«Կլիմենտ Տիմիրյազև»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 15. | Տող 15. | ||
</gallery> |
</gallery> |
||
{{ՀՍՀ}} |
|||
[[Կատեգորիա:1843 ծնունդներ]] |
[[Կատեգորիա:1843 ծնունդներ]] |
14:13, 30 Մայիսի 2015-ի տարբերակ
Կլիմենտ Տիմիրյազև | |
---|---|
Ծնվել է | մայիսի 22 (հունիսի 3), 1843 |
Ծննդավայր | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[1] |
Մահացել է | ապրիլի 28, 1920[1] (76 տարեկան) |
Մահվան վայր | Մոսկվա, Խորհրդային Ռուսաստան[1] |
Գերեզման | Վագանկովյան գերեզմանատուն |
Քաղաքացիություն | Ռուսական կայսրություն, ՌԽՖՍՀ և Խորհրդային Ռուսաստան |
Մայրենի լեզու | ռուսերեն |
Կրթություն | Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետ և Սանկտ Պետերբուրգի կայսերական համալսարան |
Գիտական աստիճան | գիտությունների դոկտոր (1875) |
Մասնագիտություն | կենսաբան, գյուտարար, բուսաբան, ֆիզիոլոգ և գիտության պատմություն |
Աշխատավայր | Մոսկվայի պետական համալսարան և Մոսկվայի կայսերական համալսարան |
Ծնողներ | հայր՝ Q112625396?, մայր՝ Q112625438? |
Պարգևներ և մրցանակներ | |
Անդամություն | Լոնդոնի թագավորական ընկերություն և Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա |
Երեխաներ | Արկադի Տիմիրյազև |
Kliment Timiryazev Վիքիպահեստում |
Կլիմենտ Տիմիրյազև Արկադևիչ (1843–1920), ռուս բնախույզ–դարվինիզմ, բուսաբան–ֆիզիոլոգ, բույսերի ֆիզիոլոգների ռուսական գիտության դպրոցի հիմնադիրներից, Պետերբուրգի ԳԱ թղթակից անդամ (1890)։ 1865 թվականին ավարտել է, որպես ազատ ունկնդիր Պետերբուրգի համալսարանը 1861 թվականին հեռացվել էր ուսանողական հավաքներին մասնակցելու համար։ Տիմիրյազևի աշխարհայացքի ձևավորման գործում մեծ դեր են խաղացել ռուս հեղափոխական սոցիալ–դեմոկրատների մատերիալի ստական–փիլիսոփայական հայացքները, 1868–1870 թվականին Տիմիրյազև գործուղվել է Գերմանիա, Ֆրանսիա, ուր աշխատել է Գ․ Կիրխհոֆի, Հ․ Հելմհոլցի, Կ․ Բեռնարի, ժ․ Բուսենգոյի և այլոց լաբորատորիաներում։ 1870– 1892 թվականին դասավանդել է Պետրովյան երկրագործության և անտառային իսկ այժմ՝ Մոսկվայի Կ․ Ա․ Տիմիրյազևի անվան գյուղ ակադեմիայում, ուր նրա նախաձեռնությամբ կազմակերպվել է բույսերի ֆիզիոլոգիայի լաբորատորիա, և կառուցվել 1872 առաջին վեգետացիոն տնակը Ռուսաստանում։ 1871 թվականից նշված ակադեմիայի էքստրաօրդինար պրոֆեսոր էր, 1875 թվականից՝ օրդինար պրոֆեսոր։ 1878 թվականից՝ Մոսկվայի համալսարանի պրոֆեսոր, 1902 թվականից՝ օրդինար պրոֆեսոր։ Զբաղվել է նաև գրական–հրապարակախոսական գործունեությամբ։ Տիմիրյազևի հիմնական գիտության աշխատությունները վերաբերում են ֆոտոսինթեզի ուսումնասիրմանը։
Աշխատանքներ
Տիմիրյազև պարզել է, որ բույսերը օդի ածխաթթու գազի ածխածինը յուրացնում են արևի էներգիայի հիմնականում կարմիր և կապույտ ճառագայթների հաշվին։ Նա առաջինն է կարծիք հայտնել, որ քչորոֆիչը ոչ միայն ֆիզիկապես, այլև քիմիապես է մասնակցում ֆոտոսինթեզի պրոցեսին, ենթարկվելով օքսիդավերականգնման փոխարկումների։ Բացահայտել է այդ պրոցեսի արագության ուղիղ համեմատականությունը կլանված էներգիայից լույսի փոքր ինտենսիվությունների դեպքում և լուսային հագեցման երևույթը, էներգետիկական օրինաչափությունները։ Տիմիրյազևը ապացուցել է հանքային պարարտանյութերի կիրառման արդյունավետությունը, գործնական միջոցառումներ նշել երաշտի դեմ պայքարելու համար։ Տիմիրյազև էվոլյուցիոնիստ–դարվինիսա էր նա Դարվինի ուսմունքը դիտում էր որպես մատերիալիստական աշխարհայացքի հաստատումը կենսաբանության մեջ։ Տիմիրյազև դարվինիզմի տեսանկյունից բացատրեց Կ․ Ա․ Տիմիրյազև Ս․ Կ․ Տիմոշենկո բույսերի ֆունկցիաների, մասնավորապես ֆոտոսինթեզի էվուլյուցիան։ Նա գտնում էր, որ օրգանիզմների ժամանակակից ձևերը արդյունք են հարմարվողական էվոլյուցիայի, նշում պատմական Մեթոդի դերը կենսաբանության օրենքները, կյանքի բազմազան դրսևորումները և դրանք կառավարելու հնարավորությունները ճիշտ հասկանալու համար։ Տիմիրյազև Լոնդոնյան թագավորական ընկերության (1911) անդամ էր, Գլազգոյի (1901), Քեմբրիջի (1909), ժնևի (1909) համալսարանների պատվավոր դոկտոր, էդինբուրգի բուսաբանական ընկերության թղթակից անդամ (1911), ռուս, շատ համալսարանների և գիտական ընկերությունների պատվավոր անդամ։ Տիմիրյազևի անունով է կոչվում ԱՍՄ ԳԱ բույսերի ֆիզիոլոգիայի ինստուտը։
Պատկերասրահ
-
Տիմիրյազևի հայրը
-
Տիմիրյազևի մայրը
-
Տիմիրյազևի 1868 թվականին
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ |
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Тимирязев Климент Аркадьевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 354.
- Հունիսի 3 ծնունդներ
- 1843 ծնունդներ
- Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքում ծնվածներ
- Ապրիլի 28 մահեր
- 1920 մահեր
- Մոսկվա քաղաքում մահացածներ
- Վագանկովյան գերեզմանատանը թաղվածներ
- Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի շրջանավարտներ
- Մոսկվայի պետական համալսարանի դասախոսներ
- Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամներ
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Ռուս բնախույզներ
- Բուսաբաններ