Մորսկե Օկո
| Մորսկե Օկո | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | լիճ, տուրիստական վայր և տեսարժան վայր |
| Մայրցամաք | Եվրոպա |
| Երկիր |  Լեհաստան |
| Վարչատարածք | Gmina Bukowina Tatrzańska? |
| Երկարություն | 0,862 կմ |
| Լայնություն | 0,566 կմ |
| ԲԾՄ | 1395,4 մետր |
| Խորություն | 50,8 մետր |
| Շրջանագծի երկարություն | 2,45 կմ |
| Մակերես | 0,3493 կմ² |
| Ծավալ | 9,935 խորանարդ հեկտոմետր |
| Լեռնաշղթա | Կարպատյան լեռներ |
| Ավազանի երկիր | Լեհաստան |
 | |
 | |
Մորսկե Օկո (լեհ.՝ Morskie Oko), լիճ Լեհաստանում` Մալոպոլսկոե վոևոդությունում։ Այն խոշորագույնն է և խորությամբ չորրորդը Տատրաներում։ Լիճը գտնվում է Տատրաներ ազգային պարկում` Մենգուշովեցկի լեռնազանգվածի ստորոտին։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լիճը շրջապատող լեռները մոտ 1.000 մ բարձրություն ունեն նրա մակերևույթից։ Նրանցից մեկը` Ռիսին (լեհ.՝ Rysy) (2499 մ) լեհական Տատրաների ամենաբարձր գագաթն է։ Մենգուշովեցկի գագաթների հարևանությամբ վեր է խոյանում Մնիխ լեռագագաթը (2068 մ)։ Լճի շուրջն աճում են մեծ թվով եվրոպական սոճիներ[1]։
Անցյալում Մորսկե Օկո լիճն ունեցել է մեկ այլ անվանում` «Ռիբյե» (բառացի` Ձկնային), քանի որ ձկան մեծ պաշար ուներ, ինչը հազվադեպ է Տատրաներում։ Թափանցիկ ջրերում նկատելի են կարմրախայտներ։ «Մորսկե Օկո» անվանումն առաջացել է հին լեգենդից, որի համաձայն` լիճը ծովի հետ կապված է ստորերկրյա ջրանցքով[2]։
Զբոսաշրջության ու երկրաբանության լեհական ընկերության տնակը գտնվում է լճի հյուսիսային ափի մորենում։ Այն գտնվում է ծովի մակարդակից 1405 մ բարձրության վրա` հանդիսանալով հնագույն շալեներից մեկը Տատրաներում։ Տնակը կոչվել է հասարակական գործիչ, հրապարակախոս, գիտնական Ստանիսլավ Ստաշիցի անունով, ով լճի ուսումնասիրությամբ է զբաղվել 1805 թվականին։ Այդ տնակը զրոյական կետ է համարվում Ռիսի լեռ և Շպիգլյասովի զառիթափ բարձրանալու համար։ Հարևանությամբ գտնվում է Ստարե Սխրոնիշկո շինությունը, որը տնակի հետ համարվում է պատմության հուշարձան։
Մորսկե Օկոն Տատրաների առավել տեսարժան վայրերից է, ուր տարեկան այցելում են 40.000 զբոսաշրջիկներ։ Մոտակա ճանապարհից ոտքով լիճ բարձրանալը տևում է մոտ երկու ժամ։ Շատ զբոսաշրջիկներ ճանապարհորդության համար ընտրում են ձիով ուղևորությունը. ձի տրամադրում են տեղի բնակիչները` գուրալները։ Ձմռանը ճանապարհի փոքր հատվածը անցնում է ձնահյուսի վտանգ ունեցող մասով։ Այդ հատվածը ցուրտ է մնում նույնիսկ ամռանը։ Լճում լողանալն ու կարմրախայտներին կերակրելը արգելված է։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մորսկե Օկոն հիշատակող ամենավաղ ձեռագրերը վերաբերում են 1575 թվականին։ 19-րդ դարի վերջին Գալիցիայի ու Հունգարիայի միջև վեճ է ծագում լճի պատկանելության շուրջ։ Գրաց քաղաքի դատարանը հարցը վճռում է լեհական կողմի օգտին։ Այդ որոշումն ընդունվում է Օսվալդ-Մարիան Բալցերի շնորհիվ, ով ներկայացնում էր Գալիցիայի շահերը։
Մորսկե Օկոն 19-րդ դարի կեսին զբոսաշրջության համար կրկին բացահայտում է լեհ բժիշկ Տիտուս Հալիբինսկին։ Առաջին տնակն այս կողմերում կառուցվում է 1836 թվականին, ինչը, սակայն, այրվում է 1865 թվականին։ Երկրորդ տնակը կառուցվում է 1874 թվականին և այրվում 1898 թվականին։ 1902 թվականին Զակոպանեում ճանապարհ է բացվում, որը ստանում է «Օսվալդ Բալցերի ճանապարհ» անվանումը։ 1933 թվականից ինքնիշխանության ձեռքբերման հետ լիճը պատկանում է Լեհաստանին։
Մորսկե Օկոն ներշնչանքի աղբյուր է հանդիսացել արվեստի շատ գործիչների համար։ Նրանցից են նկարիչներ Վալերի Էլիաշ-Ռաձիկովսկին, Լեոն Յան Վիչուլկովսկին, բանաստեղծներ Վինցենտի Պոլը, Ադամ Ասնիկը, Կազիմեժ Պշերվա-Տետմայերը, Ֆրանցիշեկ Նովիցկին, Յան Կասպրովիչը, կոմպոզիտոր Զիգմունդ Նոսկովսկին։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մորսկիե Օկոյի համայնապատկեր
Մորսկիե Օկո, տեսքը հյուղակից
Արևմտյան մասը
Տեսքն արահետից
Ճանապարհը ձմռանը
Մորսկիե Օկոն ապրիլին
Շալե լճի ափին
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska։ Bedeker tatrzański. Warszawa։ Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
- Józef Nyka։ Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XV. Latchorzew։ Trawers, 2007. ISBN 978-83-60078-04-4.
| ||||||
