«Նիհիլիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չNo edit summary |
չNo edit summary |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
⚫ | '''Նիհիլիզմը''' ({{lang-lat|nihil}} ոչինչ) [[փիլիսոփայություն|փիլիսոփայական]] [[ուսմունք]] է, որը բացառում է [[կյանք]]ի ենթադրելի իմաստի գոյությունը: Ավելի հաճախ նիհիլիզմը արտահայտվում է էքզիստենցիալ նիհիլիզմով, համաձայն որի կյանքը չունի որևէ օբյեկտիվ նպատակ, իմաստ և արժեքայնություն<ref>[http://www.utm.edu/research/iep/n/nihilism.htm Internet Encyclopaedia of Philosophy]</ref>: Բարոյական նիհիլիզմը համարում է, որ գոյություն չունի սերնդեսերունդ փոխանցվող [[բարոյականություն]] և ցանկացած ձևավորվող [[բարոյական արժեք]] մտացածին բնույթ է կրում: Նիհիլիզմը կարող է ընդունել նաև [[իմացաբանություն|իմացաբանական]] ([[էպիստեմոլոգիա]]կան) կամ [[գոյաբանություն|գոյաբանական]] ([[օնտոլոգիա]]կան) ձևեր, պնդելով, որ որոշակի առումով [[իմացություն|իմացության]] գոյությունը հնարավոր չէ կամ որ [[իրականություն]]ը փաստացի գոյություն չունի: |
||
{{խմբագրում եմ|[[Մասնակից:Դատարկություն|Դատարկություն]] ([[Մասնակցի քննարկում:Դատարկություն|քննարկում]]) 19:07, 22 Հոկտեմբերի 2013 (UTC)}} |
|||
⚫ | '''Նիհիլիզմը''' ({{lang-lat|nihil}} ոչինչ) [[փիլիսոփայություն|փիլիսոփայական]] [[ուսմունք]] է, որը բացառում է [[կյանք]]ի ենթադրելի իմաստի գոյությունը: Ավելի հաճախ նիհիլիզմը արտահայտվում է էքզիստենցիալ նիհիլիզմով, համաձայն որի կյանքը չունի որևէ օբյեկտիվ նպատակ, իմաստ և արժեքայնություն<ref> |
||
Տերմինը հաճախ օգտագործվում է [[անոմիա]]յի հետ հարաբերության մեջ` գոյության անիմաստությունը զգալուց առաջացող ընդհանուր հիասթափության վիճակը բացատրելու նպատակով, երբ ինչ-որ մեկը հասկանում է նորմերի, օրենքների և կանոնների անհրաժեշտության ավելորդությունը<ref> |
Տերմինը հաճախ օգտագործվում է [[անոմիա]]յի հետ հարաբերության մեջ` գոյության անիմաստությունը զգալուց առաջացող ընդհանուր հիասթափության վիճակը բացատրելու նպատակով, երբ ինչ-որ մեկը հասկանում է նորմերի, օրենքների և կանոնների անհրաժեշտության ավելորդությունը<ref>Macmillan, 1967, Vol. 5, "Nihilism", 514 ''ff'', p. 515.</ref>: [[Ֆուտուրիզմ]]ը, [[դեկոնստրուկցիոնիզմ]]ը<ref name=phillips>{{cite journal | last = Phillips | first = Robert | title = Deconstructing the Mass | journal = Latin Mass Magazine | issue = Winter | year = 1999 | url = http://www.latinmassmagazine.com/articles/articles_1999_WI_Phillips.html}}</ref> և այլ շարժումներ տարբեր ժամանակներում և տարբեր կոնտեքստներով բնորոշվել են որպես նիհիլիստիկ: |
||
Նիհիլիզմը օգտագործվել է նաև տարբեր ժամանակաշրջանները բնութագրելու համար, օրինակ` [[Ժան Բոդրիլար]]ը և այլոք [[պոստմոդերնիզմ]]ը անվանել են նիհիլիստիկ ժամանակաշրջան<ref> |
