Սուրբ Ղազարոս եկեղեցի
Սուրբ Ղազարոս եկեղեցի
|
Սուրբ Ղազարոս եկեղեցի (հուն․՝ Ιερός Ναός Αγίου Λαζάρου), 9-րդ դարի ուղղափառ եկեղեցի Կիպրոսի Հանրապետության Լառնակա քաղաքում։ Այն գտնվում է Կիպրոսյան ուղղափառ եկեղեցու Կիտիյսկյան թեմի կառավարման տակ։
Եկեղեցին կոչվել է Արդար Ղազարոս Բեթանիացու օրոք, ով, համաձայն Ավետարանի, հարություն է տվել Հիսուս Քրիստոսին։ Հիսուսի հարությունից հետո Ղազարոսը հալածանքների պատճառով ստիպված է եղել հեռանալ Հուդայից և տեղափոխվել Կիպրոս 33 տարով, որտեղ շուտով Պողոս և Բառնաբաս առաքյալները 45 տարեկանում նրան նշանակում են Կիտիոնի (հին անվանումը` Լառնակա քաղաք) առաջին եպիսկոպոս։ Հարությունից հետո նա ապրել է ևս երեսուն տարի, այնուհետև երկրորդ անգամ մահացել է Կիպրոսում 63 տարեկան հասակում[1]։ Նրա դամբարանի վրա կառուցվել է Սուրբ Ղազարոսի եկեղեցին։
Խաչակրաց արշավանքներից հետո նրա մասունքի մի մասը Կոնստանդնուպոլսից տեղափոխվեց Մարսել։ Մինչ այդ իրադարձությունը Կոստանդնուպոլիս են փոխանցել նրա մասունքի մի մասը, իսկ նրա գլուխը մնացել է Կիպրոսում[2]։ Այդպես էլ ծագեց լեգենդը, որ Սուրբ Ղազարոսը Բեթանիայից քարոզել է Ֆրանսիա, դարձել Մարսելի եպիսկոպոս և թաղվել Օտյոնի նախկին Սուրբ Ղազարոս մայր տաճարի վայրում[3][4]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ ավանդության` 8-րդ դարի կեսերին արաբական տիրապետության ժամանակաշրջանում Ղազարոսի դամբարանը կորել է։ 890 թվականին Լառնակայում դամբարանը հայտնաբերվել է հետևյալ արձանագրությամբ. «Ղազարոս «չորեքօրյա մեռյալ», քրիստոնյաների ընկեր»։ Կայսր Լևոն VI Իմաստասերի հրամանով 898 թվականին Ղազարոսի մասունքը տեղափոխվել է Կոստանդնուպոլիս, որը տեղադրվել է Արդար Ղազարոսի եկեղեցում։ Մասունքի տեղափոխությունը շուտով դարձավ ուղղափառ տոն, որը նշում են հոկտեմբերի 17-ին։
9-րդ դարի վերջին և 10-րդ դարի սկզբին Ղազարոսի գերեզմանի վրա Լառնակայում կառուցվել է Սուրբ Ղազարոսի եկեղեցին։ Այն համարվում է երեք բյուզանդական եկեղեցիներից մեկը, որոնք պահպանվել են Կիպրոսում։ Եկեղեցին ճակատի վրա ունի երկարավուն ուղղանկյուն ձև երեք կողմանի աբսիդներով։ Եկեղեցու ներսը բաժանված է երեք նավերի` մեծածավալ կրկնակի սյունաշարերով և նրանց միջև կամարային բացվածքով։ Եկեղեցու գլխին դրել են երեք գմբեթ և զանգակատուն հարավ-արևելյան մասում։
13-14-րդ դարերում, կղզու վրա գտնվող Լուսինյանների դինաստիայի և վենետիկցիների կառավարման ժամանակաշրջանում, եկեղեցին պատկանել է կաթոլիկ եկեղեցուն։ Նրան կից հարավային մասում կառուցվել է գոթական ոճի խոշոր կամարասրահ։ Օսմանյան տիրապետության (1571 թվական) առաջին տարիներին եկեղեցին դարձել է մզկիթ և նրա երեք գմբեթները զանգակատան հետ ոչնչացվել են։ 1589 թվականին թուրքերը վաճառել են այն ուղղափառ եկեղեցու, և հաջորդ երկու հարյուրամյակում այն օգտագործվել է ինչպես ուղղափառների համար, այնպես և կաթոլիկ ծառայությունների համար։ 1857 թվականին, կղզու վրա օսմանյան կայսրության անկումից հետո, որոշվեց նորից կառուցել եկեղեցու զանգակատունը։
Եկեղեցու ունիկալ բարոկկոյի պատկերակալները արվել են 1773-1782 թվականներին։ Շուտով այն ոսկեջրվել է և նկարազարդվել։ Եկեղեցու ներսի կահավորությունը ուժեղ վնասվել է 1970 թվականի հրդեհի ժամանակ[5]։ 1972 թվականի նոյեմբերին եկեղեցու վերանորոգման ժամանակ զոհասեղանի տակ հայտնաբերվել է մարմարե սարկոֆագ` մարդկանց աճյուններով, որոնք նույնականացրել են որպես Սուրբ Ղազարոսի մասունքներ և ըստ երևույթի ոչ ամբողջովին տեղափոխվել են Կոստանդնուպոլիս։
Զատիկից ութ օր առաջ, Ղազարոսի շաբաթ օրը, սրբի սրբապատկերը տոնական երթի ժամանակ տանում են Լառնակայի փողոցներով։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Michaelides M. G. Saint Lazarus, The Friend Of Christ And First Bishop Of Kition. — Larnaca, Cyprus, 1984. — Reprint. by Fr. Demetrios Serfes at St. Lazarus The Friend Of Christ And First Bishop Of Kition, Cyprus Արխիվացված 2009-09-22 Wayback Machine.
- ↑ Ларнака. Храм святого Лазаря.
- ↑ THE WORSHIP OF SAINT LAZARUS IN THE WEST AND RELATED TRADITIONS Արխիվացված 2015-02-12 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ St. Lazarus of Bethany // Catholic Encyclopedia. — New York: Robert Appleton Company, 1913.(անգլ.)
- ↑ Dubin, Marc and Damien Morris (2002). Cyprus: The Rough Guide (4th ed.). Published by Rough Guides. ISBN 978-1-85828-863-5.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Софрониос Р. Михаелидес // «Святой Лазарь, Друг Христов и первый Епископ Китийский (История Его Храма в Ларнаке)», г. Ларнака, Кипр, 1999 г. (ռուս.)