Ուլանների 2-րդ գունդ (Ավստրո-Հունգարիա)

Ուլանյան 2-րդ գունդ ; Իշխան ցու Շվարցենբերգի անվան առաջին կայսերական և թագավորական գալիցիական ուլանյան գունդ
	Ուլանյան 2-րդ գնդի հովանավոր Կառլ Ֆիլիպ ցու Շվարցենբերգ
Ընդհանուր տեղեկություն
Տեսակ	Գունդ
Զորքերի տեսակ	Հեծելազոր
Երկիր	Ավստրիական կայսրություն; Ավստրո-Հունգարիա
Մտնում է	1-ին բանակային կորպուսի 7-րդ հեծելազորային դիվիզիայի 11-րդ հեծելազորային բրիգադ
Ներառնում է	2 դիվիզիոն (նախկինում 5)
Սուրբ բարեխոս	իշխան Կառլ Ֆիլիպ ցու Շվարցենբերգ
Պատմություն
Ստեղծվեց	1798թ.
Ճակատամարտեր	Նապոլեոնյան պատերազմներ; 1848-1849 թվականների ապստամբություն; Իտալա-ֆրանս-ավստրիական պատերազմ; Ավստրո-պրուսա-իտալական պատերազմ; Առաջին համաշխարհային պատերազմ;
Լուծարվեց	1918թ.
Հրամանատարներ
Հայտնի հրամանատարներ	մայոր, բարոն Բերնհարդ ֆոն Դեգելման (1790թ.); ավագ լեյտենանտ Կառլ Ֆիլիպ ցու Շվարցենբերգ (1793թ.); ավագ լեյտենանտ, գրաֆ Յոհան ֆոն Կեգլեվիչ (1794թ.); ավագ լեյտենանտ Անտոն Ֆոգել (1796թ.); ավագ լեյտենանտ, բարոն Յոզեֆ ֆոն Մոչլից (1797թ.);

Ուլանյան 2-րդ գունդ, ամբողջական անվանումն է Իշխան ցու Շվարցենբերգի անվան առաջին կայսերական և թագավորական գալիցիական ուլանյան գունդ (գերմ.՝ K.u.k. Galizisches Ulanen-Regiment „Fürst zu Schwarzenberg“ Nr. 2), Ավստրո-Հունգարական կայսրության ուլանների կայսերական և թագավորական հեծելազորային գունդ^[3]։

Պատմություն

Ձևավորում

1790 թվականի սեպտեմբերին Օ՛ Դոնելայի կամավորական կորպուսի զորահավաքի երեք կետից ստեղծվում է Ուլանյան կամավորական կորպուսը որպես գնդի նախահիմք։ Որպես կորպուսի անվանում ընտրվում է կորպուսի ստեղծող-հրամանատարի անունը։ 1798 թվականին այն դառնում է երկրորդ ուլանյան գունդը, որի հիման վրա ստեղծվում է С 1798 года корпус стал 2-м уланским полком: на его основе в 1801 году был создан Ուլանյան 3-րդ գունդը, իսկ 1814 թվականին՝ Ուլանյան 4-րդ գունդը։ Գնդի կամավորներին հավաքագրում էին Արևմտյան Գալիցիայից։ Այն համալրվել է նաև 40-րդ (Жешув), 57-րդ (Тарнув), 20-րդ (Ной-Сандез) հետևակային գնդերի հետևակները։ Ենթարկվում է 1-ին կորպուսին (Կրակայ զինվորական շրջան)^[3]։

Նապոլեոնյան պատերազմներ

1792 թվականին գունդը գտնվում էր Նիդերլանդներում։ Առաջին մարտը վարել է Բոսուտի մոտ։ 1793 թվականին կռվել է Ներվինդեն-Տիրլեմոնում, Ֆամարսում, Վալանսյոնում և Բասույանում։ 1794 թվականին կռվել է Լանդրեսի մոտ գտնվող Պոնտ-ա-Մարկում և Գիզայում։ 1795 թվականին առաջ է շարժվել Մայզենհայմում։ 1796 թվականին կռռվել է Ամբերգում և Գիսենում։ 1797 պարեկություն է կատարել Լանում։ 1799 թվականին պատերազմել է Օստրախում և Շտոկախում, մասնակցել է Լյուսենշտաիգի և Ցյուրիխի առաջին կռվում։ Դեպի Մանգհեյմ կատարած Նեկարյան առաջխաղացման համար արժանացել է շնորհակալության։ Մասնակցել է Նեկարհաուզենի մարտին։ Գնդի ընդամենը 15 զինվոր պաշտպանել են Նեկարյան կամուրջը իրենց թվաքանակով գերազանցող ֆրանսիական զորքերից։ 1800 թվականին աչքի է ընկել Լոդորֆի և Բիբերհի կռիվներում։ Լամբախի առաջնագծում վարել է մարտեր։ Լիխտեյնշտայնի իշխանը, ով ղեկավարում էր գնդին և կապիտան Բոգդանը պարգևատրվել են Մարիա Թերեզայի շքանշանով^[3]։

