբանության.

ընդհանուր,
համեմատական,
էկոլոգիական
փորձառական ուղղություններ։

Վերջին տասնամյակներում ամենամեծ զարգացման է հասել փորձառական սաղմնաբանություն, որի նվաճումների շնորհիվ բացահայտվել են բջիջների և հյուսվածքների ձևագոյացման, տարբերակման, բազմացման և աճի կարգավորման, ինչպես նաև ամբողջ օրգանիզմի և նրա առանձին մասերի փոխազդեցության կարևորագույն մեխանիզմները։ Ըստ ժամանակակից սաղմնաբանության սաղմնածագումը և անհատական զարգացումը տեղի են ունենում բեղմնավորում։

Ծանոթագրություններ

↑ Захваткин Ю. А. Эмбриология насекомых. — М.: Высшая школа, 1975
↑ Голиченков В. А., Иванов Е. А., Никерясова Е. Н. Эмбриология: Учеб. для студ. университетов. — М.: Издательский дом «Академия», 2004
↑ Белоусов Л. В. Основы общей эмбриологии. (3-е изд., переработ. и дополн.) — М.: Изд-во МГУ-Наука, 2005

Գրականություն

Massimo De Felici, Gregorio Siracus, The rise of embryology in Italy: from the Renaissance to the early 20th Century, Int. J. Dev. Biol. 44: 515—521, 2000.
Alex Lopata (2009). «History of the Egg in Embryology». Journal of Mammalian Ova Research 26: 2-9.
Шимкевич В. М.,. Эмбриология // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
Apostoli, Pietro; Catalani, Simona (2011). «Chapter 11. Metal Ions Affecting Reproduction and Development». In Astrid Sigel, Helmut Sigel and Roland K. O. Sigel (ed.). Metal Ions in Toxicology. Metal Ions in Life Sciences. Vol. 8. RSC Publishing. էջեր 263–303. doi:10.1039/9781849732116-00263.
Scott F. Gilbert. Developmental Biology. Sinauer, 2003. ISBN 0-87893-258-5.
Lewis Wolpert. Principles of Development. Oxford University Press, 2006. ISBN 0-19-927536-X.

Արտաքին հղումներ

Online course in embryology
Indiana University's Human Embryology Animations
UNSW Embryology Large resource of information and media.
What is a human admixed embryo?
Definition of embryo according to Webster
Embryonews _ resource for IVF and embryology articles

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 150)։

[1] Захваткин Ю. А. Эмбриология насекомых. — М.: Высшая школа, 1975

[2] Голиченков В. А., Иванов Е. А., Никерясова Е. Н. Эмбриология: Учеб. для студ. университетов. — М.: Издательский дом «Академия», 2004

[3] Белоусов Л. В. Основы общей эмбриологии. (3-е изд., переработ. и дополн.) — М.: Изд-во МГУ-Наука, 2005

[1]

[2]