Նիհիլիզմը օգտագործվել է նաև տարբեր ժամանակաշրջանները բնութագրելու համար, օրինակ` [[Ժան Բոդրիլար]]ը և այլոք [[պոստմոդերնիզմ]]ը անվանել են նիհիլիստիկ ժամանակաշրջան<ref> Woodward, Ashley: [http://www.ul.ie/~philos/vol6/nihilism.html Nihilism and the Postmodern in Vattimo's Nietzsche], ISSN 1393-614X ''Minerva - An Internet Journal of Philosophy'', Vol. 6, 2002, fn 1.</ref>: Որոշ [[քրիստոնեություն|քրիստոնյա]] [[աստվածաբանություն|աստվածաբաններ]] և կրոնական այլ հեղինակություններ պնդում են, որ պոստմոդերնիզմը<ref>For example, {{cite web | publisher = Christian Research Institute | title = The Postmodern Challenge: Facing the Spirit of the Age | first = Jim | last = Leffel | coauthors = Dennis McCallum | quote = …the nihilism and loneliness of postmodern culture... | url = http://www.equip.org/free/DP321.htm}}</ref> և մոդերնիզմի շատ տեսակետներ<ref name=phillips/> բացառում են [[թեիզմ]]ը, որն իրեն հերթին առաջ է բերում նիհիլիզմ: |
||
== Նիհիլիզմի տեսակները == |
== Նիհիլիզմի տեսակները == |
||
Նիհիլիզմը ունի տարբեր իմաստներ և օգտագործվում է տարբեր փիլիսոփայական տեսակետներ բացատրելու նպատակով: Տարբերում են նիհիլիզմի հետևյալ տեսակները՝ |
Նիհիլիզմը ունի տարբեր իմաստներ և օգտագործվում է տարբեր փիլիսոփայական տեսակետներ բացատրելու նպատակով: Տարբերում են նիհիլիզմի հետևյալ տեսակները՝ |
||
*''Մետաֆիզիկական նիհիլիզմը'' փիլիսոփայական տեսություն է, համաձայն որի իրականության մեջ օբյեկտների գոյությունը անհրաժեշտ չէ: |
*''Մետաֆիզիկական նիհիլիզմը'' փիլիսոփայական տեսություն է, համաձայն որի իրականության մեջ օբյեկտների գոյությունը անհրաժեշտ չէ: |
||
*''Իմացաբանական (էպիստոմոլոգիական) նիհիլիզմը'' կարող է ընդունվել, որպես [[սկեպտիցիզմ]]ի ծայրահեղ ձև, որը ընդհանրապես բացառում է իմացության գոյությունը<ref> |
*''Իմացաբանական (էպիստոմոլոգիական) նիհիլիզմը'' կարող է ընդունվել, որպես [[սկեպտիցիզմ]]ի ծայրահեղ ձև, որը ընդհանրապես բացառում է իմացության գոյությունը<ref>[http://www.utm.edu/research/iep/n/nihilism.htm Internet Encyclopedia of Philosophy]</ref>: |
||
*''Մերեոլոգիական նիհիլիզմը'' տեսակետ է, որի համաձայն մասերից կազմված օբյեկտները (ինչպես տարածական, այնպես էլ ժամանակի մեջ գոյություն ունեցող [[օբյեկտ]]ները) գոյություն չունեն: |
*''Մերեոլոգիական նիհիլիզմը'' տեսակետ է, որի համաձայն մասերից կազմված օբյեկտները (ինչպես տարածական, այնպես էլ ժամանակի մեջ գոյություն ունեցող [[օբյեկտ]]ները) գոյություն չունեն: |
||
*''Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը'' տեսակետ է, որի համաձայն կյանքը չունի որևէ իմաստ և արժեք: Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը պնդում է, որ մարդը կամ նույնիսկ բոլոր մարդիկ միասին [[տիեզերք]]ի համեմատ որևէ նշանակություն չունեն: Կյանքի անիմաստության գաղափարը շատ հաճախ է հանդիպում էքզիստենցիալիստական դպրոցներում: |
*''Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը'' տեսակետ է, որի համաձայն կյանքը չունի որևէ իմաստ և արժեք: Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը պնդում է, որ մարդը կամ նույնիսկ բոլոր մարդիկ միասին [[տիեզերք]]ի համեմատ որևէ նշանակություն չունեն: Կյանքի անիմաստության գաղափարը շատ հաճախ է հանդիպում էքզիստենցիալիստական դպրոցներում: |
19:50, 22 Հոկտեմբերի 2013-ի տարբերակ