1805 թվականին գունդը կռվել է Ուլմի և Աուստեռլիցի ճակատամարտերում՝ ունենալով մեծ կորուստներ։ Գնդի մնացորդները ընդգրկվել են էրցհերցոգ Ֆերդինանդի կորպուսում։ 1809 թվականին վեց հեծելավաշտեր մտել են Գերմանիայում գտնվող Բելգարդի 1-ին կորպուս, երկու հեծելավաշտեր՝ Սաքսոնիայի սահմանին։ Ֆրանսիայի հետ հերթական պատերազմը սկսվեց Ուռսենսոլենի չակատամարտով։ Չորս հեծելավաշտեր շարժվում են Բերշինգ և Պրուկա-Նիտենաու։ Ասպերնի կռվից առաջ գրաֆ Հարդեգի հրամանատարությամբ գունդը կռվում է Էսլինգենում, ինչպես նաև Վագռամի ու Զնոյմոյի համար։ Բոհեմիայում լեյտենանտ Կառլ Շտեյնդլի հեծելավաշտը ֆրանսիացիների դեմ կռվում աչքի է ընկնում՝ պաշտպանելով Էգեր քաղաքը։ Այդ սխրանքի համար նա պարգևատրվում է Մարիա Թերեզայի շքանանով։ Հեծելավաշտի ևս 19 անդամ պարգևատրվում են շքանշաններով։

1813 թվականին գունդը ընդգրկվում է հեծելազորի գեներլ, գրաֆ Վերդեի ավստրիա-բավարական կորպուսի կազմ և մասնակցում Հանաուի և Սենտ-Կրուի մարտերին (դեկտեմբերի 31-ին)։ 1814 թվականին գլխավոր բանակի 5-րդ կորպուսի կազմում գունդը մարտնչել է Բրիենում, որոշ զորամիավորումներ էլ կռվել են Նոժանում, Նանժիում և Տռուայում։ Գունդը մասնակցել է նաև Բար-սյուր-Օբի և Արսի-սյուր-Օբի մարտերին։ Այս կռիվների համար գնդի հրամանատար բարոն ֆոն Մենգեն արժանացել է Մարիա Թերեզա շքանշանի։ 1815 թվականին գունդը կատարել է պահպանություն ֆրանսիական սահմանին և Ֆրանսիայի դեմ վերջին մարտերին չի մասնակցել։

1848-1849 թվականների ապստամբություն

1848 թվականին Ուլանյան 2-րդ գունդը բնավորվում է Հունգարիայում։ Ի սկզբանե այն ստացել էր Բանատը սերբական ապստամբներից պաշտպանելու հրաման, սակայն, ինքնակամ հանձնելով Արադ ամրոցը, հեռացվում է ապստամբների դեմ իրականացվող գործողությանը մասնակցող ստորաբաժանումների ցուցակից։ Ավելի ուշ գունդը ուղարկվում է Տեմեխվարի կայազոր, որտեղից իրականացնում էր գրոհներ։ Մասնակցել է Էնգելսբրուն-Լիպայի, Վերշեցի և կռիվներին ու Արադի պաշարմանը։ Գնդի մեկ հեծելավաշտ մնում է Արադում և հետագայում մասնակցում է Արադի պաշտպանությանը։ 1849 թվականին գունդը Երկաթյա դարպասների միջով իրականացնում է անցում, մասնակցում Նոյ-Արադի և Վալեմարի կռիվներին։ Գնդի վեց հեծելավաշտեր Տիմիշոարան մինչև օգոստոսի 3-ը այն հանձնելը։ Գունդը մասնակցել է նաև Ֆրայդորի հրաձգությանը։ Մայորի 1-ին դիվիզիոնը ամռանտ մարտ է վարել Բանուսում և Կաչայում ընդդեմ Հարավային բանակի, իսկ ավելի ուշ Տիմիշոարայի, Կոստիլայի և Դոբրի մոտ հետապնդել է հակառակորդին^[4]։

