Jump to content

Ուիլյամ Քրիմեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ուիլյամ Քրիմեր
անգլ.՝ William Randal Cremer
Դիմանկար
Ծնվել էմարտի 18, 1828(1828-03-18)[1]
ԾննդավայրՖերեհեմ, Անգլիա
Մահացել էհուլիսի 22, 1908(1908-07-22)[1] (80 տարեկան)
Մահվան վայրԼոնդոն, Անգլիա
ԳերեզմանTomb of Sir William Randal Cremer in Hampstead Cemetery
Քաղաքացիություն Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ և արհմիութենական գործիչ
Զբաղեցրած պաշտոններՄիացյալ Թագավորության 28-րդ խորհրդարանի անդամ, Միացյալ Թագավորության 27-րդ գումարման ազգային ժողովի անդամ, Միացյալ Թագավորության 25-րդ պառլամենտի անդամ, ՄԻացյալ Թագավորության 24-րդ պառլամենտի անդամ և member of the 23rd Parliament of the United Kingdom?
ԿուսակցությունԼիբերալ կուսակցություն
Պարգևներ և
մրցանակներ
Ասպետ-բակալավր Պատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ Սուրբ Օլաֆ շքանշանի ասպետ
և Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ[2][3]
ԱնդամությունԱռաջին ինտերնացիոնալ
 William Randal Cremer Վիքիպահեստում

Սըր Ուիլյամ Ռանդալ Քրիմեր (մարտի 18, 1828(1828-03-18)[1], Ֆերեհեմ, Անգլիա - հուլիսի 22, 1908(1908-07-22)[1], Լոնդոն, Անգլիա), սովորաբար հայտնի է իր «Ռանդալ» երկրորդ անունով, բրիտանացի լիբերալ պատգամավոր, պացիֆիստ և միջազգային արբիտրաժի առաջատար փաստաբան: Միջազգային արբիտրաժային շարժման հետ աշխատանքի համար 1903 թվականին արժանացել է Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի[4]։

Վաղ կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիմերը ծնվել է Անգլիայի հարավային Ֆարեհեմ քաղաքում բանվոր դասակարգի ընտանիքում: Նրա հայրը եղել է կառապան, որը լքել է ընտանիքը Ռանդալ Քրիմերի ծնվելուց անմիջապես հետո: Նրա մայրը մեծացրել է նրան իր երկու քույրերի հետ՝ ապահովելով, որ նա կրթություն ստանա տեղի մեթոդիստական դպրոցում: Ընդլայնել է իր գիտելիքները՝ հաճախելով անվճար դասախոսությունների, սովորել է շինարարություն և դարձել ատաղձագործ[5]։

1852 թվականին տեղափոխվելով Լոնդոն՝ Քրիմերը եղել է արհմիության կազմակերպիչ՝ արագորեն դառնալով ճանաչված բանվորական առաջնորդ: Քրիմերը 1865 թվականին ընտրվել է Միջազգային Աշխատավորների ասոցիացիայի քարտուղար, սակայն երկու տարի անց՝ 1867 թվականին հրաժարական է տվել, երբ կազմակերպությունը որոշել է կանանց անդամակցության իրավունք տալ։ Կտրականապես դեմ է եղել կանանց ընտրական իրավունքին[6]։ Քրիմերը համաձայն չի եղել բանվորների կողմից ղեկավարվող հեղափոխության հետ[7]։

Դերը միջազգային արբիտրաժային շարժման մեջ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դեռևս 1868 թվականին՝ իր առաջին անհաջող թեկնածությունը խորհրդարանում, Քրիմերը հանդես է եկել միջազգային արբիտրաժի ընդլայնման օգտին, որպես պատերազմի խաղաղ այլընտրանք՝ վեճերի լուծման համար[8]։

Ընտրվել է որպես Հագերսթոնի լիբերալ պատգամավոր Շորեդիչի Մետրոպոլիտեն թաղամասում 1885-ից 1895 թվականներին, այնուհետև 1900 թվականից մինչև իր մահը՝ 1908 թվականին։