[3]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:Embryo, 8 cells.jpg|thumb|240px|right|[[Մորուլա]], 8 բջիջների փուլը]]
 [[Պատկեր:Blastulation.png|thumb|240px|right|'''1''' մորուլա, '''2''' - [[բլաստուլա]]]]
-[[Պատկեր:Gastrulation.png|thumb|240px|[[Գաստրուլացում]]. '''1''' - Բլաստուլա, '''2''' - գաստրուլան բլաստոմերի հետ միասին,  նարնջագույն գույնով նշված է էկտոդերմը, կարմիր՝ էնտոդերմը]]
+[[Պատկեր:Gastrulation.png|thumb|240px|[[Գաստրուլացում]]. '''1''' - Բլաստուլա, '''2''' - գաստրուլան բլաստոմերի հետ միասին, նարնջագույն գույնով նշված է էկտոդերմը, կարմիր՝ էնտոդերմը]]
 '''Սաղմնաբանություն''', '''էմբրիոլոգիա''' ({{lang-grc|ἔμβρυον}} - էմբրիոն, սաղմ + {{lang-grc2|-λογία}}, {{lang-grc2|λόγος}} - գիտություն), [[գիտություն]] սաղմնային զարգացման մասին։ Ավելի լայն իմաստով այն ուսումնասիրում է նաև օրգանիզմների նախասաղմնային զարգացումը (սեռական բջիջների առաջացումը), [[բեղմնավորում]]ը, սաղմնածագումը, զարգացման թրթուրային, ետսաղմնային և ետծննդյան շրջանները մինչև հասուն, բազմացման ընդունակ օրգանիզմի առաջացումը։
@@ Տող 9. / Տող 9. @@
 Սաղմնաբանության հիմնադիրներն են [[Հիպոկրատ]]ը և [[Արիստոտել]]ը։ Գիտության հետագա զարգացումը կապված է Վ․ Հեսրվեի, Ա․ Լնենհուկի, Մ․ Մալպիգիի և ուրիշների անունների հետ։ Ժամանակակից սաղմնաբանության հիմնադիրը Կ․ Մ․ Բերն է։
-[[Դարվին Չարլզ|Չ․ Դարվին]]ի տեսության վրա հիմնված էվոլյուցիոն համեմատական սաղմնաբանության հիմքը դրվել է Ա․ Կովափսկու և Ի․ Մեչնիկովի աշխատանքներում։
+[[Դարվին Չարլզ|Չ․ Դարվինի]] տեսության վրա հիմնված էվոլյուցիոն համեմատական սաղմնաբանության հիմքը դրվել է Ա․ Կովափսկու և Ի․ Մեչնիկովի աշխատանքներում։
 Ժամանակակից սաղմնաբանությանն մեջ մեծ ավանդ ունեն Ա․ Սևերցովը, Հ․ Շպևէանը, Վ․ Շիետկևիչը և ուրիշներ։
@@ Տող 17. / Տող 17. @@
 Կախված հետազոտության խնդիրներից և մեթոդներից՝ տարբերում են սաղմնաբանության.
 * ընդհանուր,
-*համեմատական,
+* համեմատական,
-*էկոլոգիական
+* էկոլոգիական
-*փորձառական ուղղություններ։
+* փորձառական ուղղություններ։
 Վերջին տասնամյակներում ամենամեծ զարգացման է հասել փորձառական սաղմնաբանություն, որի նվաճումների շնորհիվ բացահայտվել են բջիջների և [[հյուսվածքներ]]ի ձևագոյացման, տարբերակման, բազմացման և աճի կարգավորման, ինչպես նաև ամբողջ [[օրգանիզմ]]ի և նրա առանձին մասերի փոխազդեցության կարևորագույն մեխանիզմները։ Ըստ ժամանակակից սաղմնաբանության սաղմնածագումը և անհատական զարգացումը տեղի են ունենում բեղմնավորում։
@@ Տող 30. / Տող 30. @@
 * Massimo De Felici, Gregorio Siracus, The rise of embryology in Italy: from the Renaissance to the early 20th Century, Int. J. Dev. Biol. 44: 515—521, 2000.
 * Alex Lopata (2009). «History of the Egg in Embryology». Journal of Mammalian Ova Research 26: 2-9.
-*Шимкевич В. М.,. Эмбриология // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
+* Шимкевич В. М.,. Эмбриология // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
 * {{cite book|last1=Apostoli|first1=Pietro|last2=Catalani|first2=Simona|editor=Astrid Sigel, Helmut Sigel and Roland K. O. Sigel|title=Metal Ions in Toxicology|series=Metal Ions in Life Sciences|volume=8|year=2011|publisher=RSC Publishing|doi=10.1039/9781849732116-00263|pages=263–303|chapter=Chapter 11. Metal Ions Affecting Reproduction and Development}}
 * Scott F. Gilbert. ''Developmental Biology''. Sinauer, 2003. ISBN 0-87893-258-5.
@@ Տող 41. / Տող 41. @@
 * [http://www.cambridgenetwork.co.uk/views/biolines What is a human admixed embryo?]
 * [http://www2.merriam-webster.com/cgi-bin/mwmednlm?book=Medical&va=embryo Definition of embryo according to Webster]
-*[http://www.embryonews.co.uk Embryonews _ resource for IVF and embryology articles]
+* [http://www.embryonews.co.uk Embryonews _ resource for IVF and embryology articles]
 {{Սաղմնային զարգացում}}