Սարդինյան պատերազմ

1859 թվականին գնդի հինգ հեծելավաշտեր ուղարկվում են Սոլֆերինո, բայց այնտեղ են հասնում ուշացումով և կռիվներին չեն մասնակցում։ Երեք հեծելավաշտեր այդ ժամանակ գտնվում էին Տրիպոլիում։

Գերմանական պատերազմ

1866 թվականին Հյուսիսային բանակի հեծելազորային դիվիզիոնի հինգ հեծելավաշտեր մասնակցում են ավստրո-պրուսա-իտալական պատերազմին, որն առավել հայտնի է որպես Գերմանական պատերազմ։ Ուլանյան 2-րդ գունդը մասնակցել է Կյոնինգրեցի և Բլյումենի կռիվներին։

Առաջին համաշխարհային պատերազմ և գնդի գործունեության ավարտ

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գունդը վերակազմավորվում է և օգտագործվում որպես հետևակ։ Հայտնի չէ, թե արդյո՞ք պատերազմի ժամանակ գունդը որպես հեծելազոր օգտագործվել է, թե ոչ։ Ուլանյան 2-րդ գունդը կազմացրվում է նախքան Ավստրո-Հունգարիայի բաժանումը։

Գնդի նկարագիր

Կառուցվածք

Գունդը ենթարկվել է 1-ին բանակային կորպուսի 7-րդ հեծելազորային դիվիզիայի 11-րդ հեծելազորային բրիգադին։ Գնդի ազգային կազմը հետևյալն էր՝ 84% լեհեր, 16% այլ ազգություններ^[5]։ Գնդի անձնակազմի հիմնական լեզուն լեհերենն էր։

Համազգեստ

Ստորև ներկայացված է Ուլանյան 2-րդ գնդի համազգեստի նկարագիրը ըստ տարիների

1790 թվական՝ կանաչ գույնի չապկա, խոտի գույնի կանաչ բաճկոն, մուգ կարմիր դարձածալեր, դեղին կոճակներ,
1798 թվական՝ խոտի գույնի կանաչ (հետագայում մուգ կանաչ) չապկա, մուգ կանաչ բաճկոն և տաբատ, բորդո գույնի դարձածալեր, դեղին կոճակներ
1865 թվական՝ կանաչ թաթարկա, բաց կապույտ մունդիր-ուլանկա և տաբատ, բորդո գույնի դարձածալեր, դեղին կոճակներ
1868 թվական՝ մուգ կանաչ թաթարկա, բաց կապույտ ուլանկա, բորդո տաբատ և դարձածալեր, դեղին կոճակներ
1876 թվական՝ մուգ կանաչ չապկա, բաց կապույտ ուլանկա, բորդո գույնի տաբատ և դարձածալեր, դեղին կոճակներ

Կայազորեր

1798-1799 թթ.՝ Յարոսլավլ
1801 թ.՝ Գոլեշաու
1803-1805 թթ.՝ Ունգարիշ-Բրոդ
1806 թ.՝ Ռեյխենաու
1807 թ.՝ Նախոդ-Խոենմաուդ
1808-1809 թթ.՝ Զաաց
1810 թ.՝ Բրանդայզ
1814 թ.՝ Վիեննա
1815 թ.՝ Գայ
1820 թ.՝ Տորպաու
1821 թ.՝ Պրոսնից

1828 թ.՝ Աուստերլից
1833 թ.՝ Դյոնդյոշ
1836 թ.՝ Պեչվար
1843-1848 թթ.՝ Ալտ-Արադ
1849 թ.՝ Զոմբոր-Բայա
1850 թ.՝ Կոլին
1851 թ.՝ Վիեննա
1852 թ.՝ Էնցերսդորֆ/Դյոնդյոշ
1854 թ.՝ Դեբրեցեն/Կեչկեմետ
1855 թ.՝ Ֆյունֆկիրխեն
1856-1859 թթ.՝ Մեդիշ