Օգտագործելով իր հարթակը որպես պատգամավոր՝ Քրիմերը դաշնակիցներ է ունեցել ինչպես մայրցամաքային Եվրոպայում, այնպես էլ Ատլանտյան օվկիանոսից այն կողմ, այդ թվում՝ Ֆրեդերիկ Պասին, Ուիլյամ Ջենինգս Բրայանը և Էնդրյու Կարնեգինը: Օգտագործելով իր շփումների ցանցը և կազմակերպչական իր տաղանդը, Քրիմերը մեծ գործ է արել միջազգային արբիտրաժային ինստիտուտների ստեղծման և ընդլայնման համար։ Այս աշխատանքը ներառում է Միջխորհրդարանական միության և Միջազգային արբիտրաժային լիգայի համահիմնադրումը։ Միացյալ Նահանգների և Մեծ Բրիտանիայի միջև 1897 թվականի Օլնի-Պաունսեֆոտ պայմանագրի ընդունումը[9]։

Ի գնահատում արբիտրաժային շարժման մեջ իր աշխատանքի՝ Քրիմերը 1903 թվականին ստացել է Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը[10]։ 8000 ֆունտ ստեռլինգ մրցանակից նա 7000 ֆունտ ստերլինգը նվիրաբերել է Միջազգային արբիտրաժային լիգային որպես նվիրատվություն[11]։

Կոչվել է ֆրանսիական Պատվավոր լեգեոնի շևալիեր[12], արժանացել է Սուրբ Օլաֆի նորվեգական ասպետության կոչմանը և 1907 թվականին դարձել ասպետ։

Ռանդալ Քրիմերի տարրական դպրոցը՝ Հագերսթոնում[13] անվանվել է նրա պատվին։

Մահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիմերը մահացել է 1908 թվականի հուլիսի 22-ին՝ թողնելով 2241 ֆունտ ստեռլինգ (1803 ֆունտ զուտ) ունեցվածք[14]։ Քրիմերի Նոբելյան մրցանակը վաճառվել է 1985 թվականի նոյեմբերին Լոնդոնի սոթբիս աճուրդում 16750 դոլարով[15]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
  2. ↑ The Nobel Peace Prize 1903 — Nobel Foundation.
  3. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  4. ↑ «The Nobel Peace Prize 1903 Randal Cremer». nobelprize.org.
  5. ↑ «William Randal Cremer». American Journal of International Law (անգլերեն). 2 (4): 858–862. 1908. doi:10.2307/2186656. ISSN 0002-9300.
  6. ↑ Views of Anti-Suffrage MP William Cremer, The Times, April 1906
  7. ↑ «Chpt 3: The empire of Law». Governing the world. Allen Lane. 2012. ISBN 9780-7-1399683-8.
  8. ↑ «Chpt 3: The empire of Law». Governing the world. Allen Lane. 2012. ISBN 9780-7-1399683-8.
  9. ↑ «Chpt 3: The empire of Law». Governing the world. Allen Lane. 2012. ISBN 9780-7-1399683-8.
  10. ↑ «Winners». The Nobel Peace Prize (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2021-02-11-ին.
  11. ↑ «Sir W. Cremer's Will». The Cardiff Times. David Duncan and William Ward. 1908-10-24.(չաշխատող հղում)
  12. ↑ Among the world's peacemakers: an epitome of the Interparliamentary Union edited by Hayne Davis, 1908
  13. ↑ «Randal Cremer Primary School». Hackney Borough Council. Վերցված է 2009-08-24-ին.
  14. ↑ «Sir W. Cremer's Will». The Cardiff Times. David Duncan and William Ward. 1908-10-24.(չաշխատող հղում)
  15. ↑ «1936 Nobel Peace Prize Award Medal. Gold. 65 mm. 222.4 grams. 23 karat. Awarded to Argentinian Carlos Saavedra Lamas. About Uncirculated». Stacks Bowers. Արխիվացված է օրիգինալից 13 March 2023-ին. Վերցված է 16 March 2023-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուիլյամ Քրիմեր» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
GND: 124374956 · ISNI: 0000000114932413 · LCCN: no2011015799 · VIAF: 69859684 · WorldCat VIAF: 69859684
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ուիլյամ_Քրիմեր&oldid=10146218» էջից