Նիհիլիզմը (լատին․՝ nihil ոչինչ) փիլիսոփայական ուսմունք է, որը բացառում է կյանքի ենթադրելի իմաստի գոյությունը: Ավելի հաճախ նիհիլիզմը արտահայտվում է էքզիստենցիալ նիհիլիզմով, համաձայն որի կյանքը չունի որևէ օբյեկտիվ նպատակ, իմաստ և արժեքայնություն[1]: Բարոյական նիհիլիզմը համարում է, որ գոյություն չունի սերնդեսերունդ փոխանցվող բարոյականություն և ցանկացած ձևավորվող բարոյական արժեք մտացածին բնույթ է կրում: Նիհիլիզմը կարող է ընդունել նաև իմացաբանական (էպիստեմոլոգիական) կամ գոյաբանական (օնտոլոգիական) ձևեր, պնդելով, որ որոշակի առումով իմացության գոյությունը հնարավոր չէ կամ որ իրականությունը փաստացի գոյություն չունի:
Տերմինը հաճախ օգտագործվում է անոմիայի հետ հարաբերության մեջ` գոյության անիմաստությունը զգալուց առաջացող ընդհանուր հիասթափության վիճակը բացատրելու նպատակով, երբ ինչ-որ մեկը հասկանում է նորմերի, օրենքների և կանոնների անհրաժեշտության ավելորդությունը[2]: Ֆուտուրիզմը, դեկոնստրուկցիոնիզմը[3] և այլ շարժումներ տարբեր ժամանակներում և տարբեր կոնտեքստներով բնորոշվել են որպես նիհիլիստիկ: Նիհիլիզմը օգտագործվել է նաև տարբեր ժամանակաշրջանները բնութագրելու համար, օրինակ` Ժան Բոդրիլարը և այլոք պոստմոդերնիզմը անվանել են նիհիլիստիկ ժամանակաշրջան[4]: Որոշ քրիստոնյա աստվածաբաններ և կրոնական այլ հեղինակություններ պնդում են, որ պոստմոդերնիզմը[5] և մոդերնիզմի շատ տեսակետներ[3] բացառում են թեիզմը, որն իրեն հերթին առաջ է բերում նիհիլիզմ:
Նիհիլիզմի տեսակները
Նիհիլիզմը ունի տարբեր իմաստներ և օգտագործվում է տարբեր փիլիսոփայական տեսակետներ բացատրելու նպատակով: Տարբերում են նիհիլիզմի հետևյալ տեսակները՝
- Մետաֆիզիկական նիհիլիզմը փիլիսոփայական տեսություն է, համաձայն որի իրականության մեջ օբյեկտների գոյությունը անհրաժեշտ չէ:
- Իմացաբանական (էպիստոմոլոգիական) նիհիլիզմը կարող է ընդունվել, որպես սկեպտիցիզմի ծայրահեղ ձև, որը ընդհանրապես բացառում է իմացության գոյությունը[6]:
- Մերեոլոգիական նիհիլիզմը տեսակետ է, որի համաձայն մասերից կազմված օբյեկտները (ինչպես տարածական, այնպես էլ ժամանակի մեջ գոյություն ունեցող օբյեկտները) գոյություն չունեն:
- Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը տեսակետ է, որի համաձայն կյանքը չունի որևէ իմաստ և արժեք: Էքզիստենցիալ նիհիլիզմը պնդում է, որ մարդը կամ նույնիսկ բոլոր մարդիկ միասին տիեզերքի համեմատ որևէ նշանակություն չունեն: Կյանքի անիմաստության գաղափարը շատ հաճախ է հանդիպում էքզիստենցիալիստական դպրոցներում:
- Բարոյական նիհիլիզմը բացառում է բարոյականության գոյությունը, գոյություն չունեն բարոյական և ոչ բարոյական արժեքներ:
- Քաղաքական նիհիլիզմը անհրաժեշտ չի համարում քաղաքական և հասարակական շատ կառույցների գոյությունը, ինչպիսիք են կառավարությունը, ընտանիքը, օրենքը[7]:
Ծանոթագրություններ
- ↑ Internet Encyclopaedia of Philosophy
- ↑ Macmillan, 1967, Vol. 5, "Nihilism", 514 ff, p. 515.
- ↑ 3,0 3,1 Phillips, Robert (1999). «Deconstructing the Mass». Latin Mass Magazine (Winter).
- ↑ Woodward, Ashley: Nihilism and the Postmodern in Vattimo's Nietzsche, ISSN 1393-614X Minerva - An Internet Journal of Philosophy, Vol. 6, 2002, fn 1.
- ↑ For example, Leffel, Jim. «The Postmodern Challenge: Facing the Spirit of the Age». Christian Research Institute. «…the nihilism and loneliness of postmodern culture...»
{{cite web}}
: Unknown parameter|coauthors=
ignored (|author=
suggested) (օգնություն) - ↑ Internet Encyclopedia of Philosophy
- ↑ L. Strauss, “German Nihilism”, Interpretation 26 (3) (1999): pp. 353-378.