1860 թ.՝ Դյոնդյոշ
1863 թ.՝ Սիգեթվար
1864-1866 թթ.՝ Տոլնա
1866 թ.՝ Պեշտ
1867 թ.՝ Ռակոշ-Պալոտա/Ռումա
1870 թ.՝ Տարնուվ
1876 թ.՝ Բրյուն
1879 թ.՝ Վիեննա
1884 թ.՝ Տարնուվ
1914 թ.՝ Տարնուվ (շտաբ և 1-ին դիվիզիոն), Բոհնյա (2-րդ դիվիզիոն)

Հովանավոր

1798-1800 թթ.՝ չի եղել
1800-1820 թթ.՝ ֆելդմարշալ Կառլ Ֆիլիպ ցու Շվարցենբերգ
1820-1822 թթ.՝ չի եղել
1822 թ.՝ ֆելդմարշալ Ֆերդինանդ Սաքսեն-Կոբուրգ-Զաալֆելդսկի
1828 թ.՝ ֆելդմարշալ-լեյտենանտ, բարոն Ֆրանց ֆոն Վլասից
1840 թ.՝ հեծելազորի գեներալ Վիլյամ Ֆրիդիրխ ֆոն Համերշտեին, բարոն ֆոն Համերշտեին-Էկվորդ
1861 թ.՝ ֆելդմարշալ-լեյտենանտ, ասպետ Ֆրանց ֆոն Ուլեիմար
1866-1887 թթ.՝ ֆելդմարշալ-լեյտենանտ Կառլ Զաիցեկ ֆոն Էգբել

Հրամանատարներ

Ուլանյան կորպուս

1790 թ.՝ մայոր, բարոն Բերնհարդ ֆոն Դեգելման
1793 թ.՝ ավագ լեյտենանտ Կառլ Ֆիլիպ ցու Շվարցենբերգ
1794 թ.՝ ավագ լեյտենանտ, գրաֆ Յոհան ֆոն Կեգլեվիչ
1796 թ.՝ ավագ լեյտենանտ Անտոն Ֆոգել
1797 թ.՝ ավագ լեյտենանտ, բարոն Յոզեֆ ֆոն Մոչլից

Ստորաբաժանումներ

1798 թ.՝ գնդապետ, բարոն Էմանուել ֆոն Տրախ
1800 թ.՝ գնդապետ, իշխան Մորից ցու Լիխտեինշտայն
1805 թ.՝ գնդապետ, գրաֆ Իգնաց Հարդեգ
1809 թ.՝ գնդապետ Կառլ Շմուտերմայեր
1812 թ.՝ գնդապետ, իշխան Ֆերդինանդ ֆոն Կինսկի
1813 թ.՝ գնդապետ, բարոն Կառլ ֆոն Մենգեն
1820 թ.՝ գնդապետ, ասպետ Ֆրանց Ժերման
1829 թ.՝ գնդապետ, գրաֆ Ֆրանց Լամբերգ
1834 թ.՝ գնդապետ, граф Франц Шааффготше
1841 թ.՝ գնդապետ, բարոն Կառլ ֆոն Լեդերեր
1848 թ.՝ գնդապետ, բարոն Ֆրիդրիխ ֆոն Բլոմբերգ
1849 թ.՝ գնդապետ, իշխան Վիլհեյմ ֆոն Ֆաբեր
1854 թ.՝ գնդապետ Ֆրիդրիխ Դլաուհովսկի, բարոն ֆոն Լանգենդորֆ
1859 թ.՝ գնդապետ, գրաֆ Ֆրիդրիխ Շաաֆգոտշե^[6]
1864-1865 թթ.՝ գնդապետ Յուլիուս Ֆլուգ ֆոն Լայդենկրոն^[7]
1866 թ.՝ գնդապետ Կառլ Գալեն
1871 թ.՝ գնդապետ Նիկոլաուս Վատցեշ ֆոն Վալդբախ
1872 թ.՝ գնդապետ Ֆերդինանդ Մայսներ
1877-1879 թթ.՝ գնդապետ Միցիսլաուս Լասովսկի, ասպետ ֆոն Կրաշկովիչ^[8]
1880 թ.՝ գնդապետ, բարոն Անտոն ֆոն Բեհտոլսհայմ
1882 թ.՝ փոխգնդապետ Գեորգ Բոլ
1882 թ.՝ գնդապետ, գրաֆ Օսվալդ Կիլմանսեգ
1889 թ.՝ գնդապետ Անտոն Մալովեց, բարոն ֆոն Մալովից ունդ Կոշոր
1894 թ.՝ գնդապետ, բարոն Անտոն ֆոն Հագեն
1899-1904 թթ.՝ գնդապետ, գրաֆ Կառլ Գեորգ Գրաֆ Հույն
1905-1909 թթ.՝ գնդապետ, ասպետ Ադոլֆ Ռիթեր ֆոն Բրուդերման
1910-1913 թթ.՝ գնդապետ Ալբերտ Լյո Գե, ասպետ ֆոն Լիրֆելս
1914 թ.՝ փոխգնդապետ Յոզեֆ Լազոցկի ֆոն Լազոչինո^[9]

Տես նաև

Գրականություն

Obstlt. Alphons Frhr. v. Wrede: Geschichte der K.u.K. Wehrmacht von 1618 bis Ende des XIX Jh. Wien 1898–1905.(գերմ.)
Georg Schreiber: Des Kaisers Reiterei. Österreichische Kavallerie in 4 Jahrhunderten. Mit einem Geleitwort von Alois Podhajsky. Speidel, Wien 1967.(գերմ.)
Juliusz Bator – "Wojna Galicyjska", Kraków 2008, ISBN 978-83-7396-747-2.(խորվ.)
B. M. Buchmann: Österreich und das Osmanische Reich. WUV-Univ.-Verl., Wien 1999.(գերմ.)
Allmayer-Beck/Lessing: Die k.u.k. Armee 1848–1918. Bertelsmann, München 1974.(գերմ.)
Osprey Military. Men-at-arms Series Nr. 329.(գերմ.)

Ծանոթագրություններ

↑ Philip Haythornthwaite: Austrian Army of the Napoleonic Wars: Cavalry (1986), str. 35.(անգլ.)
↑ Darko Pavlović: The Austrian Army 1836-1866: Cavalry (1999), str. 35.(խորվ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Obstlt. Alphons Frhr. v. Wrede: Geschichte der K.u.K. Wehrmacht von 1618 bis Ende des XIX Jh. Wien 1898–1905.
↑ Allmayer-Beck/Lessing: Die k.u.k. Armee 1848–1918. Bertelsmann, München 1974.(գերմ.)
↑ [«Austro-hungarian-army.co.uk - Common Army Cavalry Regiments as at July 1914.(անգլ.)». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Austro-hungarian-army.co.uk - Common Army Cavalry Regiments as at July 1914.(անգլ.)]
↑ Austro-hungarian-army.co.uk - Regimental Commanders 1859. Արխիվացված 2012-02-03 Wayback Machine(անգլ.)
↑ Austro-hungarian-army.co.uk - Regimental Commanders 1865. Արխիվացված 2018-12-14 Wayback Machine(անգլ.)
↑ Austro-hungarian-army.co.uk - Regimental Commanders 1879. Արխիվացված 2012-02-03 Wayback Machine(անգլ.)
↑ - Ulanenregimenter der ö.u. Armee im Mai 1914.(անգլ.)

[autogenerated1-1] Philip Haythornthwaite: Austrian Army of the Napoleonic Wars: Cavalry (1986), str. 35.(անգլ.)

[2] Darko Pavlović: The Austrian Army 1836-1866: Cavalry (1999), str. 35.(խորվ.)

[Obstlt-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Obstlt. Alphons Frhr. v. Wrede: Geschichte der K.u.K. Wehrmacht von 1618 bis Ende des XIX Jh. Wien 1898–1905.

[4] Allmayer-Beck/Lessing: Die k.u.k. Armee 1848–1918. Bertelsmann, München 1974.(գերմ.)

[5] [«Austro-hungarian-army.co.uk - Common Army Cavalry Regiments as at July 1914.(անգլ.)». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Austro-hungarian-army.co.uk - Common Army Cavalry Regiments as at July 1914.(անգլ.)]

[6] Austro-hungarian-army.co.uk - Regimental Commanders 1859. Արխիվացված 2012-02-03 Wayback Machine(անգլ.)

[7] Austro-hungarian-army.co.uk - Regimental Commanders 1865. Արխիվացված 2018-12-14 Wayback Machine(անգլ.)

[8] Austro-hungarian-army.co.uk - Regimental Commanders 1879. Արխիվացված 2012-02-03 Wayback Machine(անգլ.)

[9] - Ulanenregimenter der ö.u. Armee im Mai 1914.(անգլ.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]